Τζέι Αρ ΜακΛέιν, 50 ετών, μηχανικός στα πλοία και φορτηγατζής κατά το παρελθόν, νοσοκόμος σήμερα στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. Ντέβιντ Μπάκα, νοσηλευτής στα επείγοντα, παλιά έκανε περιστασιακά μεροκάματα σε διάφορες δουλειές. Πίτερ Στατς, 36 ετών, σερβιτόρος και μπάρμαν κάποτε, νοσοκόμος σήμερα στον τομέα της κατ' οίκον παρηγορητικής φροντίδας. Τζορτζ Γκίτλερ, 50 ετών, προϊστάμενος Νοσηλευτικής σε ογκολογικό νοσοκομείο, πρώην επιχειρηματίας. Τζόναθ Όουλντ, 44 ετών, πρώην δάσκαλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, απόφοιτος Νοσηλευτικής και νοσοκόμος σήμερα. Άνταμ Ουάιτ, σπουδαστής Νοσηλευτικής, πρώην τραπεζικός υπάλληλος Τζον Φλορ Σισάντε, 38 ετών, απόφοιτος Νοσηλευτικής, πρώην μουσικός.
Ιδού κάποιοι από τους άνδρες που βρήκαν ελκυστικό -και ασκούν ήδη- ένα επάγγελμα που υποτίθεται πως απευθύνεται κατά κύριο λόγο στη γυναικεία φύση: νοσοκόμος. Η ειρωνεία είναι ότι η αντίληψη για τη γυναικεία "φύση" του νοσηλευτικού επαγγέλματος είναι σχετικά πρόσφατη. Μέχρι και το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η νοσηλευτική ήταν δουλειά των ανδρών, καθώς χρειάζονταν φυσική δύναμη και οπωσδήποτε ένας βαθμός γενναιότητας για να μπορείς να φροντίζεις ασθενείς σε μια μεγάλη και επικίνδυνης επιδημίας κάτι συνηθισμένο για εκείνα τα χρόνια.
Όλα άλλαξαν το 1854, όταν η Αγγλίδα ευγενής Φλόρενς Ναϊτινγκέιλ, η επονομαζόμενη “κυρία με το φανάρι”, με σπουδές στα λατινικά και τα ελληνικά, έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης Νοσηλευτικής, αναλαμβάνοντας με μια ομάδα 38 εθελοντριών να περιθάλψει τους τραυματισμένους Βρετανούς στρατιώτες του Κριμαϊκού Πολέμου. Η δουλειά της εστιάστηκε σε δύο πολύ συγκεκριμένους τομείς, την υγιεινή και τη στατιστική. Όπως εξηγεί η ιστορικός Πατρίσια Ντ’ Αντόνιο του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, έκτοτε η νοσηλευτική αντιμετωπίστηκε ως ένα τόσο γυναικείο επάγγελμα, σε σημείο που απαγορεύτηκε στους άνδρες να υπηρετούν στο Σώμα Νοσηλευτικής του αμερικανικού στρατού κατά τους δύο παγκόσμιους πολέμους. Όχι πριν από τη δεκαετία του ‘60, η Νοσηλευτική στις ΗΠΑ άρχισε να αντανακλά καλύτερα το σύνολο των ασθενών τόσο από πλευράς φύλου όσο και φυλής.
Κρίση και αλλαγή ρόλων
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, το Κέντρο Νοσηλευτικής του Όρεγκον άρχισε να διερευνά τις προοπτικές πρόσληψης ανδρών και μελών μειονοτήτων στον νοσηλευτικό κλάδο. Ξεκίνησε μια διαφημιστική εκστρατεία με το σύνθημα "Είσαι αρκετά άνδρας για να γίνεις νοσοκόμα;", που εξαπλώθηκε σε εθνικό επίπεδο και, κατά τα φαινόμενα, συνέβαλε στην αλλαγή αντίληψης και υποχώρησης των στερεότυπων.
