Της Νίκης Θεσσαλού
Η είδηση παρουσιάστηκε κατ' αρχάς ως η αναλγησία μιας μεγάλης τράπεζας να μετακυλίει σε εποχές κρίσης το κόστος των λαθών και των σκανδάλων της στους εργαζόμενους. Κι όμως το σημαντικό στην πρώτη εμφάνιση του νέου αφεντικού της Deutsche Bank Τζον Κράιαν ήταν η παραδοχή του ότι η λογική της γιγάντωσης των τραπεζών αποδείχθηκε καταστροφική και όχι ότι θα μειώσει σταδιακά τον αριθμό των τραπεζικών υπαλλήλων -σε πρώτη φάση κατά 9.000 σε όλο τον κόσμο- ούτε ότι επιτέλους θα βάλει τέλος (;) στα αστρονομικά μπόνους αυτών που πουλάνε στους πελάτες τους φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Άλλωστε, σε αντίθεση με το 2008, όταν οι υπάλληλοι της χρεοκοπημένης Lehman Brothers πήγαιναν στα σπίτια τους χωρίς αποζημίωση, οι εργαζόμενοι της Deutsche Bank και παχυλές αποζημιώσεις θα πάρουν, και εύκολα θα ξαναβρούν δουλειά.
Ας επικεντρωθούμε λοιπόν στην -υποχρεωτική- παραδοχή αποτυχίας ενός τραπεζικού μοντέλου και δη με πολλά χρόνια καθυστέρηση. Και με τρομακτική επιβάρυνση των απλών ανθρώπων, που μπορεί να μην έχουν ποτέ τους αποκτήσει τραπεζικό λογαριασμό, αλλά κλήθηκαν με τους φόρους που πληρώνουν να σώσουν τράπεζες που είναι "too big to fail". Ή πολύ μεγάλες για να τις αφήσεις να γκρεμιστούν.
Τι έκανε το τελευταίο τέταρτο του αιώνα η Deutsche Bank και οι υπόλοιπες μεγάλες τράπεζες με πελάτες σε όλο τον κόσμο;
Ανοίχτηκε σε όλα τα "μοντέρνα" είδη επενδυτικής τραπεζικής, στη Wall Street και στο Σίτι του Λονδίνου. Έβαλε το βραχυπρόθεσμο κέρδος πάνω από την υγεία του τραπεζικού ιδρύματος - και με τη βεβαιότητα, όπως επανειλημμένα αποδείχθηκε σε όλες τις κρίσεις που ξέσπασαν σε αυτό το διάστημα, ότι τα κέρδη θα μείνουν στους μάνατζερ με τη μορφή του μπόνους και οι ζημιές θα... κοινωνικοποιηθούν.
Καθώς τα περιθώρια της... κοινωνικοποίησης φαίνεται να εξαντλούνται, η νέα διοίκηση της Deutsche Bank, κουβαλώντας και μια τεράστια σειρά σκανδάλων που θα ταίριαζαν στην κατηγορία του "οργανωμένου εγκλήματος", αποφάσισε αφενός να πει τη σκληρή αλήθεια σε μάνατζερ, μετόχους και τραπεζικούς υπαλλήλους, αφετέρου να μοιράσει τα βάρη της εξυγίανσης. Ο προσγειωμένος Βρετανός Κράιαν ξεκαθάρισε ότι στόχος είναι να επιστρέψει η τράπεζα στην κερδοφορία το 2018, κι ότι μέχρι τότε θα κάνει απολύσεις, θα κόψει τα μπόνους στα στελέχη και θα κόψει τα μερίσματα από τους μετόχους.
Βέβαια, το καλύτερο θα ήταν να πάψουν να υπάρχουν τέτοιες τράπεζες. Μετά το σοκ της Lehman Brothers, όταν οι άνθρωποι πλήρωσαν την κρίση με παγκόσμια ύφεση και την απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και πολλά κράτη βρέθηκαν καταχρεωμένα για να σώσουν τις τράπεζές τους -με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την Ιρλανδία- οι ηγέτες του πλανήτη, που μαζεύτηκαν τότε στις συνόδους του G20, είχαν δεσμευτεί πρώτον να "ξενυχιάσουν τα αρπακτικά του χρηματοπιστωτικού συστήματος" και δεύτερον να ασκήσουν πολιτικές που θα εμπόδιζαν τη γιγάντωση πιστωτικών ιδρυμάτων.
Είναι προφανές ότι δεν τήρησαν τις δεσμεύσεις τους. Ήδη ένα-δυο χρόνια μετά την κρίση, οι τράπεζες εφηύραν νέα... καινοτόμα προϊόντα, ανάλογου ή και μεγαλύτερου ρίσκου από τα περιβόητα subprimes που οδήγησαν στην κρίση του 2008. Άρα τα νύχια τους είναι μια χαρά. Επιπλέον, οι μεγάλες τράπεζες, αυτοί οι γίγαντες που απείλησαν με την απληστία τους την παγκόσμια οικονομία, σήμερα είναι εξίσου μεγάλες, αν όχι μεγαλύτερες. Και είναι εξίσου μεγάλος, αν όχι μεγαλύτερος, ο κίνδυνος για την πραγματική οικονομία εάν αφεθούν να καταρρεύσουν.
Εάν ο Κράιαν καταφέρει να συρρικνώσει την Deutsche Bank χωρίς κλυδωνισμούς της οικονομίας, θα πρέπει οι κοινοί θνητοί να του ανάψουμε λαμπάδα. Κι αν κάνει και... σχολή κι ακολουθήσουν κι άλλοι γίγαντες, ακόμη καλύτερα. Μόνο που μια τέτοια ελπίδα είναι μάλλον... ρομαντική.
