Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
13.4°C16.3°C
1 BF 77%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
12.2°C15.7°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Ασθενείς βροχοπτώσεις
14 °C
13.8°C15.4°C
2 BF 86%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
17 °C
15.4°C18.0°C
2 BF 60%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
12 °C
11.9°C13.5°C
0 BF 87%
Καλκούτα - Ντάκα με λεωφορείο, ποταμόπλοιο και τρίκυκλο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Καλκούτα - Ντάκα με λεωφορείο, ποταμόπλοιο και τρίκυκλο

Ατελείωτη η ουρά των φορτηγών μεταξύ των μεθοριακών πόλεων Μπενάπολ - Πετράπολ, καθώς με αυτά συντελείται σε μεγάλο βαθμό το διμερές εμπόριο Ινδίας - Μπανγκλαντές

Κείμενο - φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Η θρυλική "Route 66" με τα 3.940 χιλιόμετρα από Σικάγο μέχρι Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια, ο Υπερσιβηρικός με τα 9.289 χιλιόμετρα από Μόσχα μέχρι Βλαδιβοστόκ ή ακόμη και τα 30.000 χιλιόμετρα της Pan-American Highway από Προύντοου Μπαίη της Αλάσκα μέχρι Ουσουάγια στη Γη του Πυρός, είναι διαδρομές - "τοτέμ" για κάθε ταξιδευτή. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν και άλλοι θρυλικοί δρόμοι, όχι ευρέως γνωστοί όσο αυτοί, αλλά σίγουρα με μια θέση στη λίστα κάθε συστηματικού ταξιδιώτη.

Τέτοιος θρυλικός δρόμος είναι και ο μήκους 2.500 χιλιομέτρων "Grand Trunk Road", ο οποίος συνδέει την Καμπούλ του Αφγανιστάν με την Τσιταγκόνγκ του Μπανγκλαντές και που, όπως γνωρίζουμε από την Ιστορία, χρησιμοποιείτο προ του 322 π.Χ., κάτι που τον καθιστά τον αρχαιότερο ασιατικό δρόμο. Με την πάροδο των αιώνων, απέκτησε αρκετές διακλαδώσεις και ειδικά τον 20ό και τον 21ο αιώνα αναπτύχθηκε γύρω του ένα οδικό δίκτυο με διεθνείς και εθνικές οδούς. Έχοντας καλύψει προηγουμένως σχεδόν ολόκληρη τη διαδρομή του μέχρι την Ανατολική Ινδία, αποφάσισα, μιας και βρισκόμουν στην Καλκούτα, να καλύψω και το τελευταίο κομμάτι του, μέχρι το τέρμα του στην Τσιτταγκόνγκ.

Ξημέρωμα στην Καλκούτα

Αρχές Μαρτίου, νύχτα Τετάρτης, ξημερώνοντας Πέμπτη. Η πολυάνθρωπη Καλκούτα μού φαινόταν στο σκοτάδι βγαίνοντας από το ξενοδοχείο αγνώριστη χωρίς το βουητό, τα μποτιλιαρίσματα, τα συνεχή κορναρίσματα και κυρίως τον ατέλειωτο κόσμο στους δρόμους. Έφθασα στην Marquis street, έναν δρόμο από τους πιο γνωστούς στους τουρίστες, μιας και εδώ βρίσκονται πολλά ξενοδοχεία και γραφεία ταξιδιών και, αυτό που με ενδιέφερε περισσότερο εκείνη τη στιγμή, η αφετηρία του λεωφορείου για την Ντάκα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, θα έφτανα στον προορισμό μου αργά το βράδυ. Σιγουρεύτηκα ότι η αποσκευή μου μπήκε στην μπαγκαζιέρα, έδειξα το εισιτήριο στον οδηγό και άραξα όσο πιο αναπαυτικά μπορούσα στο μπροστινό κάθισμα, να κλείσω λίγη ώρα τα μάτια.

Ξενύχτης, ξεκίνησα το ταξίδι με μια διαδρομή 80 χιλιομέτρων ώς την "Πετρούπολη", τη μεθοριακή πόλη της Ινδίας Petrapole. Η διαδρομή πέρασε ευχάριστα, δεδομένου ότι εκτός από τη χαμηλή μουσική επικρατούσε απόλυτη ησυχία. Άλλωστε ποιος θα είχε όρεξη αξημέρωτα για θορυβώδες ταξίδι; Άνοιξα τα μάτια μου με την αίσθηση ότι πρέπει να με πήρε ο ύπνος για λίγα λεπτά. Ο.Κ., είπα, δεν έκανα τον οκτάωρο ύπνο που ίσως χρειαζόμουν αλλά τουλάχιστον η διάθεσή μου ήταν καλύτερη. Τόσο που άρχισα να χαζεύω στην οθόνη βιντεοκλίπ με τραγούδια από ταινίες του Bollywood, ώσπου αποφάσισα να τα ακούω μόνο και να διαβάσω το λεξικό Αγγλικά - Μπενγκάλι.

