Το πολιτικό, οικονομικό και διπλωματικό πινγκ-πονγκ μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον, με την επιβολή εμπορικών κυρώσεων και αντιποίνων καθώς και την εκατέρωθεν εκτόξευση απειλών, αποτελεί τμήμα ενός ευρύτερου γεωπολιτικού παιχνιδιού. Η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν αρκείται πλέον στον παλιό ρόλο του περιφερειακού χωροφύλακα - πολύ περισσότερο από τη στιγμή που οι ανταγωνισμοί μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή έβαλαν ακόμα πιο βαθιά στη σάρκα της το αγκάθι του Κουρδικού.
Διεκδικώντας ισότιμο ρόλο με τις υπερδυνάμεις στη διαμόρφωση του πολιτικού και ενεργειακού χάρτη της επόμενης ημέρας, ο Πρόεδρος Ερντογάν οδήγησε τη χώρα του σε μια οικονομική περιδίνηση από την οποία είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να βγει μόνη της. Η προσέγγιση της Τουρκίας με τη Ρωσία και η συνέχιση της οικονομικής συνεργασίας με το Ιράν όχι μόνο αύξησαν τη δυσπιστία του αμερικανικού κατεστημένου απέναντι στον Ερντογάν, αλλά ήρθαν να ενισχύσουν τις φωνές ότι ο πρώην "πιστός χωροφύλακας" έχει εξελιχθεί σε "μεγάλο ταραξία". Ωστόσο, και στις δύο πρωτεύουσες αντιλαμβάνονται ότι μακροπρόθεσμα θα χάσουν περισσότερα από όσα θα μπορούσαν να κερδίσουν με μια ανοιχτή ρήξη. Με αυτά τα δεδομένα, η αμερικανοτουρκική κρίση συνεχίζεται, αλλά η Άγκυρα εκδηλώνει διάθεση για ένα "μεγάλο παζάρι" ή μια "μεγάλη συμφωνία", όπως θα έλεγε ίσως και ο επιχειρηματίας-Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Τσαβούσογλου: Όλα στο τραπέζι
Η μικρή ανάκαμψη της λίρας αλλά και οι μεγάλες διακυμάνσεις στην ισοτιμία της μετά την τονωτική "ένεση" των 15 δισ. από τον σύμμαχο εμίρη του Κατάρ καθώς και οι χειρονομίες καλής θέλησης προς την Ευρώπη συνοδεύτηκαν από αύξηση της δημόσιας ρητορικής κατά των ΗΠΑ αλλά και από μια νέα πρόσκληση στον νατοϊκό σύμμαχο για παζάρι εφ' όλης της ύλης.
Η Τουρκία είναι έτοιμη να καθίσει στο τραπέζι για να επιλύσει την κρίση, είπε χθες ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου: "Είμαστε έτοιμοι να τα συζητήσουμε όλα, αλλά υπό έναν όρο: δεν θα υπάρχουν απειλές και επιβολές και φυσικά δεν θα επιλέξουν λάθος δρόμο, όπως οι κυρώσεις" είπε ο Τσαβούσογλου, υποστηρίζοντας πως η Άγκυρα υπήρξε εποικοδομητική, αλλά είδε ότι "στην απέναντι πλευρά δεν υπάρχει ένας σωστός συνομιλητής που να το καταλάβει". Σχολιάζοντας εξάλλου το τρίμηνο πάγωμα της συμφωνίας για την παράδοση των πολεμικών αεροσκαφών F-35, εκπρόσωπος του Προέδρου Ερντογάν τόνισε ότι η Τουρκία δεν είναι μόνο πελάτης αλλά συμπαραγωγός, καθώς συμμετέχει στο πρόγραμμα κατασκευής του συγκεκριμένου μαχητικού και θα μπορούσε να προσφύγει σε διεθνείς οργανισμούς εναντίον των ΗΠΑ για αθέτηση συμφωνίας.
Γέφυρες Ερντογάν σε Βερολίνο και Παρίσι
Το προεδρικό μέγαρο διεμήνυσε μέσω του διευθυντή Επικοινωνίας Φαχρετίν Αλτίν ότι σε αυτή την κρίσιμη περίοδο η Άγκυρα καταγράφει ποιοι είναι οι φίλοι και οι εχθροί της, καθώς επιχειρεί να απαντήσει σε μια απόπειρα "οικονομικού πραξικοπήματος". "Το έθνος μας θα θυμάται εκείνους που στάθηκαν στο πλευρό του και εκείνους που τάχθηκαν εναντίον του" προειδοποίησε με μήνυμα στο Twitter ο εξ απορρήτων συνεργάτης του Τούρκου Προέδρου.
Ο Ταγίπ Ερντογάν επικοινώνησε τηλεφωνικά χθες με την Άνγκελα Μέρκελ, με την οποία συζήτησαν για τις διεθνείς προκλήσεις, τις διμερείς σχέσεις και την προετοιμασία της επίσκεψης Ερντογάν στη Γερμανία στα 28 Σεπτεμβρίου, όπως ανακοίνωσε η καγκελαρία. Ακολούθησε επικοινωνία του Τούρκου με τον Γάλλο Πρόεδρο, όπου -σύμφωνα με την τουρκική πλευρά- οι δύο ηγέτες "υπογράμμισαν πόσο σημαντικό είναι να ενισχυθούν οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις και οι αμοιβαίες επενδύσεις ανάμεσα στη Γαλλία και την Τουρκία", ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν είπε στον Ερντογάν ότι η οικονομική σταθερότητα της Τουρκίας είναι σημαντική για τη Γαλλία.
