Στο Ιράν οι άνθρωποι το περίμεναν, αν και για τον επισκέπτη στη σύγχρονη Περσία τις μέρες που προηγήθηκαν της αναγγελίας Τραμπ δεν υπήρχε χειροπιαστή ένταση στην ατμόσφαιρα. Με όποιον κι αν έπιανες την κουβέντα, όμως, κάτι είχε να πει για τη 12η Μαΐου, την ημέρα που θεωρητικά έληγε η προθεσμία για τη συμφωνία -μισή κουβέντα είστε αισιοδοξίας είτε αγωνίας.
Οι άνθρωποι στο Ιράν αποτελούν την πιο μεγάλη έκπληξη για τον τουρίστα. Είναι τόσο εγκάρδια φιλικοί και φιλόξενοι, που στην αρχή δεν το πιστεύεις. "Τι θέλουν από μένα" αναρωτιέσαι την πρώτη φορά που σου λένε "κοπιάστε" για ένα μεζεδάκι την ώρα που κάνουν το πικ νικ τους στο γκαζόν της μαγευτικής κεντρικής πλατείας του Ισφαχάν ή την πρώτη φορά που νεαρά κορίτσια θέλουν να βγουν μια σέλφι μαζί σου στους κήπους της Γιαζντ.
Σύντομα συνειδητοποιείς ότι κακώς υπάρχει η καχυποψία, ότι οι άνθρωποι δεν θέλουν απολύτως τίποτε, πέρα από μια ευκαιρία να ανταλλάξουν δυο κουβέντες μαζί σου, να εξασκήσουν τα αγγλικά τους και να δείξουν τη φιλοξενία τους. Μπορεί κάπως έτσι να ήταν η Ελλάδα της δεκαετίας του 1960.
Μοντερνισμός και αναχρονισμός
Ωστόσο το Ιράν του 2018 δε μοιάζει με την Ελλάδα του 1960. Είναι μια σύγχρονη χώρα, με ρυμοτομία, βιομηχανία, λειτουργικούς και όμορφους δημόσιους χώρους, πολλά πανεπιστήμια, εντυπωσιακή καθαριότητα κι έναν οφθαλμοφανή αναχρονισμό: Τη μαντήλα.
Όσο κι αν η χώρα δεν αποπνέει ατμόσφαιρα φαλλοκρατίας, όσο... κανονικές κι αν είναι οι γυναίκες στους δρόμους, με βήμα γεμάτο αυτοπεποίθηση και άνετες στο τιμόνι, ακόμη και ενός ταξί - σκοτώστρας, αυτή η μαντήλα όλες τις πλακώνει. Ειδικά αυτές που δεν θέλουν να τη φορούν, που κάνουν ό,τι μπορούν για να γλιστράει στο πίσω μέρος του κεφαλιού, αλλά γνωρίζουν ότι το να την πετάξουν από πάνω τους επιφέρει τιμωρία.
Μόλις πριν από μερικές μέρες δυο φοιτήτριες που το τόλμησαν λέγεται ότι έφαγαν ξύλο -και δη από γυναίκες που θεωρούν ότι "φρουρούν" την επανάσταση. "Μήπως έχετε πονοκέφαλο;" με ρωτάει με κατεργαριά μια νεαρή στην Τεχεράνη όταν με βλέπει να πιάνω το κεφάλι μου. Απαντάω ότι απλά τσεκάρω αν η δική μου μαντήλα είναι στη θέση της. Και η δική της απάντηση είναι: "Μη στενοχωριέστε, εσείς θα φύγετε".
Χαλαρή... αντίσταση
Αν και η χώρα είναι σαφώς αστυνομοκρατούμενη για ένα έμπειρο ξένο βλέμμα, με τακτικούς ελέγχους στις εθνικές οδούς και με αισθητή παρουσία αστυνομικών -που δεν πίνουν φραπέ, αλλά τσάι, στις διασταυρώσεις των πόλεων, δεν έχει κανείς την αίσθηση ότι... όλα τα σκιάζει η φοβέρα. Οι άνθρωποι μιλάνε εύκολα, πολιτικολογούν ασύστολα και δεν κρύβουν με ιδιαίτερη επιμέλεια την απέχθειά τους για τους μουλάδες.
Κάποιοι φτάνουν να πουν, εννοώντας το ιερατείο που έχει την ύψιστη εξουσία στη χώρα, ότι "αυτοί δεν είναι Ιρανοί, είναι Άραβες", κάτι που ισοδυναμεί με βρισιά. Κι αυτό ακριβώς το ιερατείο είναι που ενισχύθηκε με την απόφαση Τραμπ να αποσυρθεί από τη συμφωνία για τα πυρηνικά, καθώς την έβλεπε πάντα με καχυποψία και ως -ανίερο- άνοιγμα προς τη Δύση.
Ο σύγχρονος εχθρός...
Στην... κατήχηση που σπεύδουν να κάνουν στους ξένους επισκέπτες ιερωμένοι με άψογα αγγλικά στα προσκυνήματα των σιιτών -της κρατικής θρησκείας στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν- φροντίζουν πρώτα να εκφράσουν τον απόλυτο σεβασμό τους σε όλες τις άλλες θρησκείες και την ανοχή που πρεσβεύει το δικό τους ισλάμ.
Για να φτάσουν κάποια στιγμή στο... ψητό: Ο μεγάλος Κακός, ο εχθρός, είναι η Σαουδική Αραβία -λένε- και οι δικές της εκδοχές του σουνιτισμού. Ο ουαχαβιτισμός -η επίσημη θρησκεία στη χώρα των Σαούντ- και ο σαλαφισμός αυτός τον οποίο κυνηγάνε σε όλη την Ευρώπη ως ισλαμικό εξτρεμισμό.
Η μονότονη κατηγορία που εκτοξεύουν είναι ότι η Σαουδική Αραβία έχει γεννήσει την Αλ Κάιντα, την Αλ Νούσρα και το Ισλαμικό Κράτος, αυτή βάζει φωτιά στη Μέση Ανατολή. Αντίθετα, σ' αυτές τις... κατηχήσεις το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες έρχονται δεύτεροι ως εχθροί. Η Σαουδική Αραβία είναι αυτή που θεωρούν ότι τους απειλεί άμεσα -και θυμίζουν ότι διακηρυγμένος στόχος του Ισλαμικού Κράτους ήταν να επιτεθεί μετά το Ιράκ στο Ιράν.
...και το τραύμα του Αλέξανδρου
Πάντως, ο νούμερο ένα εχθρός από το περσικό παρελθόν είναι ο Αλέξανδρος, τον οποίο κανείς στο Ιράν δεν θα χαρακτηρίσει "Μεγάλο". "Μέγας" είναι μόνο ο Κύρος, ο ιδρυτής της δυναστείας των Αχαιμενιδών τον 6ο π.Χ. αιώνα, ενώ ο Αλέξανδρος είναι ο εισβολέας που έκαψε την Περσέπολη, άνοιξε τον τάφο του Κύρου στις Πασαργάδες, πέταξε έξω τα κόκαλά του, κατέστρεψε τον περσικό κήπο του και, όπως λένε, έριξε αλάτι για να μην ξαναφυτρώσει ποτέ τίποτε. Πόσα από αυτά είναι αλήθεια -η πυρπόληση της Περσέπολης είναι- και πόσα μύθος λίγη σημασία έχει. Οι σύγχρονοι Ιρανοί κουβαλούν το τραύμα της ήττας από τον Αλέξανδρο όπως κουβαλούν το τραύμα της αραβικής επίθεσης και κατοχής. Και μας μοιάζουν πολύ στο "περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις".
