Κυριακή 15 Αυγούστου 1498. Έχουν περάσει 77 ημέρες αφότου ο Χριστόφορος Κολόμβος άφηνε πίσω του το ανδαλουσιανό λιμάνι Σανλούκαρ δε Μπαραμέδα στις εκβολές του Γουαδαλκιβίρ επικεφαλής στόλου έξι πλοίων. Προορισμός του είναι μια άγνωστη ήπειρος στα δυτικά της Αφρικής, για την οποία έκανε λόγο προ ετών ο Ιωάννης Β’ της Πορτογαλίας, ο επονομασθείς μετά θάνατον Ιωάννης ο Τέλειος, ως συμπύκνωση των χαρακτηριστικών του ιδεώδους κατά τον Μακιαβέλι ηγεμόνα.
Αυτήν την Κυριακή, 16 ημέρες αφότου αντίκρισε πρώτη φορά την ήπειρο για την οποία είχε ακούσει ο Ιωάννης να μιλούν Αφρικανοί έμποροι και ναυτικοί και η οποία θα μείνει αργότερα γνωστή ως Νότια Αμερική, ο Κολόμβος ανακαλύπτει ένα νησί. Λόγω της ημέρας, Δεκαπενταύγουστος, του δίνει το όνομα Ασουνσιόν, όπως ονομάζουν οι ισπανόφωνοι καθολικοί την εορτή της Αναλήψεως της Θεοτόκου.
Σύντομα όμως το όνομα Ασουνσιόν θα ξεχαστεί. Έναν χρόνο αργότερα, εντυπωσιασμένος από την αφθονία των μαργαριταριών στις ακτές της, θα τη μετονομάσει ο ίδιος ο Κολόμβος σε Ίσλα Μαργαρίτα. Είναι τέτοια η ποσότητα των μαργαριταριών του μικρού νησιού (62 χιλιόμετρα μήκος από τα δυτικά έως τα ανατολικά και 32 χιλιόμετρα το μεγαλύτερο πλάτος του) ώστε να συνεισφέρουν σχεδόν το ένα τρίτο των προσόδων του ισπανικού θρόνου από την άρτι ανακαλυφθείσα αμερικανική ήπειρο.
Οι εντυπωσιακοί “Άνθρωποι της Θάλασσας”
Στο νησί ζουν αυτόχθονες, οι Γουαϊκερί, οι οποίοι του έχουν δώσει το όνομα Παραγουατσόα. Αυτό για άλλους σημαίνει «Ψάρια σε αφθονία» και για άλλους «Άνθρωποι της Θάλασσας», κάτι δηλαδή σαν «Θαλασσοπόροι». Ό,τι και αν σημαίνει πάντως οι κονκισταδόρες εντυπωσιάζονται από τους ιθαγενείς του νησιού.
Είναι ιδιαίτερα ψηλοί σε σύγκριση με τις άλλες φυλές της περιοχής, κάποιοι φθάνουν ακόμη και το 1,80. Εκτός από το ύψος τους, εντυπωσιάζουν τους Ισπανούς με τα ηλιοκαμένα ρωμαλέα σώματά τους, τα αδρά χαρακτηριστικά του προσώπου με τα έντονα ζυγωματικά, αλλά και με τα ψυχικά τους χαρίσματα, καθώς δείχνουν ήρεμοι και φιλόξενοι, χωρίς ωστόσο να υστερούν σε πολεμικά χαρίσματα.
Για όλους αυτούς τους λόγους θα κερδίσουν τον σεβασμό των Ισπανών με αποτέλεσμα ούτε να υποδουλωθούν ούτε να εξαναγκαστούν σε βαριές εργασίες ούτε καν να φορολογηθούν. Θα διατηρήσουν το αυτεξούσιό τους, σε αντίθεση με τους γειτονικούς τους πληθυσμούς, οι οποίοι θα καταστούν φόρου υποτελείς στον ισπανικό θρόνο.
Αλλαγή σχεδίων εξαιτίας ενός σεισμού προ 39 ετών
Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2006. Ξημερώματα, κατευθύνομαι στο Ελευθέριος Βενιζέλος, απ’ όπου στις 7 το πρωί παίρνω την πτήση 717 της Alitalia για Ρώμη. Δύο ώρες και 10 λεπτά αργότερα βρίσκομαι στο Φιουμιτσίνο, απ’ όπου στις 10.05 τοπική ώρα επιβιβάζομαι στην πολύωρη, διάρκειας 10 ωρών και 50 λεπτών, πτήση 686 για Καράκας, όπου λόγω της διαφοράς ώρας φθάνω νωρίς το απόγευμα.
