Είναι "όμηροι" οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί που κρατούνται στην Ανδριανούπολη; Κι αν ναι, ποια είναι τα "λύτρα" που θα ζητήσει για την επιστροφή τους στα πάτρια εδάφη η Τουρκία; Σχεδόν από την πρώτη μέρα της σύλληψής τους κυκλοφορεί ευρέως η φήμη ότι η Άγκυρα θα επιδιώξει την ανταλλαγή τους με τους οκτώ Τούρκους στρατιωτικούς που το έσκασαν το βράδυ του αποτυχημένου πραξικοπήματος στην Ελλάδα. Η φήμη αυτή ενισχύεται από τις επίσημες τουρκικές δηλώσεις ότι "θα αποφασίσει η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη" - που ακούγονται ως "απάντηση" στη μονότονα επαναλαμβανόμενη δήλωση της ελληνικής κυβέρνησης ότι για τη μη έκδοση των οκτώ στην Τουρκία έχει αποφασίσει ο Άρειος Πάγος. Ίσως, πάλι, τελικά η φήμη να αποδειχθεί ανυπόστατη - και η κράτηση των δύο στην Τουρκία να είναι απλώς μία ακόμη ψηφίδα στο σκηνικό επιθετικότητας που στήνει ο Τούρκος Πρόεδρος στα δυτικά και νότια σύνορα της χώρας του. Πάντως, το βέβαιο είναι ότι ο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν χρησιμοποιεί εκτεταμένα το όπλο της "ομηρείας" ξένων πολιτών κυρίως έναντι των... συμμάχων του στην Ευρώπη και την Αμερική, με τις μεγαλύτερες πιέσεις να έχουν στο στόχαστρο τη Γερμανία.
Η πιο γνωστή υπόθεση "ομηρείας" ήταν του Γερμανού δημοσιογράφου, τουρκικής καταγωγής, Ντένιζ Γιουτσέλ, η οποία μάλιστα είχε πάρει διαστάσεις... βεντέτας μεταξύ Ερντογάν και Μέρκελ. Ο Γιουτσέλ, ανταποκριτής της συντηρητικής εφημερίδας “Welt” στην Τουρκία, είχε συλληφθεί στις αρχές του 2017, με την κατηγορία της κατασκοπίας, όπως εκατοντάδες Τούρκοι συνάδελφοί του. Ήταν ενοχλητικός για την τουρκική κυβέρνηση, επειδή είχε κάνει εκτεταμένα ρεπορτάζ - όπως και πολλοί Τούρκοι δημοσιογράφοι- τόσο για τις ύποπτες οικονομικές σχέσεις μεταξύ Τούρκων αξιωματούχων και επιχειρηματιών με το Ισλαμικό Κράτος (κυρίως αγορές πετρελαίου, όταν το ISIS είχε αποκτήσει τον έλεγχο πετρελαιοπηγών στο Ιράκ) όσο και για τα σκάνδαλα στα οποία φέρονται να εμπλέκονται ο γαμπρός και άλλοι συγγενείς του Ερντογάν. Ο οποίος, μάλιστα, είχε δηλώσει ότι "όσο είμαι εγώ Πρόεδρος, ο Γιουτσέλ δεν πρόκειται να αφεθεί ελεύθερος". Να σημειωθεί ότι σχεδόν ταυτόχρονα με τον Γιουτσέλ είχαν συλληφθεί κι άλλοι Γερμανοί πολίτες τουρκικής καταγωγής - και όχι μόνο- πάντα με την κατηγορία της κατασκοπίας, οι οποίοι έμεναν προφυλακισμένοι για μήνες -μερικοί έχουν κλείσει και πάνω από χρόνο- χωρίς να είναι ορατό πότε θα ξεκινήσει η δίκη τους.
Μάλιστα, όσο πλησίαζαν οι τουρκικές εκλογές -και ο Ερντογάν διεκδικούσε να κάνει προεκλογική εκστρατεία στη μεγάλη τουρκική κοινότητα στη Γερμανία- ο αριθμός των Γερμανών "ομήρων" στην Τουρκία αυξανόταν. Όπως συνέχισε να αυξάνεται και στην πορεία προς τις γερμανικές εκλογές, με αποτέλεσμα ο απερχόμενος υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ να απειλήσει τον περασμένο Σεπτέμβριο με ταξιδιωτική οδηγία. Ανά διαστήματα η Τουρκία άφηνε κάποιους ελεύθερους, αλλά επί της ουσίας -ακόμη και μετά την απελευθέρωση του Γιουτσέλ μετά από ένα χρόνο προφυλάκισης- διατηρεί και σήμερα έντονη την πίεση με τους Γερμανούς πολίτες που κρατά προφυλακισμένους.