Σε γλώσσα Μπενγκάλι

Στη διάρκεια κάθε ταξιδιού αλλά και μετά, με αφομοιωμένες τις παραστάσεις, αναζητώ ομοιότητες και διαφορές των χωρών που επισκέφθηκα. Αυτό έκανα και στο λεωφορείο για τη μεθοριακή Petrapole της Ινδίας και την Benapole του Μπανγκλαντές, διαβάζοντας στο αγγλο-βεγγαλέζικο λεξικό για τη χρήση της ίδιας γλώσσας, επίσημης πολιτειακής στη Δυτική Βεγγάλη και την πρωτεύουσά της Καλκούτα από όπου ξεκίνησα και επίσημης κρατικής γλώσσας στο Μπανγκλαντές όπου θα έφθανα.

Οι δύο χώρες μοιράζονται και τον ίδιο εθνικό ποιητή: ο Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, πρώτο ασιατικό Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1913, συνέγραψε στην Μπενγκάλι τον εθνικό ύμνο Ινδίας (Τζάνα Γκάνα Μάνα), Μπανγκλαντές (Αμάρ Σόναρ Μπάνγκλα) και -στην αρχική του μορφή- της Σρι Λάνκα (Σρι Λάνκα Μάτα). Αυτό μου θύμισε τον Χέντελ. Όχι τόσο για τη γνωστή έριδα Γερμανίας, Αγγλίας και Ιταλίας για το εάν ήταν Γερμανός αφού γεννήθηκε στη Σαξονία, Άγγλος αφού έγινε Βρετανός υπήκοος, ή Ιταλός αφού ξεκίνησε ουσιαστικά την καριέρα του σε Φλωρεντία, Ρώμη, Νάπολη και Βενετία, όσο για το ότι υπήρξε ο μοναδικός μουσικός στην Ιστορία που έγραψε θρησκευτική μουσική για τρία διαφορετικά δόγματα: Αγγλικανικό, Καθολικό, αφού συνέθεσε λατινικούς ψαλμούς, και Προτεσταντικό, όπως τα «Πάθη του Μπρόκες» που συνέθεσε στο Αμβούργο.

Η Μπενγκάλι, με ρίζες στην αρχαιότερη ινδική γλώσσα μετά τις Σανσκριτική και Πάλι, την Πρακρίτι, που μιλούσαν επί Ασόκα, τον 3ο μ.Χ. αιώνα, είχε δανεισθεί πολλές σανσκριτικές λέξεις ωσότου αναπτυχθεί τον 11ο αιώνα. Με την κατάκτηση της Βεγγάλης τον 12ο αιώνα από τους Μουσουλμάνους εμπλουτίσθηκε με περσικά, αραβικά και τουρκικά στοιχεία και την περίοδο της αποικιοκρατίας με αγγλικά, γαλλικά και πορτογαλικά.

Στο περιπετειώδες λεωφορείο

Από τις σκέψεις μου αυτές, όμως, με έβγαλε ξαφνικά ο συνταξιδιώτης μου στο διπλανό κάθισμα. «Αυτό δεν είναι στην πατρίδα σου;» με ρώτησε. Τον κοίταξα απορημένος. Έχω προσέξει ότι σε πολλές ασιατικές χώρες, τους Ευρωπαίους στα υπεραστικά λεωφορεία με προκαθορισμένες θέσεις μάς βάζουν συχνά σε συνεχόμενα καθίσματα. Φρόνιμη σκέψη, καθώς όλο και κάποια πληροφορία θα ανταλλάξουμε για ταξίδια, ξενοδοχεία, δρομολόγια, εστιατόρια, όλα όσα μπορούν να κάνουν πιο εύκολο, ξεκούραστο και απολαυστικό ένα ταξίδι. Κοίταξα στην οθόνη πάνω από τη θέση του οδηγού να δω «πατρίδα» όπως μου υπέδειξε ο συνταξιδιώτης μου και τι να δω; Ένα μουσικοχορευτικό κομμάτι γυρισμένο πριν λίγα χρόνια στην Ελλάδα και τον Σαχ Ρουχ Χαν, τον σούπερ σταρ του Ινδικού σινεμά ως «Ρατζ», να ρωτά τραγουδώντας (για την ακρίβεια, με τον Αμπιτζήτ Μπαττατσάρυα να τον ντουμπλάρει στη φωνή όπως συνηθίζεται άλλωστε στο Μπόλλυγουντ, όπου σπανίως ακούμε τη φωνή του πρωταγωνιστή ή της πρωταγωνίστριας στα τραγούδια της ταινίας) τη Ράνι Μούκερτζη ως «Πρίγια»: «δεν ακούς;» («suno na, suno na!»), έξω από την Ακαδημία Αθηνών, με την ελληνική σημαία να κυματίζει στο φόντο. «Αυτά είναι» σκέφτομαι: Στη Δύση να μας μαγεύει η «εξωτική Ανατολή» και στην Ανατολή να τους μαγεύει η «εξωτική Δύση».

