Η Χέλεν Τόμας, που πέθανε την περασμένη εβδομάδα, σε ηλικία 92 ετών, ήταν πραγματικά μια ξεχωριστή περίπτωση στη δημοσιογραφία, καθώς ήταν η πρώτη γυναίκα που έσπασε το άβατο ενός από τους πιο ανδροκρατούμενους χώρους του επαγγέλματος: το press room του Λευκού Οίκου - είχε μάλιστα, μοναδική περίπτωση, και τη δική της θέση, με το όνομά της, στην πρώτη σειρά. Και όχι μόνον αυτό. Με τις πάντα οξυδερκείς αλλά και επίμονες ερωτήσεις που απηύθυνε σε δέκα Αμερικανούς προέδρους από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 (από τον Τζων Φ. Κένεντι ώς τον Μπάρακ Ομπάμα), είχε καταφέρει να ταυτιστεί με τις καλύτερες παραδόσεις μιας δημοσιογραφίας που τείνει να χαθεί: της ανεξάρτητης, ερευνητικής, ασυμβίβαστης άσκησης ενός επαγγέλματος που έχει ως αποστολή, ούτε λίγο ούτε πολύ, τη διαφύλαξη της δημοκρατίας. Αποστολή που τα τελευταία χρόνια τείνει να περάσει σε δεύτερο πλάνο προς όφελος της προώθησης πάσης φύσεως, κρατικών και ιδιωτικών, συμφερόντων. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η Τόμας, συγγραφέας πολλών βιβλίων που περιγράφουν πτυχές της αμερικανικής πολιτικής σκηνής στη διάρκεια περίπου μισού αιώνα, υπογράμμισε την υποχώρηση του ανεξάρτητου, διεισδυτικού πνεύματος των σημερινών δημοσιογράφων στο βιβλίο της, με τίτλο Watchdogs of Democracy? The Waning Washington Press Corps and How It Has Failed the Public, που εξέδωσε το 2006, με αφορμή την κάλυψη του αμερικανικού πολέμου στο Ιράκ. Η Τόμας, στο βιβλίο αυτό, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, περιγράφοντας τις σοβαρές αλλαγές που έχει υποστεί η δημοσιογραφία στις ΗΠΑ και στηλιτεύοντας την πολύ διαδεδομένη τάση των δημοσιογράφων να «βολεύονται» με το «πακετάρισμα» των ειδήσεων από την πλευρά της εκτελεστικής εξουσίας, στη συγκεκριμένη περίπτωση από τον μηχανισμό του Λευκού Οίκου. Και φέρνει ως παράδειγμα την αποτυχία του πολιτικού ρεπορτάζ να αναδείξει τα ψέματα και τις υπεκφυγές του Τζορτζ Μπους του νεώτερου που οδήγησαν στην εισβολή στο Ιράκ. Και δεν πρόκειται για μοναδική περίπτωση. Σε σοβαρά ζητήματα, όπως η εθνική ασφάλεια ή η οικονομία, παρατηρείται η ίδια «χαλαρότητα» στην αναζήτηση της αλήθειας, με αποτέλεσμα, όπως σημειώνει η Τόμας, οι δημοσιογράφοι να αποτυγχάνουν να εκπληρώσουν τον πιο ζωτικό τους ρόλο, αυτό των «κέρβερων» της Δημοκρατίας...
Η καριέρα της Τόμας, που κατάγεται από τον Λίβανο, διακόπηκε αναπάντεχα και δεν ήταν η ηλικία της η αιτία. Το 2010 κάποιες δηλώσεις της σχετικά με τους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους («να θυμάστε ότι αυτοί οι άνθρωποι", είχε πει αναφερόμενη στους Παλαιστίνιους, "ζουν υπό κατοχή και ότι πρόκειται για τη γη τους» και «αυτοί (σ.σ.: οι Εβραίοι) μπορούν να πάνω πίσω στις πατρίδες τους, στην Πολωνία, τη Γερμανία, τις ΗΠΑ») στο περιθώριο εκδήλωσης του Λευκού Οίκου, προκάλεσαν σάλο και παρά την ανασκευή τους, της στοίχισαν την πρόωρη συνταξιοδότησή της.
Η απουσία της έγινε αισθητή. Το «thank you Mr President», με το οποίο έκλεινε τις πάντα σκληρές της ερωτήσεις, λείπει από ένα press room όπου ελάχιστοι είναι πλέον εκείνοι που ακολουθούν τη δική της ανεξάρτητη, ερευνητική γραμμή. Σε συνέντευξή της στους "Νιου Γιορκ Τάιμς" τον Μάιο του 2006, η Τόμας είχε απαντήσει ως εξής στην ερώτηση για τη διαφορά μεταξύ μιας σκληρής και μιας αγενούς ερώτησης: «Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν αγενείς ερωτήσεις»... Κάτι που θα έπρεπε να θυμούνται όλοι οι δημοσιογράφοι και όχι μόνο εκείνοι που καλύπτουν τον Λευκό Οίκο...
