Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C23.6°C
2 BF 62%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.4°C22.5°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C19.9°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
24 °C
21.0°C24.8°C
4 BF 46%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
21.9°C23.5°C
3 BF 40%
Financial Times Εθισμός στα έξυπνα κινητά / Πολλές οι ευθύνες και τεράστια τα κέρδη για τις εταιρείες
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Financial Times Εθισμός στα έξυπνα κινητά / Πολλές οι ευθύνες και τεράστια τα κέρδη για τις εταιρείες

Όπως πολλοί κάτοχοι iPhone, ο Τιμ ανησυχεί ότι περνά υπερβολικά πολύ χρόνο κοιτάζοντας το φωτεινό μαύρο ορθογώνιο παραλληλόγραμμο στην τσέπη του. «Πρέπει να σας πω, πίστευα ότι ήμουν αρκετά πειθαρχημένος στο θέμα αυτό, αλλά έκανα λάθος» λέει ο 57χρονος από την Αλαμπάμα. «Όταν άρχισα να λαμβάνω τα δεδομένα, ανακάλυψα ότι σπαταλώ πολύ περισσότερο χρόνο από ό,τι θα έπρεπε».

Είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν πολλοί, αλλά μόνο ένας είναι σε θέση να το λύσει. Από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της Apple, ο Τιμ Κουκ πρέπει να επιτύχει την εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του εθισμού στην οθόνη του κινητού και στο να παραδεχθεί ότι η εταιρεία του ίσως φέρει μερίδιο ευθύνης. Τον περασμένο μήνα δήλωσε στο CNN ότι θέλει οι πελάτες της Apple να αισθάνονται «ικανοποιημένοι και ενδυναμωμένοι» χρησιμοποιώντας τις συσκευές της, αλλά επέμεινε: «Ποτέ δεν θέλαμε να σπαταλάνε πολύ χρόνο ή όλο τους τον χρόνο με τα κινητά».

Οι δηλώσεις του συνέπεσαν με την παρουσίαση από την Apple μιας δέσμης δικλείδων ελέγχου στο λειτουργικό σύστημα iOS, σχεδιασμένων να επιτρέπουν στους χρήστες να παρακολουθούν πόσο χρόνο σπαταλούν στις διάφορες εφαρμογές και να μειώσουν τον αριθμό των ειδοποιήσεων που λαμβάνουν.

Εντούτοις, μετά από μόλις λίγες εβδομάδες, όταν η Apple γιόρτασε τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από την εισαγωγή της αγοράς εφαρμογών στα iPhone, το δελτίο Τύπου θριαμβολογούσε για τη δημοτικότητα των Angry Birds, Candy Crush Saga και Instagram χωρίς να αναγνωρίζει τον ρόλο που έπαιξε το μπαράζ ειδοποιήσεων και ηχητικών μηνυμάτων στο να συνηθίσουν οι καταναλωτές να κοιτάζουν διαρκώς τις οθόνες των κινητών τους.

Ο ψηφιακός περισπασμός έχει κατηγορηθεί για μια σειρά δεινών, από το ότι καταστρέφει τις συζητήσεις στο βραδινό τραπέζι και διαταράσσει τις συνήθειες του ύπνου μέχρι το ότι παρεμβαίνει στην εκπαίδευση των παιδιών και συμβάλλει στην αύξηση του άγχους και της κατάθλιψης - ακόμη και ότι αυξάνει το ποσοστό αυτοκτονιών ανάμεσα στους νέους. Τον Ιούνιο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημιούργησε μια νέα κατηγορία, την οποία ονόμασε «διαταραχή παιχνιδιού», για να περιγράψει ανθρώπους των οποίων η προσωπική ή επαγγελματική ζωή έχει υποστεί «σημαντική βλάβη» λόγω υπερβολικής ενασχόλησης με ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Στην Ασία, οι κοινωνίες προσπαθούν εδώ και αρκετά χρόνια να αντιμετωπίσουν το ζήτημα αυτό. Το 2015 η κυβέρνηση της Νότιας Κορέας έδωσε εντολή όλοι οι χρήστες έξυπνων τηλεφώνων κάτω των 19 ετών να «κατεβάσουν» μια εφαρμογή που επέτρεπε στους γονείς τους να παρακολουθούν τη δραστηριότητά τους. Στην Κίνα, άνθρωποι εθισμένοι στο Διαδίκτυο και στα ηλεκτρονικά παιχνίδια στέλνονται σε «αναμορφωτήρια» ώστε να επανενταχθούν στην κοινωνία.

