Εκλογές αύριο στην Τουρκία για νέο Πρόεδρο και κοινοβούλιο. Μια αναμέτρηση - σταθμός για το πολιτικό μέλλον του ανθρώπου που κυριαρχεί εδώ και μια δεκαπενταετία στην κορυφή της τουρκικής πυραμίδας εξουσίας. Πρόκειται για πρόωρες εκλογές τις οποίες προκήρυξε ο ίδιος, με την ελπίδα να ενισχύσει τη θέση του και να εδραιώσει την εξουσία του αφότου μεταπήδησε στην προεδρία και άλλαξε το σύστημα διακυβέρνησης της χώρας από πρωθυπουργικό σε προεδρικό.
Μπορεί βέβαια ο Ταγίπ Ερντογάν να κέρδισε άνετα όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις τα προηγούμενα δεκαπέντε χρόνια, αλλά αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά: το τουρκικό οικονομικό “θαύμα” πάνω στο οποίο επένδυσε πολιτικά παραπαίει και ο ίδιος βρίσκεται αντιμέτωπος με το σύνολο της αντιπολίτευσης, η οποία έχει διεξάγει μια πολύ μαχητική -και σε κάποιες περιπτώσεις, πρωτοποριακή- εκστρατεία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η διαδικτυακή προεκλογική “συγκέντρωση” μέσω Twitter που διοργάνωσε προχθές ο φυλακισμένος ηγέτης του Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (HDP) Σελαχατίν Ντεμιρτάς αναρτώντας μηνύματα μέσα από τη φυλακή με τη βοήθεια των δικηγόρων του. “Είναι η πρώτη φορά στην Ιστορία που πραγματοποιείται πολιτική συγκέντρωση μέσα από ένα κελί φυλακής. Γράφουμε Ιστορία, στό όνομα της Ιστορίας και της δημοκρατίας”, έγραψε ο Ντεμιρτάς.
“Αυτή τη φορά δεν έχουμε να επιλέξουμε ένα κόμμα μεταξύ των πολλών. Κρατώντας το ψηφοδέλτιο στο χέρι έχετε στην πραγματικότητα δύο επιλογές μπροστά σας: είτε θα επιλέξετε έναν άνθρωπο είτε πολλούς, είτε θα επιλέξετε τη δικτατορία είτε τη δημοκρατία” συμπλήρωσε ο φυλακισμένος ηγέτης του HDP. Υποσχέθηκε επίσης να κάνει τα απαιτούμενα βήματα για ειρήνευση και τερματισμό της σύγκρουσης της Άγκυρας με το κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα, να εργαστεί για τη σύνταξη ενός σύγχρονου συντάγματος για την Τουρκία και να άρει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αν εκλεγεί.
Η επάνοδος των κεμαλιστών
Δυναμική όμως είναι και η επανάκαμψη των κεμαλιστών στο πολιτικό σκηνικό χάρις στον αεικίνητο και μαχητικό υποψήφιό τους για την προεδρία Μουχαρέμ Ιντζέ. Ο τελευταίος μίλησε την Πέμπτη σε μια “μεγαλειώδη” προεκλογική συγκέντρωση στη Σμύρνη, ο όγκος της οποίας οπωσδήποτε δεν πέρασε απαρατήρητος από το ισλαμοδεξιό στρατόπεδο και τα ΜΜΕ. Κάποιοι μάλιστα μίλησαν για τη μεγαλύτερη προεκλογική συγκέντρωση που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στην Τουρκία. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, περίπου 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο παραλιακό τμήμα της Σμύρνης, αλλά ο αριθμός αυτός δεν ήταν δυνατόν να επιβεβαιωθεί από ανεξάρτητη πηγή. Πάντως, τα τηλεοπτικά πλάνα και οι φωτογραφίες έδειξαν όντως μια εντυπωσιακή σε όγκο συγκέντρωση.
Σημειωτέον ότι ο Ιντζέ είναι ο κυριότερος αντίπαλος του Ερντογάν, καθ' ότι υποψήφιος του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αν η εκλογή Προέδρου πάει στον δεύτερο γύρο, στις 8 Ιουλίου, κάτι που θεωρείται πολύ πιθανόν, ο Ιντζέ θα είναι ο αντίπαλος του Ερντογάν. Ο ηγέτης των κεμαλιστών εξαπέλυσε μια ακόμη σφοδρή επίθεση κατά του απερχόμενου Προέδρου χαρακτηρίζοντάς τον έναν “κουρασμένο, εγκαταλελειμμένο και αλαζόνα άνθρωπο χωρίς όνειρα (...) που έχει χάσει τον σεβασμό του λαού του”.
