Του Wolfgang Munchau
Η συζήτηση για το Brexit τροφοδοτείται κυρίως με μεροληπτικό τρόπο. Αν υποστηρίζεις την έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε., το πιθανότερο είναι να αγνοήσεις οποιαδήποτε πληροφορία ότι η αποχώρηση θα ήταν κακή για την οικονομία ή ότι οι διαπραγματεύσεις θα είναι εξαιρετικά δύσκολες. Αν υποστηρίζεις την παραμονή στην Ε.Ε., θα καταπίνεις υπερβολικές προειδοποιήσεις για την επικείμενη οικονομική καταστροφή. Ίσως να πεις ακόμα ότι η Ε.Ε. θα αρνηθεί στη Βρετανία μια αξιοπρεπή συμφωνία για το Brexit. Θα το κάνεις αυτό γιατί είσαι θυμωμένος ή γιατί προσβλέπεις στη στιγμή που θα πάρεις εκδίκηση λέγοντας «Εγώ σας τα είχα πει». Και υπάρχουν και σήμερα άνθρωποι που φοβούνται ότι η αποχώρηση της Βρετανίας μπορεί ακόμα να αποτραπεί. Δεν μπορεί.
Η αλήθεια για τις μεγάλες μάχες του Brexit που θα ακολουθήσουν είναι ότι θα είναι σχετικά βαρετές. Μετά την πυροδότηση του Brexit από τη Βρετανίδα πρωθυπουργό Τερέζα Μέι, που αναμένεται ότι θα γίνει την επόμενη εβδομάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχει βγει από την Ε.Ε. το αργότερο τον Ιούλιο του 2019, ενδεχομένως λίγους μήνες νωρίτερα. Και σε αντίθεση με τις προειδοποιήσεις που εξακολουθώ να ακούω, πιστεύω ότι οι πιθανότητες για μια συμφωνία εξόδου βάσει του Άρθρου 50 της Συνθήκης της Ε.Ε. δεν είναι καθόλου κακές.
Φυσικά, δεν είναι τόσο δύσκολο να σκεφτούμε ένα σενάριο στο οποίο ένας Βρετανός πολιτικός θα αποχωρήσει από τις διαπραγματεύσεις καταγγέλλοντας μια προβοκάτσια. Το μεγαλύτερο ζήτημα θα είναι τα χρήματα. Πάντα είναι. Η Μάργκαρετ Θάτσερ ήθελε τα χρήματά της πίσω (Σ.τ.Μ.: αναφορά στη ρήση της πρώην πρωθυπουργού: “I want my money back”) ήδη από τη δεκαετία του 1980. Για πολλά χρόνια η Ε.Ε. προσπαθούσε να βγάλει άκρη με τις βρετανικές επιστροφές, τις «εκπτώσεις» όπως τις ονόμαζαν οι Γερμανοί. Ήταν και μια από τις πιο σφοδρές διαμάχες που θυμάμαι. Αλλά, τελικά, κατέληξαν σε συμφωνία. Πάντα αυτό κάνουν.
Η διαμάχη για τον λογαριασμό του Brexit δεν θα έπρεπε να είναι τόσο δύσκολη. Υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες εκτιμήσεις για ένα ποσό γύρω στα 60 δισ. ευρώ. Πρόκειται για ένα νούμερο που δεν συγκρίνεται με αυτά των μεγάλων οικονομικών συγκρούσεων του παρελθόντος. Το πρόβλημα για τον λογαριασμό του Brexit είναι η απουσία νομικής βάσης και προηγούμενου. Οι συνθήκες δεν λένε τίποτα. Δεν υπάρχουν κανόνες. Τα προβλήματα μπορούν να επιλυθούν εφόσον οι δύο πλευρές υιοθετήσουν μια απλή αρχή: Ότι το Brexit δεν θα πρέπει να είναι μια ευκαιρία για την Ε.Ε. να βγάλει εύκολο χρήμα, ούτε όμως και για το Ηνωμένο Βασίλειο για να αποφύγει το άμεσο κόστος που θα έχει για την Ένωση η απόφασή του.
Αν και είναι δίκαιο να πληρώσει το Ηνωμένο Βασίλειο το κόστος του Brexit, δεν θα ήταν δίκαιο για την Ε.Ε. να αποσπάσει μια τιμή για την πρόσβαση στην ενιαία αγορά. Ευτυχώς, υπάρχει μεγάλη επιλογή αριθμών ανάμεσα στο μηδέν και στα 60 δισ.
