Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.5°C18.7°C
2 BF 61%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
12.4°C18.0°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.7°C16.0°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.3°C18.0°C
0 BF 57%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.7°C15.7°C
1 BF 69%
Όπου υπάρχει καπνός...
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Όπου υπάρχει καπνός...

Του Έκτορα Καρβούνη*

«Βασιλικό διαμέρισμα των Κένσινγκτον & Τσέλσι», 14 Ιουνίου 2017. Το δημοτικό διαμέρισμα στο οποίο ζουν παράλληλα το 10% των πιο πλούσιων αλλά και πιο φτωχών κατοίκων σε όλο το Λονδίνο.1 Ήταν σε αυτόν τον χώρο και τον χρόνο όπου πήρε μέρος μια στιγμή φρικιαστικής πολιτικής ωμότητας αλλά ταυτόχρονα -και ακριβώς λόγω αυτού- και πολιτικής διαύγειας. Μια στιγμή εφαρμοσμένης θεωρίας2 του νεοφιλελευθερισμού, τη λογική του οποίου θέλει να αναλύσει το παρακάτω κείμενο.

Τουλάχιστον 72 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους όταν ο πρόσφατα ανακαινισμένος πύργος 24 ορόφων στον οποίο κατοικούσαν τυλίχτηκε ξαφνικά στις φλόγες.3 Η φωτιά προκλήθηκε έπειτα από βλάβη ενός ψυγείου αλλά εξαπλώθηκε ραγδαία καθώς το υλικό το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τη μόνωση του πύργου είχε το μειονέκτημα να είναι τόσο εύφλεκτο όσο ήταν και φτηνό. Σε συνδυασμό με την αδυναμία της τοπικής πυροσβεστικής και αστυνομίας να αντεπεξέλθουν, το αποτέλεσμα ήταν ο πύργος να φλέγεται για μία ολόκληρη ημέρα.

Θα μπορούσαμε όμως να ρίξουμε την ευθύνη σε ένα ψυγείο, στην άνιση μάχη των δημόσιων υπηρεσιών με τη φωτιά ή ακόμα στον ίδιο τον πύργο, όπως ακούγεται; Σε τόσο ωμές και συνάμα αποκαλυπτικές περιπτώσεις, το να ξεπεράσεις μια τέτοια επιφανειακή (μη) ανάλυση αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Στην περίπτωσή μας, τη φωτιά δεν τη βάζει ένα ψυγείο ή μια δημόσια υπηρεσία. Κανένα ψυγείο δεν είναι ισχυρότερο από ένα κτήριο ύψους 65 μέτρων, καμία δημόσια υπηρεσία δεν λειτουργεί από μόνη της. Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που μπορεί να ενώσει όλα τα κομμάτια του παζλ;

Υποστηρίζουμε πως τη φωτιά άλλοτε την αγνοεί, άλλοτε τη συντηρεί, άλλοτε την ανάβει, πάντοτε όμως εν τέλει την καθορίζει μια πολιτική. Μια συγκεκριμένη πολιτική όπου στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως έθεσε ο ηγέτης των Εργατικών Τζ. Κόρμπιν στην αντίστοιχη ώρα του πρωθυπουργού δύο βδομάδες μετά το περιστατικό, έχει φροντίσει τα τελευταία χρόνια να επιβάλει περικοπές 11.000 πυροσβεστικού προσωπικού, 40% στον προϋπολογισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, 25% στον προϋπολογισμό της πυροσβεστικής και στους ελέγχους πυρασφάλειας.4

Έτσι, στην περίπτωση των Συντηρητικών της Μέι, καταλήγει να ισχύει το εξής αντιφατικό: η πρωθυπουργός στο ντιμπέιτ της με τον Κόρμπιν από τη μία αντιλαμβάνεται ως τραγωδία την πυρκαγιά, και ακόμα περισσότερο πως αυτή εγείρει ευρύτερα ερωτήματα πέρα από το μονωτικό υλικό σχετικά με τις ευθύνες, από την άλλη όμως ακριβώς αυτά τα ίδια «ευρύτερα ζητήματα» βρίσκονται στον πυρήνα της δικής της πολιτικής ατζέντας. Εξ ου και ο λόγος της δείχνει «ρομποτικός».5 Χαρακτηριστικά, ερωτηθείσα εάν θα έπρεπε να αλλάξει η νοοτροπία προς την προτεραιότητα της ασφάλειας και της υγείας στην ατζέντα έναντι των περικοπών, η Μέι δεν μπόρεσε παρά να απαντήσει πως «αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να εξασφαλίσουμε άμεσα πως οι άνθρωποι θα έχουν τη στήριξη που έχουν ανάγκη».6

Η πυρκαγιά στο Γκρένφελ γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν θα μπορούσε και δεν αποτελεί εξαίρεση. Η διάλυση του κοινωνικού κράτους και η αναρρύθμιση αυτού ακόμα και σε νέους ορίζοντες υπέρ των λίγων δεν είναι εξαιρέσεις. Η ανάκτηση και η παγίωση της καπιταλιστικής ταξικής ισχύος7 δεν είναι η εξαίρεση, είναι ο κανόνας. Είναι η ίδια η ορθολογικότητα στην οποία βασίζεται ο νεοφιλελευθερισμός.