Παζαρεύοντας με τους ταξιτζήδες για κούρσα μέχρι το κέντρο της πόλης, όλοι τους μου ζητάνε κόμιστρα πολύ ακριβότερα από εκείνα που είχα υπόψη αναχωρώντας από την Αθήνα. Κάποια στιγμή μου εξηγούν και τον λόγο. Ο κύριος δρόμος που οδηγεί από το αεροδρόμιο στο Καράκας είναι κλειστός για λόγους ασφαλείας από τις 5 του μηνός, οπότε θα έπρεπε να κάνουμε τεράστια παράκαμψη.
Ένας φονικός σεισμός έντασης 6,6 Ρίχτερ και διάρκειας 35 δευτερολέπτων, που εκδηλώθηκε στις 8 το πρωί της 29ης Ιουλίου 1967 με επίκεντρο 20 χιλιόμετρα έξω από το Καράκας, εκτός από 300 Βενεζολάνους νεκρούς και άλλους 1.500 τραυματίες, άφησε πίσω του και τεράστιες ζημιές, άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων, στις υποδομές.
Μεταξύ αυτών και μια οδογέφυρα της εθνικής οδού Καράκας - Λα Γκουαΐρα. Η αποκατάστασή της μετά τον σεισμό ήταν πρόχειρη με αποτέλεσμα σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αργότερα να καταρρεύσει. Οι αρχές έκλεισαν για λόγους ασφαλείας την εθνική οδό, κάτι που σημαίνει πως αποκόπηκε η πρωτεύουσα και από το λιμάνι και από το διεθνές αεροδρόμιο.
Μαθαίνω πως η εκ νέου απόδοση του δρόμου στο κοινό είναι ζήτημα ημερών. Έτσι αποφασίζω να αφήσω το Καράκας για το τέλος του ταξιδιού μου, αφού έτσι κι αλλιώς από εδώ θα αναχωρήσω για το ταξίδι της επιστροφής, και να συνεχίσω το πρόγραμμά μου ξεκινώντας από τις επαρχίες της Βενεζουέλας και κατευθυνόμενος στις γειτονικές χώρες Κολομβία και Εκουαδόρ, οπότε ο δεύτερος στη σειρά προορισμός μου στο αρχικό πρόγραμμα, η Νήσος Μαργαρίτα, γίνεται πρώτος.
Μπαίνω στο γραφείο της Conviasa, εταιρείας που ιδρύθηκε με διάταγμα Τσάβες πριν από 22 μήνες -μετά δηλαδή την πτώχευση της Viasa- και αποτελεί έκτοτε τον εθνικό αερομεταφορέα της Βενεζουέλας. Βγάζω εισιτήριο για τη διάρκεια 55 λεπτών βραδινή πτήση και πληρώνω 174.741 μπολίβαρες, που αντιστοιχούν σε 70 δολάρια.
Η πτήση 2011 απογειώνεται στις 7.30 το βράδυ και στις 8.25 μ.μ. προσγειώνομαι στο Διεθνές Αεροδρόμιο της Καραϊβικής Σαντιάγο Μαρίνιο. Κάποτε εδώ, πριν από τη χρεοκοπία της Viasa, προσγειώνονταν απευθείας πτήσεις από πόλεις της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Απόψε δεν βλέπω κίνηση, παρότι η Ίσλα Μαργαρίτα είναι ιδανικός προορισμός για όσους θέλουν να συνδυάσουν διακοπές με καριβιανές παραλίες, αγορές αφορολογήτων και χαμηλές τιμές. Ειδικά τις τελευταίες τις διαπιστώνω από το πρώτο βράδυ.
Πιάνω δωμάτιο, χωρίς να έχω κάνει κράτηση, πίσω από την παραλία, στην Ραούλ Λεόνι στο ύψος της Κάγιε Κάμπος πάνω στην Μπαΐα δε Γουαραγουάο, για 26.375 μπολίβαρες, ήτοι 10,50 δολάρια, τη βραδιά. Αγοράζω νερό του 1,5 λίτρου με 1.125 μπολίβαρες ή κάτι λιγότερο από μισό δολάριο, ένα Ρίκο Μαλτ, δημοφιλές βενεζολάνικο αναψυκτικό που είναι κάτι σαν μιλκσέικ σοκολάτα, με 2.600 μπολίβαρες ή σχεδόν ένα δολάριο και πληρώνω για τα φετουτσίνι 4 τυριά που παραγγέλνω στο εστιατόριο 10.000 μπολίβαρες ή 4 δολάρια.
Η Νέα Σπάρτη
Πρώτος μου προορισμός ξημερώνοντας Κυριακή είναι το Καστίγιο Σαν Κάρλος δε Μπορομέο. Βγαίνω στον κεντρικό δρόμο τρία τετράγωνα πίσω από το ξενοδοχείο, στην Αβενίδα Κουάτρο δε Μάγιο, μια πλατιά λεωφόρο με φαρδιά πεζοδρόμια, φοίνικες και πολυκαταστήματα, η οποία συνδέει τη μεγαλύτερη πόλη του νησιού όπου και έχω καταλύσει, το Πορλαμάρ των 90.000 κατοίκων, με το Παμπατάρ, το οικονομικό κέντρο με τον μισό πληθυσμό του Πορλαμάρ, αλλά και διπλάσιο της Ασουνσιόν, της πρωτεύουσας όχι μόνο του νησιού, αλλά και ολόκληρης της πολιτείας Νουέβα Εσπάρτα.
Η πολιτεία, η οποία αποτελείται από τα νησιά Ίσλα Μαργαρίτα, Κότσε και Κουμπάγουα, ονομάστηκε Νέα Σπάρτη λόγω του ηρωισμού που επέδειξαν οι κάτοικοί της στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας του 1810 – 1823, ο οποίος συγκρίθηκε με εκείνον των Σπαρτιατών της αρχαιότητας.
Στο φρούριο Σαν Κάρλος
Το λεωφορείο ακολουθεί τη διαδρομή στην ταχείας κυκλοφορίας Αβενίδα Χοβίτο Βιγιάμπα με κατεύθυνση τα βορειοανατολικά του νησιού. Στο τέρμα της δεξιάς διακλάδωσης που οδηγεί στην παραλιακή και ονομάζεται Κάγιε Χοακίν Μανέιρο ορθώνεται το ανακαινισμένο από το 1968 -καθώς με το πέρασμα του χρόνου είχε καταντήσει ερείπιο- φρούριο.
Η κατασκευή του διήρκεσε από το 1664 έως το 1684 για να προστατεύσει τους Ισπανούς αποικιοκράτες από τους πειρατές, στο σημείο όπου το προηγούμενο φρούριο το 1622 είχε πυρποληθεί από τους Ολλανδούς. Παρά ταύτα, και το νέο φρούριο λεηλατήθηκε ουκ ολίγες φορές στην διάρκεια της ισπανικής αποικιοκρατίας.
Η κάτοψη του φρουρίου μοιάζει με τετράγωνο. Οι πολεμίστρες με τα κανόνια στη νοτιοανατολική του πλευρά βλέπουν στον Όρμο του Παμπατάρ, ενώ καθεμία γωνία του ορίζεται κι από έναν πύργο παρατηρητήριο.
Το φρούριο διαθέτει εκθεσιακούς χώρους με ζωγραφικούς πίνακες που απεικονίζουν τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, ενώ εκτίθενται αντίκες, όπλα και το αντίγραφο της «Σάντα Μαρία», του μεγαλύτερου από τα τρία πλοία που μαζί με τη «Νίνια» και τη «Λίντα», συναπάρτιζαν τον στόλο του πρώτου ταξιδιού του Χριστόφορου Κολόμβου στον Νέο Κόσμο το 1492.
Το Θαύμα του Μαργαριταριού
Στην Ελ Βάγιε δελ Εσπίριτου Σάντο βρίσκεται η μικρή, νεογοτθικού ύφους βασιλική της Νουέστρα Σενιόρα δελ Βάγιε, της Παρθένου της Κοιλάδος. Πλήθος πιστών από όλη τη Βενεζουέλα και το εξωτερικό συρρέουν στην εκκλησία με τα λευκά καμπαναριά και το περίτεχνα διακοσμημένο εσωτερικό για να τιμήσουν την προστάτιδα των ψαράδων, των ναυτικών και των Νεοσπαρτιατών.
