Είναι κάποιες εικόνες που σου καρφώνονται στο μυαλό θαρρείς για πάντα: Ο άνδρας βγαίνει από τη βάρκα με μια γιαγιά στην πλάτη, παραπατά στα πρώτα βήματά του στη γη της Ευρώπης, εκεί που σκάει το κύμα, στα βότσαλα της Αιολίδας.
Ήταν καμιά ογδονταριά ψυχές. Ξαπόστασαν λίγο, ήπιαν νερό, έφαγαν μια μπουκιά ψωμί που τους μοίρασαν εθελοντές και ανέβηκαν στο λεωφορείο για το λιμάνι της Μυτιλήνης. Ήταν εκείνο το καλοκαίρι του 2015, της προσφυγιάς, που σημάδεψε τις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων ξεριζωμένων, μαζί και των ντόπιων. Που έθεσε -και θέτει ακόμα- σε δοκιμασία τα αντανακλαστικά του κράτους, της κοινωνίας, των πολιτών. Την ανθρωπιά όλων.
Δεν κράτησα το όνομα της υπερήλικης γυναίκας, ούτε του άνδρα. Δεν θυμάμαι καλά τα χαρακτηριστικά τους. Μα σε ένα από εκείνα τα παιχνίδια που παίζουν ο νους και η μοίρα, θα μπορούσαν να είναι εκείνοι οι πρωταγωνιστές του ρεπορτάζ, προ ημερών, από τη Σουηδία: η «γηραιότερη πρόσφυγας στο κόσμο», η Μπιμπιχάλ Ουζμπέκι, 106 ετών, δεν πληροί τις προϋποθέσεις για άσυλο και θα πρέπει να εγκαταλείψει τη χώρα. Το ίδιο και οι συγγενείς της που άσκησαν έφεση και περιμένουν την τελική απόφαση.
Η οικογένεια λέει ότι πήρε τον δρόμο της προσφυγιάς από το Αφγανιστάν πριν από δέκα χρόνια. Κατέφυγαν πρώτα στο Ιράν, όπου έζησαν οκτώ χρόνια χωρίς προσφυγική ιδιότητα. Από εκεί, μέσω Τουρκίας, Ελλάδας και βαλκανικής οδού, έφτασαν στην κεντρική Ευρώπη πριν από δύο χρόνια και κατάφεραν να φτάσουν τελικά στη Σουηδία. Ο γιος και ο εγγονός της την κουβαλούσαν εναλλάξ στην πλάτη σε βουνά, σε ερημιές, σε θάλασσες.
“Λες να είναι από εκείνα τα fake news που κατασκευάζονται για τη δημιουργία εντυπώσεων” αναρωτήθηκα. Μα έψαξα και βρήκα την απάντηση που έδωσε αρμόδιος σε ερώτημα του πρακτορείου AP για την περίπτωση της γιαγιάς Μπιμπιχάλ, ότι «η μεγάλη ηλικία δεν αποτελεί, αυτή καθαυτή, λόγο για την παραχώρηση ασύλου». Η πάγια διαδικασία προβλέπει απέλαση. Στα χαρτιά, το Αφγανιστάν είναι μια «ασφαλής χώρα», παρ' ότι διατηρούν εκεί στρατιώτες αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Ο Ντόναλντ Τραμπ στέλνει ακόμα μερικές χιλιάδες πεζοναύτες. Ένα από τα σχέδια που εκπονούν γραφειοκράτες και στρατιωτικοί προβλέπει τον καθορισμό «ζωνών» ανασφάλειας και ασφάλειας στον Αφγανιστάν για να προχωρήσουν οι απελάσεις σύμφωνα με τους κανόνες.