Αυτή τη στιγμή η Σίλικον Βάλεϊ έχει κάνει αυτό που ευρέως αναγνωρίζεται ως το πρώτο βήμα για τη θεραπεία ενός εθισμού: παραδέχθηκε ότι υπάρχει πρόβλημα. Ωστόσο, οι εταιρείες Ίντερνετ, όπως η Google, το Facebook και το Twitter, επαφίενται στο να κερδίσουν την προσοχή των καταναλωτών για να διασφαλίσουν διαφημιστικά έσοδα. Η οικονομική άνθηση του Διαδικτύου την περασμένη δεκαετία, όπως και η φούσκα των εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου πριν από αυτό, πυροδοτήθηκε κατά κύριο λόγο από εφαρμογές που αιχμαλώτιζαν το μάτι - μόνο που αυτή τη φορά είναι διαθέσιμες σε τόσο μεγάλο βαθμό, που οι εμπλεκόμενοι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για να τις αποκτήσουν.

Σύγκρουση συμφερόντων

Κάποιοι όμιλοι τεχνολογίας επιχειρούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα με τα δικά τους μέσα. Ο Έβαν Σαρπ, συνιδρυτής του Pinterest, λέει πως η εφαρμογή που θυμίζει λεύκωμα άλλων χρόνων ωθεί τους ανθρώπους να περνούν περισσότερο χρόνο εκτός δικτύου. Η επιλογή «το δοκίμασα - tried it» του Pinterest ενθαρρύνει τους χρήστες να ανεβάζουν φωτογραφίες που δείχνουν ότι όντως κάθισαν και έφτιαξαν την τάδε συνταγή ή ολοκλήρωσαν τη δείνα χειροτεχνία αντί να περιδιαβαίνουν άσκοπα ηλεκτρονικές σελίδες επί σελίδων κοιτάζοντας φωτογραφίες άλλων με τη φαντασίωση μιας καλύτερης ζωής. «Το πιο σημαντικό πράγμα για μένα είναι να βοηθώ τους ανθρώπους να αφιερώνουν χρόνο στον εαυτό τους» προσθέτει.

Οι επενδυτές είναι πιθανόν να εντοπίσουν μία σύγκρουση συμφερόντων στη δήλωση του κ. Σαρπ. Οι μέτοχοι θα πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν για τις επιπτώσεις στα κέρδη μόνο εάν οι εταιρείες του Διαδικτύου ενθαρρύνουν στα σοβαρά τα δισεκατομμύρια των χρηστών να αποστρέψουν το βλέμμα τους από τις εφαρμογές.

Δεδομένου ότι τα έξυπνα τηλέφωνα είναι η πιο δημοφιλής συσκευή για σύνδεση με το Διαδίκτυο, όσοι συμμετέχουν στην εκστρατεία για περιορισμό της χρήσης τους έχουν εστιάσει την προσοχή τους στην Apple και την Google. Η δεύτερη “τρέχει” το λειτουργικό σύστημα του Android, που χρησιμοποιείται στα περισσότερα έξυπνα κινητά παγκοσμίως. Ως εκ τούτου, οι δύο εταιρείες θεωρούνται οι φύλακες αυτού του κόσμου.

Τον Ιανουάριο, δύο επενδυτές της Apple, η εταιρεία Jana Partners και το Ταμείο Συνταξιοδότησης Δασκάλων της Πολιτείας της Καλιφόρνια (Calstrs), κάλεσαν με επιστολή τους την κατασκευάστρια εταιρεία του iPhone να λαμβάνει υπόψη της “τις πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες των νέων τεχνολογιών”. “Η Apple μπορεί να παίξει έναν καθοριστικό ρόλο δείχνοντας στη βιομηχανία ότι το να δίνεις ιδιαίτερη σημασία στην υγεία και την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς μπορεί να έχει επιχειρηματικά οφέλη και ταυτόχρονα να είναι και το σωστό» έγραψαν. Σε μια έμμεση σύγκριση με τη ρυθμιστική καταστολή και τη σωρεία αγωγών που «έπνιξαν» τις καπνοβιομηχανίες και τις εταιρείες πετρελαίου, οι επενδυτές προειδοποίησαν: «Οι εταιρείες που ακολουθούν επιχειρηματικές πρακτικές που έχουν νόημα βραχυπρόθεσμα είναι πολύ πιθανόν ότι υπονομεύουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους».

Μέχρι στιγμής δεν έχουν προκύψει σοβαρές νομικές απειλές ή ομαδικές αγωγές σχετικά με τον εθισμό στα έξυπνα τηλέφωνα. Παρ' όλα αυτά, τόσο η Google όσο και η Apple έχουν λάβει μέτρα προκειμένου να αντιμετωπίσουν το ζήτημα.