Η παράδοση λέει πως ένας δύτης ονόματι Ντομίνγκο δηλητηριάστηκε από τσίμπημα σαλαχιού αναζητώντας μαργαριτάρια. Όταν ανήλθε στην επιφάνεια αιμορραγώντας, οι ντόπιοι μάταια προσπάθησαν να σταματήσουν τη μόλυνση. Μοναδική λύση για να επιβιώσει ήταν ο ακρωτηριασμός του ποδιού. Η σύζυγος του ψαρά προσευχήθηκε στη Βίργεν δελ Βάγιε και ύστερα από λίγες μέρες το πόδι του ψαρά επουλώθηκε.
Ο Ντομίνγκο έταξε στην Παρθένο το πρώτο μαργαριτάρι που θα έβρισκε όταν θα ξαναβουτούσε. Επέστρεψε στο μέρος όπου δηλητηριάστηκε και βρήκε μέσα σε ένα τεράστιο στρείδι ένα μαργαριτάρι σε σχήμα ποδιού που έδειχνε ίχνος ουλής όπως του ποδιού του. Το μαργαριτάρι αυτό φυλάσσεται στο Επισκοπικό Μουσείο του Ελ Βάγιε δελ Εσπίριτου Σάντο.
Η 8η Σεπτεμβρίου είναι η μεγαλύτερη θρησκευτική εορτή στη Νουέβα Εσπάρτα. Την ημέρα αυτή, στα γενέθλια δηλαδή της Θεοτόκου, το άγαλμα της Παναγίας ανασύρεται από την κόγχη της βασιλικής και παραδίδεται στους πιστούς στην κατοχή των οποίων παραμένει έως τις 8 Δεκεμβρίου, την εορτή της Αμώμου Συλλήψεως, οπότε επιστρέφει στον βωμό που του είχε αφιερωθεί στη βασιλική. Η λιτανεία του αγάλματος, η είσοδος των πιστών στον ναό, αλλά και θέματα από τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας απεικονίζονται στο χρωματιστά βιτρό των παραθύρων.
Ιωάννης ο Έλληνας
Πολύ ωραία είναι και η λευκή εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Ευαγγελιστού στο Χουανγριέγο με τους δύο πύργους εκατέρωθεν της εισόδου. Το βορειότερο λιμάνι του νησιού έχει 30.000 κατοίκους και το όνομά του σημαίνει “Ιωάννης ο Έλληνας” από έναν θαλασσοπόρο ο οποίος ήρθε εδώ τον 16ο αιώνα από τη Σεβίλλη διασχίζοντας τον Ατλαντικό. Σύντομα απέκτησε περιουσία η οποία, αν και οφειλόταν και στο δουλεμπόριο, τον κατέστησε επιφανή πολίτη.
Αγοράζοντας μαργαριτάρια στην παραλία
Η πιο διάσημη παραλία του νησιού είναι η Πλάγια Ελ Άγουα. Πιο πολλοί έρχονται εδώ για πασαρέλα παρά για μπάνιο. Λες και διοργανώνεται διαγωνισμός μικροσκοπικών μπικίνι των Νεοσπαρτιατισσών και φερέλπιδων Νεοσπαρτιατών bodybuilders.
Η πιο δημοφιλής δραστηριότητα εδώ πάντως είναι η αγορά μαργαριταριών από τουρίστες. Το παζάρι δίνει και παίρνει. Οι πωλητές, έμπειροι, υπολογίζουν αμέσως τις τιμές σε δολάρια. Λογικό. Οι τιμές σε μπολίβαρες “ζαλίζουν”. Μία τουρίστρια με πολύχρωμο παρεό, όπως και οι περισσότερες ξένες που βλέπω στις παραλίες του νησιού, μόλις αγόρασε σκουλαρίκια και ένα μικρό μπρασελέ από μαργαριτάρια για 45 δολάρια. Αν έμενε στην τοπική τιμή των 112.500 μπολίβαρες, μπορεί και να της φαίνονταν πολλά.