Οι δύο πλευρές έχουν 18 μήνες για να συζητήσουν τις λεπτομέρειες της διαδικασίας εξόδου βάσει του Άρθρου 50. Η διαδικασία αυτή δεν θα περιλαμβάνει μια εμπορική συμφωνία, μόνο τους όρους του διαζυγίου. Ξεχωριστά, η Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο θα διαπραγματευθούν μια ενδιάμεση συμφωνία που θα παραμείνει σε ισχύ μέχρι να συγκροτηθεί και να εγκριθεί μια τελική εμπορική συμφωνία. Η ενδιάμεση συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ όταν το Brexit αποκτήσει νομική ισχύ.
Θα ήταν απερίσκεπτο να προβλέψει κανείς ότι όλα αυτά θα εξελιχθούν ομαλά. Αντίθετα, θα είναι μια δύσκολη και σκληρή μάχη όπως ήταν οι μεγαλύτερες μάχες του παρελθόντος. Βλέπω ωστόσο ότι και οι δύο πλευρές έχουν περισσότερα να χάσουν παρά να κερδίσουν. Αυτό έχει μεγαλύτερη σημασία από την παρατήρηση πως το Ηνωμένο Βασίλειο έχει σχετικά περισσότερα να χάσει από την Ε.Ε. Είναι αλήθεια, αλλά δεν είναι αυτό το κρίσιμο ζήτημα. Πολύ πιο σημαντικό είναι πως το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αλυσίδας εφοδιασμού της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας, ειδικά μετά την πώληση των Vauxhall και Opel στη γαλλική Peugeot. H αυτοκινητοβιομηχανία θα βρει ένα τρόπο για να ζήσει με το Brexit. Αλλά δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε μια ξαφνική ρήξη.
Την επόμενη φορά λοιπόν που θα ακούσeτε κάποιον να λέει ότι η Ε.Ε. βρίσκεται σε ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση, απλά θυμηθείτε πως όποιος κάνει αυτού του είδους τις δηλώσεις δεν γνωρίζει για αυτές τις αλυσίδες εφοδιασμού της βιομηχανίας ούτε για άλλους στενούς συνδέσμους ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ: την συνεργασία στην άμυνα και την ασφάλεια, τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών στο επίπεδο των ομάδων G7 ή G20 με τις πλουσιότερες και πιο αναπτυγμένες χώρες. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα εξαφανιστεί ως δια μαγείας μετά το Brexit.
Τι γίνεται λοιπόν με το απόλυτο επιχείρημα, ότι η Ε.Ε. πρέπει να τιμωρήσει το Ηνωμένο Βασίλειο για να δημιουργήσει αντικίνητρο στους υπόλοιπους να φύγουν; Αυτά είναι ανοησίες. Δεν μπορώ να βρω ούτε μια χώρα που θα έφτανε έστω κοντά σε αυτό το σημείο. Η πιο απομονωμένη χώρα είναι η Πολωνία, αλλά το εκλογικό σώμα παραμένει συντριπτικά υπέρ της συμμετοχής στην Ε.Ε. Οι σκανδιναβικές χώρες ίσως να έχουν χάσει τον ενθουσιασμό τους για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αλλά καμία δεν σκέφτεται να φύγει. Οι ολλανδικές εκλογές της περασμένης εβδομάδας έβαλαν τέλος στους φόβους ή στις ελπίδες για Nexit (Σ.τ.Μ.: έξοδο της Ολλανδίας από την Ε.Ε.). Μια έξοδος από το ευρώ είναι διαφορετικό ζήτημα. Αλλά δεν υπάρχει κάποια ουρά χωρών που περιμένουν να βγουν από την Ε.Ε. Η κατάσταση ίσως να αλλάξει αν οι Γάλλοι ψηφίσουν τη Μαρίν Λεπέν, αλλά κατά κάποιον τρόπο δεν πιστεύω ότι αυτό θα συμβεί.
Σε κάθε πολιτική διαδικασία μπορεί να υπάρξουν ατυχήματα. Αλλά δυσκολεύομαι να βρω ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για μια συμφωνία. Η συμβουλή μου, ειδικά προς τους οργισμένους υπέρμαχους της παραμονής, είναι να πάρουν μια βαθιά ανάσα, να αποδεχτούν ότι το Brexit θα γίνει και να εστιάσουν στο πώς θα επανασυνδεθούν με την Ε.Ε. μετά το Brexit. Πολλά μπορούν να γίνουν.