Η τουρκική διπλωματία προωθεί μια τετραμερή σύνοδο κορυφής Ρωσίας-Τουρκίας-Γερμανίας-Γαλλίας για τη συριακή κρίση (δηλαδή χωρίς τις ΗΠΑ), ενώ για το ίδιο θέμα προγραμματίζεται στις αρχές Σεπτεμβρίου σύνοδος κορυφής Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν στην Τεχεράνη.
Τα οικονομικά αντίμετρα και ο πάστορας
Η Άγκυρα ανακοίνωσε ότι προσφεύγει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου εναντίον της πρόσφατης απόφασης που έλαβε η Ουάσιγκτον να διπλασιάσει τους δασμούς στις εισαγωγές τουρκικού χάλυβα και αλουμινίου. Λίγες ώρες πριν από την προσφυγή στον ΠΟΕ, η Τουρκία είχε προχωρήσει σε διπλασιασμό των δασμών σε εισαγόμενα προϊόντα αμερικανικής προέλευσης, προκαλώντας την αντίδραση του Λευκού Οίκου, που επέμεινε ότι τα μέτρα της Άγκυρας συνιστούν οικονομικά αντίποινα, ενώ τα μέτρα της Ουάσιγκτον "έχουν να κάνουν με συμφέροντα εθνικής ασφάλειας".
Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Μάικ Πενς ζήτησε την απελευθέρωση το συντομότερο δυνατό του ευαγγελιστή πάστορα Μπράνσον, καθώς απορρίφθηκε μεν η προσφυγή του και παραμένει σε κατ' οίκον περιορισμό στη Σμύρνη, ωστόσο η υπόθεση παραπέμπεται σε ανώτερο δικαστήριο. Ο Μπράνσον είναι ένας "πολύ καλός άνθρωπος και ένας πιστός χριστιανός που δεν έκανε τίποτα κακό", αλλά αντιμετωπίζεται με πολύ άδικο τρόπο, είπε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Σάρα Σάντερς, η οποία σημείωσε ότι οι δασμοί στον τουρκικό χάλυβα θα παραμείνουν σε ισχύ ακόμα και στην περίπτωση απελευθέρωσης του πάστορα.
Είναι πασιφανές ότι η υπόθεση Μπράνσον καθώς και των άλλων Αμερικανών υπηκόων ή υπαλλήλων της αμερικανικής πρεσβείας που κρατούνται για την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 αποτελεί ένα διαπραγματευτικό χαρτί της κυβέρνησης Ερντογάν, όπως διαπραγματευτικό χαρτί αποτελούν επίσης δεκάδες άτομα με γερμανική ή διπλή υπηκοότητα που παραμένουν στις τουρκικές φυλακές. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται πιθανώς η προχθεσινή απόφαση δικαστηρίου για την αποφυλάκιση του Τανέρ Κιλίτς, του επίτιμου προέδρου της Διεθνούς Αμνηστίας Τουρκίας, ο οποίος έμεινε στη φυλακή έναν χρόνο κατηγορούμενος για συνεργασία με τους γκιουλενιστές πραξικοπηματίες.
Χείρα βοηθείας από το Κατάρ
Η απόφαση του εμίρη του Κατάρ, του σεΐχη Ταμίμ Μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι, να προχωρήσει σε απευθείας επενδύσεις ύψους 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις τουρκικές χρηματοπιστωτικές αγορές και τις τράπεζες δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία.
Ο Τούρκος Πρόεδρος παρέμεινε στο πλευρό του εμίρη Αλ Θάνι όταν το Κατάρ μπήκε σε καθεστώς οικονομικού και διπλωματικού εμπάργκο πέρυσι από τη Σαουδική Αραβία και άλλες αραβικές χώρες, οι οποίες κατηγόρησαν την ηγεσία του εμιράτου για υποστήριξη της "τρομοκρατίας". Η Τουρκία διατηρεί μικρή στρατιωτική βάση στο Κατάρ, όπου υπάρχει επίσης μία από τις μεγαλύτερες αμερικανικές βάσεις στον κόσμο.
Οι ΗΠΑ όχι μόνο γνώριζαν, αλλά δεν εμπόδισαν το εμιράτο να δώσει ανάσα στην τουρκική οικονομία, διατηρώντας επίσης ένα περιθώριο ελιγμών για μια αμερικανοτουρκική διαπραγμάτευση. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όταν ρωτήθηκε για το θέμα, η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ περιορίστηκε σε μια γενικόλογη αναφορά περί "διμερούς συμφωνίας" μεταξύ Τουρκίας και Κατάρ.
Ο Ιμπραήμ Καλίν, εκπρόσωπος του Τούρκου Προέδρου, τόνισε ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών βασίζονται στα "στέρεα θεμέλια της πραγματικής φιλίας και αλληλεγγύης". Ο εμίρης Αλ Θάνι επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Τούρκο Πρόεδρο στις 13 Αυγούστου και έκανε ταξίδι-αστραπή στην Άγκυρα στις 15 Αυγούστου, όπου συναντήθηκε με τον Ταγίπ Ερντογάν στο προεδρικό μέγαρο και ανακοίνωσε τη βοήθεια των 15 δισ. Σημειώνεται ότι το εμιράτο έχει επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων στον τραπεζικό και σε άλλους κλάδους της τουρκικής οικονομίας.