Τα εργαλεία στο Digital Wellbeing της Google και στο Screen Time της Apple παρέχουν ένα νέο εργαλείο που υπολογίζει πόσο χρόνο περνά ο χρήστης του έξυπνου τηλεφώνου κοιτάζοντας συγκεκριμένες εφαρμογές, ενώ δίνει στους γονείς αλλά και στους ίδιους τους χρήστες τη δυνατότητα να ορίζουν χρονικούς περιορισμούς. Επιπροσθέτως, η Apple θα επιτρέψει στους γονείς να κλείνουν συγκεκριμένες εφαρμογές και παιχνίδια στις συσκευές των παιδιών τους ορισμένες ώρες μέσα στην ημέρα χρησιμοποιώντας το σύστημα ανίχνευσης χρόνου που διαθέτει.

Εκτός αυτών, προχωρούν σε μικρές αλλαγές ώστε τα έξυπνα τηλέφωνα να αξιολογούν μόνα τους προειδοποιήσεις ή ειδοποιήσεις τις οποίες αναλόγως θα μπορούν να προωθούν άμεσα ή αργότερα έπειτα από σχετικό φιλτράρισμα. Αυτά τα εργαλεία θα κυκλοφορήσουν φέτος στο πλαίσιο των επόμενων εκδόσεων του Android και του iOS.

Ο Τιμ Κουκ της Apple έχει πει ότι η εταιρεία δούλευε πάνω σε αυτά τα νέα χαρακτηριστικά πολύ πριν οι μέτοχοι αρχίσουν να αναστατώνονται για τέτοια ζητήματα. Καθώς όμως οι τεχνολογικοί κολοσσοί βρίσκονται υπό ασφυκτική ρυθμιστική πίεση για θέματα φορολογίας, σεβασμού των προσωπικών δεδομένων και μονοπωλιακής συμπεριφοράς, η βιομηχανία προσπαθεί να προλάβει κατηγορίες για εθισμό στα έξυπνα τηλέφωνα.

Ειδικά για τις οικογένειες, η Σίλικον Βάλεϊ έχει ήδη καθυστερήσει να δώσει σαφείς απαντήσεις. Η Τζιν Τουένγκ, συγγραφέας του "iGen", ενός βιβλίου για «υπερσυνδεδεμένα παιδιά», λέει ότι οι γονείς φωνάζουν εδώ και καιρό να εισαχθούν τα εργαλεία ελέγχου που μόλις εγκαινιάστηκαν. «Είναι μια πραγματικά ευπρόσδεκτη εξέλιξη... Και μοιάζει και εύχρηστη, που είναι επίσης πραγματικά σημαντικό».

Τα περισσότερα έσοδα της Apple -σε αντίθεση με την Google- προέρχονται από την πώληση συσκευών και όχι από τις διαφημίσεις. Έτσι, λέει η κ. Τουένγκ, έχει την ευκαιρία να μετατρέψει τη ζημία σε κέρδος.

«Είναι πιθανό οι γονείς να προτιμήσουν να αγοράσουν ένα iPhone για τα παιδιά τους εάν παρέχει στους ίδιους καλύτερα συστήματα ελέγχου, οπότε συνάδει με το επιχειρηματικό μοντέλο της εταιρείας» λέει. «Σε ό,τι αφορά το Facebook, το Instagram και το Snapchat και άλλες εφαρμογές, είναι πολύ πιο δύσκολο να πωληθούν - το επιχειρηματικό τους μοντέλο βασίζεται στο ότι οι χρήστες περνούν πολλές ώρες χρησιμοποιώντας τα”.

"Συνδεδεμένα" παιδιά

Η Λιν Πέρκινς, διευθύνων σύμβουλος της αμερικανικής υπηρεσίας babysitting UrbanSitter, λέει ότι το να διαχειρίζεται πόσο χρόνο θα περνούν τα παιδιά της -ηλικίας 5 έως 10 ετών- μπροστά στις οθόνες των κινητών είναι πολύ διαφορετικό από το πόση ώρα θα βλέπουν τηλεόραση κι αυτό διότι οι οθόνες είναι πολύ μικρές και προσωποποιημένες. «Θα ήταν τέλειο να υπάρχει κάτι που θα δείχνει ποιες εφαρμογές επισκέφθηκαν και ποια παιχνίδια έπαιξαν» λέει.

Η κ. Πέρκινς λέει ότι εν τέλει είναι οι γονείς και όχι οι τεχνολογικές εταιρείες που φέρουν την ευθύνη να διαχειριστούν πώς θα χρησιμοποιούν τα παιδιά τους τα τηλέφωνα. Στο δικό της σπίτι έχουν εισάγει τις «Τρίτες χωρίς οθόνη», όπου όλη η οικογένεια βάζει στην άκρη τα κινητά τηλέφωνα.