Στον γύρο του νησιού σταματώ σε αρκετά μέρη, κυρίως παραλιακά. Στο ψαροχώρι Πλάγια Μανσανίγιο με τα ήρεμα νερά που βρέχουν έναν ήσυχο ορμίσκο. Στον Φάρο της Πούντα Μπαγιένας, όπου, αν και μέσα σε στρατιωτική περιοχή, η είσοδος είναι ελεύθερη για να δεις και να φωτογραφίσεις τον Όρμο του Παμπατάρ και κάποια μικρά νησιά με φόντο την Καραϊβική. Στην Πούντα Αρένα, όπου η ηρεμία του τοπίου σε κάνει να ξεχνάς τον χρόνο και πως βρίσκεσαι έτσι τελευταίες ημέρες του Ιανουαρίου.
Πιο αντιπροσωπευτική εικόνα Καραϊβικής προσφέρει η Πλάγια Καρίμπε. Όχι μόνο επειδή το λέει και το όνομά της, αλλά και για τη λευκή αμμουδιά της, τα κοκτέιλ μπαρ, τις ταβέρνες με τα θαλασσινά και τους αργούς ρυθμούς.
Ανάλογη ατμόσφαιρα, με ψαροταβέρνες που σερβίρουν σεβίτσε, με σκιερές γωνιές που σχηματίζουν τα φυλλώματα των φοινίκων, με μικροπωλητές που πουλάνε από σουβενίρ μέχρι αναψυκτικά και, το κυριότερο, με καταγάλανα νερά, συναντάς και σε πολλές άλλες παραλίες, όπως η Πλάγια Σαραγόσα στα βορειοανατολικά, που απ’ ό,τι μπορώ να καταλάβω φτάνοντας είναι από τα «κρυμμένα μυστικά» του νησιού, καθώς συναντώ μόνο ψαράδες με τις βάρκες τους.
Στις ατραξιόν του νησιού περιλαμβάνεται στα ανατολικά το Εθνικό Πάρκο Λαγούνα δε λα Ρεστίνγα, του οποίου η έκταση ξεπερνά τα 100.000 στρέμματα, με τα 26.000 στρέμματα να καταλαμβάνει μια μεγάλη λίμνη με αλμυρό νερό, και όχι άδικα, χαρακτηρισμένο από τη Σύνοδο Ραμσάρ ως υδροβιότοπος μεγάλης σημασίας. Τροπικά φυτά, ξηρόφυτα, ψαρόφιδα, γαλέοι, σαρδέλες, κέφαλοι, οστρακοειδή, φλαμίνγκο, πελεκάνοι και γλάροι περιλαμβάνονται στην πλούσια χλωρίδα και πανίδα του.
Προτού αναχωρήσω για την ηπειρωτική Βενεζουέλα κάνω μια τελευταία βόλτα στο Πορλαμάρ για να φωτογραφίσω τα υπαίθρια γλυπτά που είχα δει την πρώτη ημέρα και το σύμβολο της πόλης, τον Φάρο λα Πουντίγια.
Περνώντας αργότερα με φέρι στο Πουέρτο λα Κρους της ηπειρωτικής Βενεζουέλας, κοιτάζω απομακρυνόμενος το Νησί των Μαργαριταριών και συνειρμικά μου έρχεται ο σκοπός του “Ζε κρουά αντάντρ ανκόρ” από τους «Αλιείς μαργαριταριών» του Μπιζέ.
Τα κανόνια στραμμένα προς τα νοτιοανατολικά για τον φόβο των πειρατών. Στο βάθος δεξιά το νησί Κότσε
Λα Πουντίγια. Ο φάρος - σήμα κατατεθέν του Πορλαμάρ εκπέμπει μία αναλαμπή λευκού φωτός διάρκειας 10 δευτερολέπτων από τα 20 μέτρα ύψος του φακού
Ο ναός του Ιωάννου του Βαπτιστού στον Ιωάννη τον Έλληνα (Χουανγριέγο)
Νεοσπαρτιάτικο street food.
Χρώματα Καραϊβικής
Τη δεκαετία του 1970 η οικονομία της Βενεζουέλας ωφελήθηκε χάρη στις διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στους δήμους να καλλωπίσουν τις πόλεις και να τις διακοσμήσουν με γλυπτά όπως το "Dos volúmenes verticales y uno horizontal" του 1971, από φυσική πέτρα, του Πορλαμαρινού γλύπτη Φρανσίσκο Ναρβάες στο Πορλαμάρ
Δύση στα βορειοδυτικά του νησιού
Φωτογραφίες:ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
