Η ταχύτητα με την οποία απίθανες θεωρίες για την τύχη της πτήσης 370 των Μαλαισιανών Αερογραμμών κάνουν τον γύρο του Διαδικτύου είναι ενδεικτική τού πόσο γρήγορη και μαζική μπορεί να γίνει η παραπληροφόρηση στα χρόνια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Ο καθηγητής Ουόλτερ Κουατροτσόκι του πανεπιστημίου Νορθίστερν αποφάσισε να κάνει ένα σχετικό πείραμα. Τις παραμονές των ιταλικών εκλογών η ερευνητική του ομάδα άρχισε να διαδίδει στο Facebook την παρακάτω είδηση: "Η ιταλική Γερουσία ψήφισε με 257 ψήφους υπέρ και 165 αποχές νομοσχέδιο που προτάθηκε από τον γερουσιαστή Τσιρένγκα και το οποίο προσφέρει στους νομοθέτες 134 δισεκατομμύρια ευρώ για να βρουν δουλειά σε περίπτωση εκλογικής ήττας".
Το δημοσίευμα προερχόταν από σατιρική ιστοσελίδα και ήταν, φυσικά, κατασκευασμένο. Εξόφθαλμα κατασκευασμένο. Ο εν λόγω γερουσιαστής δεν υπήρχε, οι έδρες στην ιταλική Γερουσία είναι πολύ λιγότερες από τις ψήφους που αναφέρονταν και το χρηματικό ποσό που αφορούσε το υποτιθέμενο νομοσχέδιο θα είχε ρίξει οποιονδήποτε προϋπολογισμό στα βράχια.
Για κάποιον περίεργο, όμως, λόγο τα συσσωρευμένα ψέματα έκαναν την "είδηση" απίστευτα δημοφιλή. Μέσα σε ένα μήνα είχε διαδοθεί σε περισσότερους από 35.000 χρήστες. Και η επιτυχία ήταν τέτοια ώστε κάποια στιγμή αναδημοσιεύτηκε και σε γνωστή πολιτική ιστοσελίδα αποκτώντας έτσι και την απαραίτητη αξιοπιστία. Το αποτέλεσμα ήταν τελικά το "νομοσχέδιο Τσιρένγκα" να χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα της διαφθοράς στην ιταλική πολιτική ζωή.
Προκειμένου να εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο ανάλογες ειδήσεις διαδίδονται, η ερευνητική ομάδα εξέτασε την αλληλεπίδραση των χρηστών του Ίντερνετ τόσο με παραδοσιακές όσο και με εναλλακτικές πηγές ενημέρωσης. Διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι ενημερώνονται εξίσου και από τις δύο, αλλά ανακάλυψε και κάτι ακόμη: τα παραποιημένα ή εντελώς αναληθή δημοσιεύματα σχολιάζονται περισσότερο και διαδίδονται πιο γρήγορα.
"Αναπάντεχα, οι επισκέπτες των εναλλακτικών πηγών πληροφόρησης οι οποίοι ήταν χρήστες που προσπαθούσαν να αποφύγουν τη 'μαζική χειραγώγηση' των παραδοσιακών μέσων, ήταν οι περισσότερο επιρρεπείς στις ψεύτικες ειδήσεις" συμπέραναν οι ερευνητές. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι έχουν κάποια φυσική κλίση προς το ψέμα. Αποδεικνύει απλώς ότι μια ψεύτικη είδηση μπορεί να σχεδιαστεί έτσι ώστε να προκαλεί τη μεγαλύτερη δυνατή εντύπωση και συναισθηματική απόκριση. Για να προστατευτούν, οι δημοσιογράφοι-πολίτες του Ίντερνετ θα μπορούσαν, επομένως, να υιοθετήσουν δύο χαρακτηριστικά των προκατόχων τους: τη δυσπιστία και τη διασταύρωση.