Η Apple έχει κερδίσει τα εύσημα με τις τελευταίες της πρωτοβουλίες. Η Jana και η Calstrs, οι επενδυτές που τον Ιανουάριο κάλεσαν την εταιρεία να αντιμετωπίσει τον εθισμό, τον Ιούνιο έκαναν λόγο για “τεράστιο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση” επαινώντας την “ηθική ηγεσία” της εταιρείας.

Οι εταιρείες γνώριζαν για τον εθισμό

Παρ' όλα αυτά, κάποιοι ακτιβιστές θα ήθελαν να δουν τις εταιρείες της Σίλικον Βάλεϊ, που όλες μαζί έχουν στη διάθεσή τους δισεκατομμύρια δολάρια σε ρευστό, να κάνουν ένα βήμα παραπέρα.

Ο Ντέιβιντ Γκρίνφιλντ, κλινικός ψυχολόγος που ίδρυσε στο Κολοράντο το Κέντρο για τον Εθισμό στο Ίντερνετ και την Τεχνολογία, ασκεί πιέσεις για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση. «Το Διαδίκτυο είναι εθιστικό, τα έξυπνα τηλέφωνα ακόμη περισσότερο» λέει. «Οτιδήποτε μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να ενημερώσουμε τον κόσμο θα βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα».

Προειδοποιεί ότι τα εργαλεία που εισάγουν οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας ίσως να μη βοηθήσουν τους «σκληροπυρηνικούς εθισμένους» - τους χρήστες των έξυπνων τηλεφώνων που ξοδεύουν περισσότερο από το μέσο όρο των 5-7 ωρών την ημέρα μπροστά στην οθόνη.

Επιπλέον, ο Δρ. Γκρίνφιλντ δεν αποκλείει οι εταιρείες να εισάγουν τα μέτρα απλώς και μόνο για να βελτιώσουν την εικόνα τους ενώπιον των μετόχων και απέναντι στη δημόσια κριτική. «Δεν είναι εύκολο να μην έχεις επιφυλάξεις για τις προθέσεις τους» λέει, προσθέτοντας ότι το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο -ο ίδιος έγραψε το πρώτο του βιβλίο για την εξάρτηση από την τεχνολογία το 1999-, αλλά χρειάστηκε να περάσουν είκοσι χρόνια για να αντιδράσουν.

«Γνώριζαν από πολύ νωρίς ότι αυτή η τεχνολογία είναι εθιστική. Τα προειδοποιητικά σημάδια ήταν πολύ καθαρά. Το Facebook σχεδιάζει την τεχνολογία του στη βάση της επαναλαμβανόμενης κοινωνικής επιβεβαίωσης - η χρήση του like (μου αρέσει) έχει σχεδιαστεί από την αρχή ώστε να είναι εθιστική» προσθέτει. «Γνωρίζουν ότι η διακεκομμένη ενίσχυση θα κάνει τους χρήστες να το χρησιμοποιούν ξανά και ξανά.

Ο Δρ. Γκρίνφιλντ θα ήθελε να δει προειδοποιητικές ενδείξεις να αναβοσβήνουν όταν ο χρήστης ανοίγει το κινητό του, ενημερώνοντάς τον για τον κίνδυνο εθισμού και τους κινδύνους από τη χρήση στη διάρκεια της οδήγησης, όπως συμβαίνει και με ανάλογα εργαλεία για όσους πίνουν και οδηγούν.

«Έχουμε αντιμετωπίσει ζητήματα με το κάπνισμα, το αλκοόλ και τον τζόγο. Πολλά από αυτά ήταν αρχικά τελείως ανεξέλεγκτα. Αργότερα υπήρξε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο ελέγχου και οι βιομηχανίες αναγκάστηκαν να κάνουν δωρεές με σκοπό την ενημέρωση του κοινού και τη θεραπεία» λέει.

Τα διλήμματα των γονιών

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωποι με αυτή την επέλαση των νέων τεχνολογιών, οι γονείς αγωνίζονται να δώσουν απαντήσεις ακόμη και για το πόση έκθεση στην τεχνολογία είναι «υπερβολική» και σε ποια ηλικία θα πρέπει να περιοριστεί.