Τα ανταλλάγματα
Όταν στα μέσα Φεβρουαρίου αφέθηκε ελεύθερος ο Γιουτσέλ, λίγο μετά την επίσημη επίσκεψη του πρωθυπουργού της Τουρκίας Μπιναλί Γιλδιρίμ στο Βερολίνο, άπαντες αναρωτήθηκαν πώς και έγινε το... θαύμα. Επίσημη εξήγηση δεν υπήρξε, τυπικά αξιώθηκε η τουρκική Δικαιοσύνη να ορίσει δικάσιμο και επέτρεψε στον Γερμανό δημοσιογράφο να γυρίσει σπίτι του μέχρι να γίνει η δίκη. Κάποιοι είπαν ότι ο άνθρωπος - "κλειδί" για την απελευθέρωσή του ήταν ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, Γκέρχαρντ Σρέντερ που διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με τον Ερντογάν. Ωστόσο, την ώρα που ο γερμανικός Τύπος -και όχι μόνο- πανηγύριζε την απελευθέρωση του Γιουτσέλ, ο Γιλντιρίμ στο περιθώριο του "Νταβός της ασφάλειας" στο Μόναχο δήλωνε ότι η Τουρκία επιθυμεί "μια στενότερη συνεργασία με τη Γερμανία στον εξοπλιστικό τομέα". Και μάλιστα στο πλαίσιο της συνεργασίας των δύο χωρών "στον αγώνα ενάντια στην τρομοκρατία".
Τι σημαίνει πρακτικά αυτή η συνεργασία; Οι Τούρκοι χρησιμοποιούν στις επιθέσεις στη Βόρεια Συρία -λέγεται και στις επιθέσεις στο Αφρίν- τεθωρακισμένα Leopard. Για αυτά τα γερμανικής κατασκευής τεθωρακισμένα χρειάζονται επειγόντως μεταξύ άλλων ανταλλακτικά, την ώρα που στη γερμανική Βουλή είναι έντονες οι αντιδράσεις για τις κάθε είδους εξαγωγές όπλων στην Τουρκία. Ο Γιουτσέλ, ένα μήνα πριν αφεθεί ελεύθερος, είχε διαμηνύσει από τη φυλακή: "μην κάνετε καμία συμφωνία για μένα, μη στείλετε όπλα στην Τουρκία". Και η γερμανική κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι δεν υπήρξε καμία συμφωνία. Πλην, όμως, πολλοί στη Γερμανία το αμφισβητούν - και πολλοί ψάχνουν να δουν μήπως έγινε, χωρίς επιτυχία για την ώρα.
Ακόμη, όμως, κι αν το αντάλλαγμα δεν έχει να κάνει με τα Leopard, πιθανόν να έχει να κάνει με την έτερη δήλωση Γιλντιρίμ, ότι ο πρόεδρος Ερντογάν θέλει να επισκεφθεί το Βερολίνο αμέσως μετά την ορκωμοσία της νέας γερμανικής κυβέρνησης. Το αν έχει πάρει αυτή τη διαβεβαίωση θα το μάθουμε σύντομα.
Και πιέσεις για τον Γκιουλέν
Λιγότερο γνωστές από την υπόθεση Γιουτσέλ -εν μέρει εξαιτίας της αυξημένης ευαισθησίας του παγκόσμιου δημοσιογραφικού σιναφιού- είναι οι υποθέσεις των Αμερικανών "ομήρων", τουρκικής καταγωγής που κρατά η Τουρκία. Κι αυτοί -μια ερευνήτρια της ΝASA, ένας ιεραπόστολος, ένας χημικός κ.λπ.- είναι προφυλακισμένοι για μήνες και κατηγορούνται ότι έχουν παίξει με κάποιο τρόπο ρόλο στο αποτυχημένο πραξικόπημα. Ουσιαστικά κατηγορούνται - αν και δεν υπάρχει επίσημο κατηγορητήριο- για σχέσεις με τον Φετουλά Γκιουλέν, τον μουσουλμάνο "ιεροκήρυκα της Πενσυλβάνια", παλιό συνοδοιπόρο του Ερντογάν, ο οποίος τώρα τον κατηγορεί ως ενορχηστρωτή του πραξικοπήματος. Ίσως, κάποιοι από τους "ομήρους" να μην έχουν ούτε ακουστά τον Γκιουλέν, αλλά "αυτό θα το κρίνει η ανεξάρτητη τουρκική Δικαιοσύνη". Πάντως, την ίδια ώρα η Άγκυρα συνεχίζει να επιμένει για την έκδοση του Γκιουλέν στην Τουρκία και αγνοεί τα αμερικανικά αιτήματα για την απελευθέρωση των "ομήρων". Ειδικά στην περίπτωση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον, ο Ερντογάν είχε κάνει άμεση τη σύνδεση: "Εάν μας δώσετε τον Γκιουλέν, θα ορισθεί δικάσιμος για τον πάστορα και θα σας τον δώσουμε", είχε δηλώσει πέρσι τον Οκτώβριο.