Πράγματι λοιπόν, όχι μόνο δεν φαντάζει υπερβολή να ισχυριστούμε πως «στον νεοφιλελευθερισμό δεν διακυβεύεται τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από τη μορφή της ύπαρξής μας»8, αλλά αντιθέτως κάτι τέτοιο φαντάζει αναγκαίο, εφόσον θέλουμε να κάνουμε μια κριτική ανάλυση της περίπτωσης του Γκρένφελ. Αυτό το οποίο τίθεται στο προσκήνιο με τον πλέον εμφατικό τρόπο είναι η απόφαση σχετικά με «το ποιες ζωές ή μορφές ζωής μετράνε, ποιες λογίζονται ως αξιοβίωτες και ποιες όχι, ποιες συμπεριλαμβάνονται αποκλειόμενες, ποιες εγκαταλείπονται, ποιες παράγονται ως επισφαλείς και ευάλωτες...».9 Και, όπως αποδεικνύει ο πύργος του Γκρένφελ, αυτοί οι άνθρωποι τους οποίους ο νεοφιλελευθερισμός νομιμοποιεί τον εαυτό του να αφανίζει κατά το δοκούν, δεν είναι άλλοι από τους εργαζόμενους, τους φτωχούς, τους μετανάστες.

Εν συντομία, όπου υπάρχει καπνός, θα υπάρχει και φωτιά. Όσο υπάρχει νεοφιλελευθερισμός, θα υπάρχει και Γκρένφελ. Αν θέλει λοιπόν να ακολουθήσει κανείς τη διαδρομή αυτής της κτηνώδους ορθολογικότητας, δεν έχει παρά να διασχίσει δύο μίλια. Τόση μονάχα είναι η απόσταση ανάμεσα στον πύργο όπου στοιβάζονταν καθημερινά πάνω από 500 άνθρωποι και στο βασιλικό παλάτι του Κένσινγκτον. Ανάμεσα δηλαδή στις ζωές οι οποίες ορίστηκαν να μετράνε και στις ζωές οι οποίες ορίστηκαν απλώς να μετριούνται.10

1 «London fire: A visual guide to what happened at Grenfell Tower»: http://www.bbc.com/news/uk-40301289 και για εκτενέστερη ανάλυση για το Λονδίνο ως κοινωνικό χώρο: https://mondediplo.com/2017/07/06london

2 Η φράση και η λογική της αποτελεί δάνειο από το «Κοινωνική έκρηξη και πολιτικό κενό. Δύο δοκίμια 'εφαρμοσμένης' θεωρίας» του Α. Μπαλτά εκδ. Ινστιτούτο ΝίκοςΠουλαντζάς.

3 «The 72 victims, their lives, loves and losses»: https://www.theguardian.com/uk-news/2018/may/14/grenfell-the-71-victims-their-lives-loves-and-losses

4 Ντιμπέιτ των πολιτικών αρχηγών στο κοινοβούλιο, 28.6.2017 https: //www.youtube.com/watch?v=-kP367RTxb0

5«Η φονική φωτιά καίει τη γούνα της Τερέζα Μέι»: http://www.efsyn.gr/arthro/i-foniki-fotia-kaiei-ti-goyna-tis-tereza-mei

6 Συνέντευξη της Τερέζα Μέι στο Newsnight του BBC με την Emily Maitlis, 16/06/2017:https://www.youtube.com/watch?v=ftY1NlPk5YY

7 David Harvey, «The Enigma of Capital: and the crises of capitalism», σελ. 21.

8 P. Dardot & C. Laval, «The new way of the world: On neoliberal society», σελ. 3.

9 Α. Αθανασίου, «Η κρίση ως 'κατάσταση έκτακτης ανάγκης'. Κριτικές και αντιστάσεις», σελ. 61.

10 Α. Αθανασίου, «Η κρίση ως 'κατάσταση έκτακτης ανάγκης'. Κριτικές και αντιστάσεις», σελ. 61.

* Ο Έκτορας Καρβούνης είναι πολιτικός επιστήμονας και μέλος της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL