Του Πάνου Τριγάζη*
Ο πολυγραφότατος Ιάπωνας συγγραφέας Μακότο Όντα (πάνω από 200 βιβλία) υπήρξε θαυμαστής της Ελλάδας και του πολιτισμού της. Γεννημένος στην Οσάκα το 1932, σπούδασε Ελληνική φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο, στη συνέχεια πήρε υποτροφία για το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ των ΗΠΑ, και στην Αμερική άρχισε το συγγραφικό του οδοιπορικό το 1961 με το βιβλίο «Να τα δούμε όλα», το οποίο έγινε μπεστ σέλερ.
Δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του (30 Ιουλίου 2007), η οικογένεια του σπουδαίου συγγραφέα και φίλου της Ελλάδας ήρθε στην Αθήνα (χθες, 9 Αυγούστου) για να εκπληρώσει την επιθυμία του να σκορπιστεί η τέφρα του στη θάλασσα της Σαντορίνης (μεθαύριο, 11 Αυγούστου). Ισχύει στην περίπτωσή του η ρήση του Περικλή, “Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος”.
Την οικογένεια Όντα υποδέχθηκε στην Αθήνα η συμπατριώτισσά τους Τάμα Όττα, η οποία έχει διδάξει Ιαπωνικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μαζί της, η ελληνική οργάνωση ειρήνης Παρατηρητήριο Διεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης (ΠΑΔΟΠ), που διατηρεί στενές σχέσεις με το Ιαπωνικό αντιπυρηνικό κίνημα και τις οργανώσεις των «Χιμπακούσα» (επιζήσαντες των ολοκαυτωμάτων της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι).
Επί πολλές δεκαετίες, ο Μακότο Όντα συμμετείχε στο κίνημα ειρήνης, αρχίζοντας με το κίνημα κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, τα χρόνια που σπούδαζε στις ΗΠΑ. Επίσης υπήρξε κήρυκας της ιδέας οι κυβερνήσεις της Ιαπωνίας να ζητήσουν συγγνώμη από γειτονικές χώρες και λαούς εναντίον των οποίων η Ιαπωνία είχε εξαπολύσει ιμπεριαλιστικούς πολέμους. Η ιδέα αυτή ενέπνευσε πρωτοβουλίες, όπως η πολύ γνωστή στην Ελλάδα και παγκοσμίως υπό τον τίτλο «Πλοίο της Ειρήνης» (Peace Boat), πρωτοβουλία που ανέλαβαν φοιτητές ιαπωνικών πανεπιστημίων επισκεπτόμενοι με πλοίο γειτονικές χώρες, με στόχο τη φιλία και τη συνεργασία των λαών.
Ο Μακότο Όντα ηγήθηκε και φιλειρηνικής οργάνωσης «Ανήσυχοι Πολίτες», που έδρασε κατά του μιλιταρισμού και της βίας. Διότι ο Ιάπωνας συγγραφέας απέρριπτε κατηγορηματικά την αντίληψη «βία στη βία». Ωστόσο, υποστήριζε τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, έχοντας πραγματοποιήσει επίσκεψη αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη, όπου συναντήθηκε (το 2004) και με τον Γιάσερ Αραφάτ.
Πέραν της συγγραφικής και αντιπολεμικής του δράσης, ο Μακότο Όντα είχε διδάξει και σε πολλά πανεπιστήμια, όπως αυτά της Νέας Υόρκης και της Μελβούρνης και το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου.
Τελευταία επίσκεψή του στην Ελλάδα ήταν στις 15 Απριλίου 2002, όταν και έδωσε διάλεξη στο Αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, με θέμα «Η σύγχρονη ιαπωνική λογοτεχνία». Με την ευκαιρία εκείνης της ομιλίας του είχε συστηθεί στο ελληνικό κοινό και είχε χαρακτηριστεί «Τσόμσκι της Ιαπωνίας» (“Καθημερινή” 17.4.2002). Ο ίδιος έχει γράψει βιβλίο με τίτλο «Χιροσίμα», που κυκλοφορεί στα ιαπωνικά και στα αγγλικά.
Άλλος τομέας της δραστηριότητας του Όντα ήταν η υπεράσπιση του άρθρου 9 του Συντάγματος της Ιαπωνίας, το οποίο επιβλήθηκε από τους νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και προβλέπει ότι η Ιαπωνία δεν θα έχει ένοπλες δυνάμεις σε ξηρά, θάλασσα και αέρα, συνεπώς ούτε υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Άρθρο που σήμερα απειλείται με κατάργηση, καθώς η Ιαπωνία στρατιωτικοποιείται, συνεργαζόμενη στενά με τις ΗΠΑ. Σημειώνουμε ότι από το 1951 υπάρχει το λεγόμενο Σύμφωνο Ασφάλειας ΗΠΑ - Ιαπωνίας, το οποίο υποτίθεται ότι υπεγράφη για την απόκρουση αρχικά της σοβιετικής και στη συνέχεια της κινεζικής απειλής. Έτσι, μπορεί η Ιαπωνία να μη διαθέτει ένοπλες δυνάμεις, αλλά με βάση το σύμφωνο αυτό παρέχει βάσεις στις ΗΠΑ (π.χ., Οκινάουα), καθώς και οικονομική βοήθεια για αμερικανικές πολεμικές επιχειρήσεις, όπως οι πόλεμοι του Κόλπου (1991) και του Ιράκ (2003).
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Διεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης (ΠΑΔΟΠ)