Περάσαμε δίπλα από χωριά, βλάστηση, ποτάμια, γέφυρες, οπότε κάποια στιγμή είδα ένα κωμικό όσο και επικίνδυνο θέαμα: τον οδηγό να μασουλάει σάντουιτς που κρατούσε στο δεξί του χέρι, το κινητό στερεωμένο με τον αριστερό ώμο στο αυτί και ταυτόχρονα να κάνει και προσπέραση. Και αυτό πάνω σε μια γέφυρα. Το εντυπωσιακό όμως δεν είναι αυτό αλλά το ότι κανείς δεν φάνηκε να δίνει σημασία, εκτός από μια παρέα «spiritual leaders» ή κάτι τέτοιο, κρίνοντας από τις πορτοκαλί ρόμπες και το κούρεμα, που διαμαρτυρήθηκαν κάπως αργοπορημένα. Για να διαπιστώσω όμως πως δεν του φώναξαν για τον συνδυασμό σάντουιτς - κινητό - προσπέρασμα, αλλά επειδή μόλις τελείωσε με το σάντουιτς είχε ανάψει και τσιγάρο.

Στις ουρές της Πετρούπολης

Σιγά - σιγά πέρασε η ώρα και φτάσαμε επιτέλους στα σύνορα, για να βρεθώ στις συνήθεις ουρές που σχηματίζονται στο μεγαλύτερο ποταμίσιο συνοριακό σταθμό της Ασίας να τρέχω για ακόμη μία φορά γι' αυτές τις ανιαρές διατυπώσεις: βίζες, διαβατήρια, συνάλλαγμα, συμπλήρωση των «immigration forms» που μας μοίρασαν οι οδηγοί, ένα εξόδου από την Ινδία στη Χαριντασπούρ (αν και ως Έλληνας πιο εύκολο μου ήταν να θυμάμαι τη συνοριακή αυτή πόλη με το άλλο της, το πιο «ελληνίζον» όνομα: Πετρούπολη: Petrapole) και ένα εισόδου στα σύνορα του Μπανγκλαντές, στην Benapole. Και σαν να μην έφταναν τα δύο λεωφορεία, ένα από την ινδική μεριά και ένα από την μπαγκλαντεσιανή (στο οποίο η ώρα πέρασε πάλι χαζεύοντας μουσικοχορευτικά κομμάτια από τον κινηματογράφο) και οι συνοριακές γραφειοκρατικές διατυπώσεις, ήλθε η ώρα να εμπλουτιστεί η εμπειρία του ταξιδιού και με φέρυ.