Οι σχετικές έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι για τη στροφή των ανδρών σε επαγγέλματα που μέχρι χθες αντιμετωπίζονταν ως "γυναικεία" ή θεωρούνταν πως απευθύνονταν ή ταίριαζαν περισσότερο στις γυναίκες, οι οικονομικοί παράγοντες έχουν διαδραματίσει έναν καθοριστικό ρόλο. Η απαξίωση ορισμένων κατηγοριών επαγγελμάτων λόγω της αυτοματοποίησης, της ευρύτερης κρίσης στον τομείς του εμπορίου και της οικοδομικής δραστηριότητας και η παράλληλη αύξηση των θέσεων εργασίας και των προσφερόμενων μισθών σε εκείνον της υγειονομικής περίθαλψης έχουν τραβήξει την προσοχή και το ενδιαφέρον των ανδρών.
Στην Αμερική, η Νοσηλευτική αντιπροσωπεύει σήμερα μια ανθούσα αγορά εργασίας, που αναπτύσσεται πολύ ταχύτερα από ό,τι η μέση απασχόληση, ενώ την ίδια ώρα οι μισθοί του κλάδου αυξάνονται σταθερά από το 1980. Ενδεικτικά, ο μέσος ετήσιος μισθός ενός νοσηλευτή φτάνει σχεδόν τις 57.000 ευρώ (4.750 μηνιαίως!), δηλαδή είναι περίπου στο ίδιο επίπεδο με αυτόν ενός πτυχιούχου κολεγίου. "Πολλές από τις δουλειές στον τομέα της βιομηχανικής παραγωγής αγαθών και ό,τι περιστρέφονταν γύρω από αυτόν απλά δεν υπάρχουν πια. Αμειβόμαστε με έναν μισθό ικανοποιητικής διαβίωσης και νομίζω ότι ο κλάδος της Νοσηλευτικής μόλις τώρα αρχίζει να προσελκύει περισσότερους άνδρες" λέει ο Ντέιβιντ Μπάκα.
Υπάρχουν βέβαια κι άλλοι παράγοντες που έχουν παίξει ρόλο στην αλλαγή του εργασιακού χάρτη της Αμερικής κι αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με την υποχώρηση των στερεότυπων όσο με τις όλο και πιο περιορισμένες επαγγελματικές προοπτικές των ανδρών, ειδικά εκείνων του χαμηλού κοινωνικοοικονομικού προφίλ. Ενώ λοιπόν οι γυναίκες συνεχίζουν εδώ και δεκαετίες να εισέρχονται σε επαγγελματικούς τομείς όπου κυριαρχούν οι άνδρες, είναι λιγότερο συνηθισμένο, ίσως και πρωτόγνωρο, για έναν κατά κύριο λόγο τομέα γυναικείας απασχόλησης να εμφανίζει σημαντική αύξηση του μεριδίου των ανδρών εργαζομένων.
Η εξήγηση βρίσκεται στο γεγονός ότι οι θέσεις εργασίας που σήμερα συρρικνώνονται τείνουν να είναι αυτές των ανδρών, ενώ αντίθετα εκείνες που αυξάνονται είναι κυρίως των γυναικών. Η περίπτωση του 49χρονου Γκλεν Φλέτσερ αντικατοπτρίζει αυτή την αντιστροφή. Όταν απολύθηκε από το εργοστάσιο ξυλείας όπου εργάζονταν επί χρόνια, μετά το ξέσπασμα της μεγάλης κρίσης του 2007-08, άρχισε μια νέα επαγγελματική σταδιοδρομία στη Νοσηλευτική. Και μαζί με αυτή βίωσε μια καινούργια άκρως ενδιαφέρουσα συναισθηματική εμπειρία. "Ένα πραγματικά καλό συναίσθημα όταν ξαπλώνεις το βράδυ στο κρεβάτι σου είναι το ότι συνειδητοποιείς ότι έχεις βοηθήσει άλλους ανθρώπους στη διάρκεια της ημέρας" λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Παράδειγμα και πρότυπο
Στο πρωτότυπο και εμπεριστατωμένο σχετικό αφιέρωμα που δημοσίευσαν πριν από μερικές ημέρες οι “New York Times” διατυπώνεται και το θεωρητικό υπόβαθρο αυτής της αλλαγής. Η εμπειρία των ανδρών νοσοκόμων μπορεί να λειτουργήσει ως το αντιπροσωπευτικό υπόδειγμα της προσπάθειας αντιμετώπισης ενός προβλήματος της εποχής: την κατάλληλη προετοιμασία των εργαζομένων για την προσαρμογή τους στους ταχύτερα αναπτυσσόμενους τομείς της αγοράς εργασίας, σε μια περίοδο που πάνω από το ένα τέταρτο των ενήλικων ανδρών στις ΗΠΑ παραμένει εκτός αυτής.
Μόνο το 13% του νοσηλευτικού προσωπικού στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι άνδρες, όμως το μερίδιο αυτό αυξάνεται σταθερά από το 1960, όταν κυμαίνονταν μόλις στο 2%, σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου της Ουάσιγκτον για την Ισότιμη Ανάπτυξη, την οποία υπογράφουν οι οικονομολόγοι Άμπιγκεϊλ Βόσνιακ του Πανεπιστημίου Νοτρ Νταμ και Ελίζαμπεθ Μιούνιχ του Πανεπιστημίου της Λούσβιλ. Ως οι σημαντικότεροι παράγοντες που έχουν συντελέσει σε αυτή την αλλαγή θεωρούνται η διαρκώς μεταβαλλόμενη οικονομία και η διεύρυνση των ρόλων των δύο φύλων. Η αντίληψη ότι η εργασία στον τομέα της φροντίδας είναι κάτι που αφορά αποκλειστικά τις γυναίκες είναι πλέον παρωχημένη. Κι όπως έχουν δείξει οι στατιστικές, η υιοθέτηση μιας προοδευτικής στάσης από όλο και μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού απέναντι στους ρόλους των φύλων σχετίζεται εμφανώς με το ότι ο κλάδος της νοσηλευτικής προσελκύει όλο και περισσότερους άνδρες.
"Η αφήγηση ότι οι άνδρες δεν μπορούν να προσφέρουν τη φροντίδα των γυναικών αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης κουλτούρας παρερμηνείας του ρόλου της Νοσηλευτικής. Πρέπει να μιλήσουμε στους νέους για τη Νοσηλευτική ως μια ιδέα ουδέτερη προς το φύλο αλλά επίσης και ως κάτι που βασίζεται στις γνώσεις και την δεξιότητα" λέει ο πρώην τραπεζικός υπάλληλος Άνταμ Ουάιτ, σπουδαστής Νοσηλευτικής στο Πανεπιστήμιο Υγείας και Επιστήμης στο Πόρτλαντ του Όρεγκον.
Οι προσπάθειες προσέλκυσης ανδρών στον κλάδο της Νοσηλευτικής έχουν επικεντρωθεί πλέον στις ανταμοιβές της καριέρας, υποβιβάζοντας την προκατάληψη του φύλου και η καμπάνια με το σύνθημα "Κάνε ό,τι αγαπάς και θα αγαπήσεις ό,τι κάνεις" φαίνεται πως έχει φέρει αποτελέσματα. Άλλωστε, η νοσηλευτική προσφέρει μια ευκαιρία επαγγελματικής σταδιοδρομίας που τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να αρχίσουν αργότερα στη ζωή τους, εν μέρει επειδή είναι δυνατό να αποκτήσουν την απαιτούμενη επαγγελματική πιστοποίηση δίχως πανεπιστημιακό πτυχίο. Αυτό όμως αλλάζει τα τελευταία χρόνια, καθώς τα αμερικανικά νοσοκομεία απαιτούν όλο και συχνότερα από τους υποψήφιους άνδρες και γυναίκες νοσηλευτές να διαθέτουν πτυχίο.