Ο Τιμ Κουκ έχει πει ότι οι πελάτες που κοιτάζουν στο iPhone τους κάθε 5 λεπτά ίσως είναι υπερβολικοί, αλλά δεν προσδιόρισε κάθε πότε θεωρείται εντάξει. Δεν είναι όμως μόνο θέμα συχνότητας. Το ερώτημα τίθεται ακόμη πιο επιτακτικά όταν κάποιες εφαρμογές, όπως το παιχνίδι Minecraft, που στοχεύει σε παιδιά ηλικίας 7 ετών και άνω, μπορεί να θεωρηθεί εν μέρει εκπαιδευτικό αλλά και ενδεχομένως εθιστικό.

«Οι εξελίξεις την τελευταία δεκαετία ήταν καταιγιστικές, εκρηκτικές, είτε είσαι εταιρεία που εργάζεσαι πάνω σε αυτές είτε καταναλωτής» λέει η Λίνσλι Ντόνελι, μητέρα τριών παιδιών που ζει στο Σαν Φρανσίσκο. «Σε ό,τι αφορά τον πολιτισμό μας, κάνουμε ένα διάλειμμα για να πούμε 'μισό λεπτό, χρειαζόμαστε λίγο χρόνο για να αναλογιστούμε πώς θα τα αντιμετωπίσουμε όλα αυτά'».

Το 2015 η κ. Ντόνελι εξοργίστηκε βλέποντας πόσο περιορισμένες είναι οι επιλογές που έχουν οι γονείς για να φιλτράρουν τις εκατομμύρια εφαρμογές και βίντεο στο Διαδίκτυο ώστε να διαπιστώσουν ποιες είναι κατάλληλες για τα δικά τους παιδιά. Έτσι ξεκίνησε μια νεοφυή επιχείρηση, το SmartFeed, με την ιδέα να χτίσει ένα σύστημα ετικετών -παρόμοιο με τον χαρακτηρισμό των ταινιών στο σινεμά- για εφαρμογές και βίντεο. Αυτό βασιζόταν τόσο σε ηλικιακές ομάδες όσο και σε προσωποποιημένα χαρακτηριστικά και βοηθούσε τους γονείς να αποφύγουν εφαρμογές που ίσως ενθάρρυναν ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές.

Η κ. Ντόνελι πιστεύει ότι «το να κάνεις αυτό που είναι σωστό για τα παιδιά και να βγάζεις κέρδος δεν θα πρέπει να είναι αντικρουόμενο». Ωστόσο, παρά την κατ’ επίφαση προσοχή που δίνουν σε τέτοια ζητήματα πολλοί στη Σίλικον Βάλεϊ, το SmartFeed έχει προσπαθήσει να λάβει χρηματοδότηση από κεφαλαιούχους επιχειρηματικού κινδύνου ή από τις εταιρείες τεχνολογίας. Όπως λέει, οι εν δυνάμει επενδυτές αμφισβήτησαν το επιχειρηματικό μοντέλο, υποστηρίζοντας πως τέτοιες δικλείδες υπάρχουν ήδη ή ότι θα ήταν δύσκολο να βγάλει κανείς χρήματα έξω από τα κέντρα πώλησης εφαρμογών της Apple και της Google. Η ίδια επικαλείται το παράδειγμα των οργανικών τροφίμων, τα οποία πριν από είκοσι χρόνια θεωρούνταν ένας εξειδικευμένος τομέας. Όταν οι αγρότες και οι περιβαλλοντολόγοι εισήγαγαν τις προδιαγραφές για τα οργανικά προϊόντα, αναδύθηκαν εταιρείες όπως η Whole Foods, δημιουργώντας ένα βιώσιμο και βιώσιμο μοντέλο λιανικής πώλησης.

Καθώς όμως τόσοι πολλοί έχουν εθιστεί στο να κοιτάζουν τις εφαρμογές τους και τις ειδοποιήσεις τους και ενώ η βιομηχανία της τεχνολογίας εξαρτάται από τα διαφημιστικά έσοδα, δεν είναι σαφές ποιος ακριβώς στη Σίλικον Βάλεϊ θα πάρει την πρωτοβουλία να γίνει η Whole Foods της τεχνολογικής κατανάλωσης...

Ο Ντέιβιντ Γκρίνφιλντ, κλινικός ψυχολόγος που ίδρυσε στο Κολοράντο το Κέντρο για τον Εθισμό στο Ίντερνετ και την Τεχνολογία. Προειδοποιεί ότι τα εργαλεία που εισάγουν οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας ίσως να μη βοηθήσουν τους «σκληροπυρηνικούς εθισμένους». Επιπλέον δεν αποκλείει οι εταιρείες να εισάγουν τα μέτρα απλώς και μόνο για να βελτιώσουν την εικόνα τους ενώπιον των μετόχων και απέναντι στη δημόσια κριτική

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL