Ο πάπας δεν είναι μαρξιστής, ούτε είναι εκφραστής της "θεολογίας της απελευθέρωσης". Αλλά είναι αποφασισμένος να τηρήσει κριτική στάση για τον καπιταλισμό.
Ο πάπας Φραγκίσκος δεν ήταν ποτέ φίλος του καπιταλισμού της Βορείου Αμερικής. Τώρα προωθεί, ή εμφανίζεται να προωθεί την αποκατάσταση της θεολογίας της απελευθέρωσης, ενός δόγματος που έχει δεχθεί σκληρές επικρίσεις κατά τον περασμένο αιώνα. Έχει εξάρει τον μάρτυρα Όσκαρ Ρομέρο, που δολοφονήθηκε στον καθεδρικό του ναό επειδή αντιτάχθηκε στη χούντα του Ελ Σαλβαδόρ, και επιτάχυνε τη διαδικασία της αγιοποίησής του που καθυστερούνταν από το Βατικανό. Ο Φραγκίσκος προχώρησε και στην άρση της αναστολής από τα ιερατικά του καθήκοντα του Μιγκέλ ντ Εσκότο Μπρόκμαν, ιερέα που ανέλαβε καθήκοντα υπουργού στην κυβέρνηση των Σαντινίστας.
Όλο αυτό έχει σημασία πέρα από την αποκρυπτική αθλιότητα της πολιτικής της εκκλησίας. Στον άγριο και μερικές φορές βάναυσο και αιματηρό ταξικό πόλεμο που διεξάγεται σε όλη τη Λ. Αμερική και οι δύο πλευρές πήραν θεολογικά "κουράγια" από τον χριστιανισμό. Η Δεξιά είδε τους αντιπάλους της ως άθεους κομμουνιστές, που ίσχυε για πολλούς, και η Αριστερά άκουσε την άμεση εντολή του Ιησού, ζούσε με τους φτωχούς και με το περιθώριο. Το Βατικανό υποστήριξε σθεναρά την πλευρά των καταπιεστών.
Όλο αυτό συνέβη ώς ένα βαθμό διότι υπό τον Ιωάννη Παύλο τον Β' και τους προκατόχους του ο κομμουνισμός φάνταζε ως ο μεγαλύτερος εχθρός, και ο Μαρξισμός ως η μεγαλύτερη ψευδαίσθηση που αντιμετώπιζε η ανθρωπότητα. Ένας συμβιβασμός με τον καταπιεστή θα κατέστρεφε την εκκλησία στην Πολωνία. Έτσι κατέληξαν -ή έτσι φαίνεται- πως ο συμβιβασμός με τον κομμουνισμό οπουδήποτε θα πρέπει να είναι λάθος. Ωστόσο υπάρχουν κάποιοι μαρξιστές που σχεδόν συμφωνούν με τους καθολικούς για την αυτόχθονα αδικία, ή το προπατορικό αμάρτημα, του κόσμου στον οποίο ζούμε. Η κομμουνιστική επανάσταση και η δευτέρα παρουσία ελπίζουν να λύσουν τα ίδια προβλήματα της αδικίας και του πόνου, αν και η επιστροφή του Ιησού έχει το πλεονέκτημα ότι δεν μπορεί να ελεγχθεί στην πράξη. Οι πιστοί δεν απογοητεύονται τόσο συχνά όσο έχουν απογοητευθεί οι Μαρξιστές.
Ο κομμουνισμός έχει υποστεί τόσο ολοκληρωτική ήττα που η εκκλησία μπορεί να εμφανίζεται μεγαλόψυχη. Τα καλά που είχε μπορούν να γίνουν αποδεκτά και να θαυμαστούν. Η απειλή για μια βίαιη επανάσταση έχει υποχωρήσει. Η αναγκαιότητα άλλων ειδών επανάστασης παραμένει. Ο ίδιος ο Φραγκίσκος έχει μιλήσει για την αλλαγή: θέλει "μια φτωχή εκκλησία, για τους φτωχούς". Αλλά αυτό δεν συνιστά την αποκατάσταση της θεολογίας της απελευθέρωσης. Ο ίδιος ο Ρομέρο δεν ήταν ένας θεολόγος της απελευθέρωσης αλλά ένας συντηρητικός θεολόγος, τρομοκρατημένος από την αιμοδιψή βαρβαρότητα της χούντας στο Ελ Σαλβαδόρ.
Ούτε είναι Μαρξιστής ο Φραγκίσκος. Έχει πει πως έχει φίλους μαρξιστές, αλλά αν έχει πολιτικές απόψεις, τότε αυτές μάλλον ταυτίζονται με τον περονισμό. Μπορεί ο περονισμός να μην βγάζει νόημα με ευρωπαϊκούς όρους, αλλά δεν τον ενοχλεί αυτό. Ίσως το πιο σημαντικό μήνυμα αυτής της στροφής είναι πως στο μέλλον η παγκόσμια θεώρηση της Καθολικής Εκκλησίας θα καθορίζεται λιγότερο από ευρωπαϊκά ιδεολογικά ρεύματα - και ακόμη λιγότερο από εκείνα των ΗΠΑ.
The Guardian