“Η Τουρκία θέλει να αναπνεύσει, θέλει ειρήνη, θέλει ηρεμία” τόνισε εξάλλου ο ίδιος σε συνέντευξη του στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων. “Δεν θέλει (η Τουρκία) έναν άνθρωπο εξαντλημένο, έναν άνθρωπο που φωνάζει και κραυγάζει. Θέλει κάποιον πιο νέο, νέο αίμα”, συνέχισε ο 54χρονος υποψήφιος του CHP που είναι δέκα χρόνια νεότερος του Ερντογάν. Ο Ιντζέ έχει δεσμευθεί πως, αν εκλεγεί, θα κυβερνήσει “χωρίς αποκλεισμούς για κανέναν”. “Γυναίκες με μαντίλα ή χωρίς, δεξιοί ή αριστεροί, Τούρκοι ή Κούρδοι, αλεβίτες ή σουνίτες, δεν υπάρχει καμία διαφορά”, είχε υποστηρίξει σε παλαιότερες δηλώσεις του.
Ακόμη και στο τελευταίο 48ωρο πριν ανοίξουν οι κάλπες, οι δημοσκόποι δεν ήταν σε θέση να βγάλουν ασφαλή συμπεράσματα για τα πιθανά αποτελέσματα. Για τις προεδρικές εκλογές, οι τάσεις που διαμορφώνονται στο εκλογικό σώμα κινούνται στα όρια του στατιστικού λάθους όσον αφορά την εξασφάλιση του πολυπόθητου 50% από έναν υποψήφιο ώστε να μην υπάρξει δεύτερος γύρος. Στο μέτωπο των βουλευτικών εκλογών παραμένουν επίσης ερωτηματικά καθώς, αν το HDP ξεπεράσει το όριο του 10% και εισέλθει στη Βουλή, θα “κουρέψει” καθοριστικά την κοινοβουλευτική πλειοψηφία της συμμαχίας του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) με το Εθνικιστικό Κίνημα του Ντεβλέτ Μπαχτσελί (MHP).
Υποσχέσεις και καχυποψία
Ο Ερντογάν έκανε κι αυτός μια από τις τελευταίες προεκλογικές εμφανίσεις του το βράδυ της Πέμπτης με μια εφ' όλης της ύλης τηλεοπτική συνέντευξή του, αφού προηγουμένως είχε προσγειωθεί με το αεροσκάφος του στο νέο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει κανονικά στις 29 Οκτωβρίου. Με μια εκτενή αναφορά του στο νέο προεδρικό σύστημα και στο πώς φαντάζεται την κυβέρνηση της επόμενης ημέρας, ο απερχόμενος Πρόεδρος δεν απέφυγε τον πειρασμό να μοιράσει πάλι υποσχέσεις. Όπως είπε, σχεδιάζει να μειώσει κι άλλο τον αριθμό των υπουργείων από 26 που είναι σήμερα, σε 16.
Μεταξύ άλλων σημείωσε ότι θα συμπτυχθούν τα 6 υπουργεία που έχουν αντικείμενο την οικονομία σε 3, ενώ σχεδιάζεται και η συγχώνευση του αρμόδιου υπουργείου για την Ε.Ε. με το υπουργείο Εξωτερικών. Όταν ρωτήθηκε για τα F-35 που παραδόθηκαν τυπικά στην Τουρκία και άρχισαν να εκπαιδεύονται σε αυτά Τούρκοι πιλότοι στις ΗΠΑ, ο Ερντογάν απάντησε ότι δεν πιστεύει πως τα πράγματα θα γίνουν όπως τα θέλει το Κογκρέσο και πως ο Πρόεδρος Τραμπ δεν θα επικυρώσει την απόφαση να παγώσουν όλα τα εξοπλιστικά προγράμματα προς την Τουρκία.
Στο μεταξύ, με τις εκλογές της Κυριακής να είναι οι πιο αμφίρροπες από την άνοδο του Ερντογάν στην εξουσία, το αδιάβλητο της ψηφοφορίας είναι ένα μεγάλο διακύβευμα και φυσικά το μεγάλο ζητούμενο. Ήδη κόμματα της αντιπολίτευσης, ενώσεις και απλοί πολίτες έχουν κινητοποιηθεί προκειμένου να επιτηρήσουν τις εκλογές και να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξει καμία παρατυπία. Το αίσθημα καχυποψίας είναι διάχυτο και τα κυριότερα κόμματα της αντιπολίτευσης ένωσαν τις δυνάμεις τους δημιουργώντας την «Πλατφόρμα για δίκαιες εκλογές», η οποία θα διενεργήσει τη δική της καταμέτρηση με τη βοήθεια εφαρμογής για κινητά που θα διαθέτουν οι παρατηρητές της. Οι φόβοι για νοθεία αφορούν κυρίως ορισμένες περιοχές της νοτιοανατολικής Τουρκίας όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Κούρδοι και οι οποίες είναι δυσπρόσιτες και πιο δύσκολο να επιτηρηθούν.
Ν. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
