Η μεταμόρφωσή της μέσα σε μερικές μόνον δεκαετίες από μια κατά βάση αγροτική οικονομία σε βιομηχανική υπερδύναμη παγκόσμιας κλάσης χάρη σε μια στρατηγική ωμού ρεαλισμού και μεθοδικής απεμπόλησης του παραδοσιοκρατικού μοντέλου -όχι όμως και του συγκεντρωτικού- της επέτρεψε να διαγράψει τη φρενήρη ανοδική πορεία στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα για την οποία έγινε διεθνώς γνωστή.
Η μετέπειτα ντε φάκτο κυριαρχία της σ’ αυτό και στους “δρόμους” του παγκόσμιου εμπορίου προκάλεσε ισχυρό σοκ στον κόσμο αλλάζοντας αναπόφευκτα τη μέχρι τότε δομή του. Για πολύ καιρό, οι οικονομίες της Δύσης, μαζί και των ΗΠΑ, είχαν να αντιμετωπίσουν την αέναη μεγέθυνση αυτού του οικονομικού γίγαντα με τις ανεξάντλητες δυνάμεις και τις διαρκώς εξελισσόμενες ικανότητες.
Στο πίσω μέρος του κεφαλιού πολλών, η Κίνα είναι απλώς η αστείρευτη πηγή της φτηνής εργασίας -και σαφώς η μητέρα της “κινεζοποίησης”. Αλλά για όσους έχουν κάνει μπίζνες με τους Κινέζους, και δη τους Αμερικανούς, το πλέον ελκυστικό στοιχείο της κινεζικής οικονομίας δεν είναι τα φτηνά εργατικά χέρια αλλά η αποτελεσματικότητα και η ταχύτητα προσαρμογής του μοντέλου παραγωγής της σε δεδομένα που διαρκώς μεταβάλλονται, κάτι που αν μη τι άλλο μεταφράζεται σε χρήμα. Αμερικανοί επιχειρηματίες του τεχνολογικού τομέα έχουν εκθειάσει επανειλημμένα την ταχύτητα με την οποία οι υπεύθυνοι κινεζικών εργοστασίων συναρμολόγησης επαναρύθμισαν σε διάστημα μικρότερο της μιας εβδομάδας τις αλυσίδες παραγωγής ώστε να λειτουργήσουν άμεσα μετά τον επανασχεδιασμό κάποιων προϊόντων λόγω ατελειών. Αν κάτι τέτοιο γινόταν στην Αμερική ή την Ευρώπη, θα χρειαζόταν σίγουρα ένας μήνας...
Ψυχρός (εμπορικός) Πόλεμος
Από χθες όμως το στάτους αυτό αποτελεί παρελθόν. Ο προαναγγελθείς εμπορικός πόλεμος ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου κηρύχθηκε επίσημα τα χαράματα της Παρασκευής. Η κυβέρνηση Τραμπ έκανε πραγματικότητα την απειλή της και προχώρησε στην επιβολή τιμωρητικών δασμών σε κινεζικά προϊόντα αξίας 34 δισεκατομμυρίων δολαρίων, κλιμακώνοντας σε επίπεδο ανοιχτής αντιπαράθεσης τον επί μακρόν υπόγειο οικονομικό και διπλωματικό ανταγωνισμό των ΗΠΑ με την Κίνα, ο οποίος εκτιμάται ότι θα έχει σοβαρές συνέπειες σε εταιρείες και καταναλωτές.
Οι δασμοί που τέθηκαν σε ισχύ ένα λεπτό μετά τα μεσάνυχτα της Πέμπτης προκάλεσαν τα άμεσα αντίποινα του Πεκίνου, το οποίο ανακοίνωσε με την σειρά του την επιβολή δασμών σε ισοδύναμης αξίας αμερικανικά προϊόντα, μεταξύ αυτών το χοιρινό κρέας, η σόγια και τα αυτοκίνητα. Ανάλογη ήταν η αντίδραση των Κινέζων τόσο σε φραστικό όσο και σε διπλωματικό επίπεδο. Με ανακοίνωσή του το υπουργείο Εμπορίου κατηγόρησε την κυβέρνηση Τραμπ ότι “εξαπέλυσε τον μεγαλύτερο εμπορικό πόλεμο στην παγκόσμια οικονομική ιστορία”, ενώ η κινεζική κυβέρνησε προσέφυγε άμεσα κατά των ΗΠΑ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
“Αντιμέτωπη με μια κυβέρνηση που ακολουθεί τυπική πολιτική εμπορικού εκφοβισμού και τρομοκρατίας, η Κίνα δεν έχει άλλη επιλογή από το να προχωρήσει σε αντεπίθεση για να προστατεύσει τα εθνικά συμφέροντά της και τα συμφέροντα του λαού της. Όταν η κυβέρνηση του Τραμπ πάτησε τη σκανδάλη, θα έπρεπε να γνωρίζει ότι πυροβολεί τα δικά της πόδια και ότι παίζει ένα επικίνδυνο οικονομικό παιχνίδι που είναι καταδικασμένο να αποτύχει”. Το παραπάνω απόσπασμα από σχόλιο του πρακτορείου Νέα Κίνα είναι ενδεικτικό της κινεζικής οργής για τις αμερικανικές ενέργειες. Για το Πεκίνο είναι ξεκάθαρο ότι ο Τραμπ είναι ο υπεύθυνος ενός νέου είδους Ψυχρού Πολέμου καθώς οι ΗΠΑ μετατρέπουν σε όπλο την οικονομική και εμπορική ισχύ τους θέτοντας σε κίνδυνο την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. “Μετατρέπουν τους μεγάλους εμπορικούς εταίρους τους σε φανταστικούς εχθρούς. Ως μία χώρα που τον τελευταίο καιρό είναι σταθερά ασυνεπής, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής γίνονται οι Απρόβλεπτες Πολιτείες της Αμερικής. Η απερισκεψία τους οδηγεί βλακωδώς τον πλανήτη σε συνεχείς παγίδες (...) Ο εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ απλώς και μόνο θα καταστήσει την κινεζική οικονομία ισχυρότερη και πιο ανθεκτική”, σημειώνουν οι δύο συντάκτες του σχολίου, Λιου Τζιε και Ρονγκ Τζιαοτζιάο.
Αδιέξοδο ενόψει
Κατά τους αναλυτές, το πέρασμα του εμπορικού πολέμου από τις απειλές στην πραγματικότητα αναμένεται να επηρεάσει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, να αυξήσει τα λειτουργικά κόστη των επιχειρήσεων, να επιδράσει αρνητικά στο πορτοφόλι των καταναλωτών και να ταρακουνήσει τις παγκόσμιες χρηματαγορές, που φυσικά παραμένουν ευμετάβλητες λόγω της παρατεταμένης εμπορικής διαμάχης των ΗΠΑ όχι μόνον με την Κίνα αλλά σχεδόν με όλους τους εταίρους τους.
Για την ώρα, δεν είναι σαφές ποια μπορεί να είναι η έκβαση αυτού του πολέμου. Οι δασμοί Τραμπ απαντήθηκαν από την Κίνα με ανάλογα μέτρα αντιποίνων, κάτι που οδηγεί σε προφανές αδιέξοδο όπου, αναγκαστικά, μια από τις δύο πλευρές θα πρέπει να στείλει σήματα προθυμίας για συμβιβασμό ώστε να αποφευχθεί η παράταση της σύγκρουσης. Όμως, με δεδομένο ότι κανενός είδους επίσημες συνομιλίες ανάμεσα στις δύο πλευρές δεν έχουν προγραμματιστεί, αλλά και τις διαφωνίες στο εσωτερικό της κυβέρνησης Τραμπ γύρω από το ζήτημα, μια σύντομη λύση στη διένεξη φαίνεται όλο και πιο απίθανη.
Η επίτροπος της Ε.Ε. για το Εμπόριο Σεσίλια Μάλμστρομ αντιδρώντας στις εξελίξεις ανέφερε σε ανάρτησή της στο Twitter ότι ανησυχεί για τις αυξήσεις και τις κόντρα αυξήσεις δασμών μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και προειδοποίησε για το πού οδηγεί η κλιμάκωση αυτή. "Ανησυχητική εξέλιξη η κλιμάκωση των δασμών μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Προφανώς επιζήμια για την παγκόσμια οικονομία. Οι εμπορικοί πόλεμοι είναι κακοί και όχι εύκολο να τους κερδίσει κανείς", έγραψε στο μήνυμά της.
Πάντως, η κήρυξη του αμερικανο-κινεζικού εμπορικού πολέμου και η αβεβαιότητα που δημιουργεί φάνηκαν ότι "απορροφήθηκαν" ήρεμα από τις αγορές χθες, με τις μετοχές να κινούνται ανοδικά και το ευρώ να ενισχύεται σε υψηλό τριών εβδομάδων. Ωστόσο οι ανησυχίες για κλιμάκωση της κρίσης περιόρισαν τα κέρδη. Οι κινεζικές μετοχές βρίσκονταν επικεφαλής της ανάκαμψης στις ασιατικές αγορές, εν μέρει λόγω της εκτίμησης ότι τα δασμολογικά μέτρα είχαν προεξοφληθεί, αν και οι ανησυχίες σχετικά με το τι επίκειται για τις παγκόσμιες αγορές ενίσχυσαν τη ζήτηση για τα θεωρούμενα ασφαλή καταφύγια, όπως τα κρατικά ομόλογα και το ιαπωνικό γεν. "Κάποια από αυτά τα μέτρα έχουν προεξοφληθεί αλλά πρόκειται για μια ιστορία που είναι σε εξέλιξη. Είναι βέβαιο ότι μπαίνουμε σε μια περίοδο πολύ μεγαλύτερης αβεβαιότητας από ό,τι στο παρελθόν", δήλωσε αναλυτής της BNY Mellon στο Λονδίνο.
ΝΙΚΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