Μάχη αλατιού και Λωτού στην terra infirma

Διέκοψα το διάβασμα του λεξικού, μιας και το ποταμίσιο τοπίο από το φέρυ προσφερόταν για φωτογραφίες, από αυτές κιόλας που λέμε «once in a lifetime». Επιτέλους, βρισκόμουν σε μπαγκλαντεσιανό έδαφος. Ή μάλλον μπαγκλαντεσιανά νερά. Στο φέρυ που μετέφερε επιβάτες και οχήματα στις όχθες του Πάντμα άρχισα να κουβεντιάζω με τον μοναδικό Ευρωπαίο συνταξιδιώτη. Είναι ο ίδιος που μου έδειξε το γυρισμένο στην Ελλάδα video clip στη διαδρομή Καλκούτα - Πέτραπολ. Ακριβώς δίπλα μας, μια παρέα ντόπιων νεαρών μού έκανε νόημα. Με πολλή ευγένεια μου εξηγούσαν τι ήταν αυτοί οι ατέλειωτοι σωροί σαν αλάτι ανακατεμένο με χώμα στις όχθες που φωτογράφιζα πριν λίγο. Με ύφος που ξαφνικά σοβάρεψε και χαμόγελο που εξαφανίστηκε, είπαν πως πρόκειται για ραγδαία εξαπλούμενο στην ενδοχώρα θαλασσινό νερό, που αλλοιώνει τον υδροφόρο ορίζοντα σε βάρος του γλυκού νερού καταστρέφοντας ταυτόχρονα τη χλωρίδα και τη γεωργική παραγωγή. Σκέφτηκα πως το όνομα του ποταμού, του Πάντμα, του οποίου τα νερά αποτελούν μία από τις απολήξεις του Γάγγη, που, πηγάζοντας από τα Ιμαλάια, στα σανσκριτικά σημαίνει «Λωτός», ενώ Πάντμα είναι και επίθετο της θεάς του πλούτου Λάκσμι. Ειρωνεία αυτό με τη θεά του πλούτου, σκέφτηκα, καθώς, ελλείψει γέφυρας, με τη συγκοινωνία να διεξάγεται μόνο με φέρυ και τεράστιες ουρές, ο ποταμός αποκόπτει τις συχνά πληττόμενες από θεομηνίες νοτιοδυτικές περιοχές από την υπόλοιπη χώρα και την πρωτεύουσα καθιστώντας δύσκολη την όποια αποστολή βοήθειας. Δυσχεραίνοντας ταυτόχρονα το εμπόριο και άρα και την ανάπτυξη και τον πλουτισμό. Ή μήπως αυτό ήταν «πρόκληση» για την κατασκευή μιας γέφυρας που θα διόγκωνε, όπως λένε οι ειδικοί, το ΑΕΠ του Μπανγκλαντές; Το Μπανγκλαντές είναι η υδρορροή της «Στέγης του Κόσμου» και τα φουσκωμένα από τα χιόνια των Ιμαλαΐων και τις βροχές μεγάλα ποτάμια του, που κυλούν με ταχύτητα στον Νότο, κατατρώγουν μεγάλα κομμάτια της ενδοχώρας πλημμυρίζοντας το ένα πέμπτο της χώρας.

Την ίδια ώρα, το θαλασσινό νερό επεκτείνεται κατατρώγοντας και αυτό την ξηρά. Ο ορισμός της «terra infirma», της μη στέρεας, βατής γης. «Όπου φτωχός κι η μοίρα του» σκέφτηκα. Με αυτά και με αυτά, είχε αρχίσει να βραδιάζει και μετά τα λεωφορεία και το φέρυ, το ταξίδι έκλεισε βρίσκοντάς με πάνω σε ένα τρίτο είδος μεταφορικού μέσου, ένα τρίκυκλο ταξί, ένα «ρίκσω» όπως τα λένε, να ψάχνω για πολλή ώρα σε μια δαιδαλώδη, όπως μου φάνηκε με μια πρώτη ματιά, πόλη ώς αργά το βράδυ για ξενοδοχείο.

Μπαίνοντας στο δωμάτιο, έπεσα αμέσως κουρασμένος στο κρεβάτι χωρίς ούτε να φάω ούτε να βγάλω από πάνω μου τον ιδρώτα, τη σκόνη και τη θάλασσα.

1. Ατελείωτη η ουρά των φορτηγών μεταξύ των μεθοριακών πόλεων Μπενάπολ - Πετράπολ, καθώς με αυτά συντελείται σε μεγάλο βαθμό το διμερές εμπόριο Ινδίας - Μπανγκλαντές

2. Περιμένοντας τη σειρά μας να μπούμε στο φέρυ, ακούμε Μπόλλυγουντ ρυθμούς στο πούλμαν

3. Αέρας, ρεύματα, κύματα και παλίρροιες φέρνουν θαλασσινό νερό στα ποτάμια του Μπανγκλαντές, τα οποία σταδιακά απορροφούν αλάτι που επικάθηται στις όχθες τους. Η αλλαγή που συντελείται μεταβάλλει τα δεδομένα σε βροχοπτώσεις, στάθμη υδάτων, θερμοκρασία, καλλιέργειες, ψάρια, θαλασσινά, και εν τέλει οικονομία και ζωή. Η υπερθέρμανση έφερε και εδώ την καταστροφή

4. Από τα 380 χιλιόμετρα της διαδρομής Καλκούτα - Ντάκα, το πιο ενδιαφέρον κομμάτι είναι αναμφίβολα η πλεύση του ποταμού Πάντμα, με τα δεκάδες χωριά, τους εκατοντάδες οικισμούς και τις εναλλαγές τοπίων στις όχθες

5. Στο Μπανγκλαντές τραβάνε κουπί. Πολύ κουπί. Κυριολεκτικά και μεταφορικά

6. Τυπικό είδος βάρκας μεταφοράς εμπορευμάτων στον Πάντμα. Χαμηλό κατάστρωμα, επιμήκης με κυρτές πλώρη και πρύμνα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL