Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
20.2°C23.8°C
3 BF 42%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
19.1°C22.7°C
2 BF 55%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.0°C19.9°C
4 BF 60%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
20 °C
18.8°C20.8°C
5 BF 45%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
22.9°C22.9°C
3 BF 31%
Πόσο... 2008 κρύβει η κορωνοκρίση;
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Πόσο... 2008 κρύβει η κορωνοκρίση;

Ένα φάντασμα πλανάται αυτές τις μέρες πάνω από την παγκόσμια οικονομία. Το φάντασμα της Lehman Brothers. Θα έχει ο κορωνοϊός ανάλογες επιπτώσεις με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008; Θα βυθιστούν οι μισές χώρες του πλανήτη στην ύφεση; Θα τιναχτούν στον αέρα νοικοκυριά, επιχειρήσεις, ασφαλιστικά ταμεία; Θα φορτωθούν οι φορολογούμενοι επί της Γης την πολλοστή ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών; Θα πληρώσουν πάλι την κρίση οι πιο αδύναμοι, θα συνεχιστεί η κατεδάφιση των δημοσίων αγαθών στον βωμό μιας νέας λιτότητας, θα διευρυνθούν περαιτέρω οι τεράστιες ανισότητες; Ή μήπως, αυτή η κρίση θα είναι διαφορετική; Μήπως θα είναι η ευκαιρία -πάντα δεν λένε ότι η κρίση είναι και ευκαιρία;- για την κατεδάφιση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, την ενίσχυση των δημόσιων αγαθών, με πρώτη και καλύτερη τη δημόσια υγεία;

Τις προηγούμενες μέρες είδαμε παντού τα χρηματιστήρια να γκρεμίζονται, είδαμε πολλές κυβερνήσεις να παίρνουν μέτρα στήριξης της εργασίας, που υποχρεωτικά περιορίζεται, είδαμε τις κεντρικές τράπεζες να ρίχνουν τα επιτόκια -αυτές που δεν τα έχουν από καιρό κολλημένα στο μηδέν-, ακούσαμε μια πλειάδα οικονομολόγων να προειδοποιούν ότι μια επανάληψη του “πολύ λίγο, πολύ αργά” στην αντίδραση της πολιτικής θα είναι καταστροφική. Το μήνυμά τους ήταν: ρίξτε τώρα πολλά λεφτά στην πραγματική οικονομία, μήπως και αντέξει.

Κρίση παραγωγής και κατανάλωσης

Ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ Κένεθ Ρόγκοφ, πάντως, υποστηρίζει ότι η κορωνοκρίση του 2020 έχει λιγότερα κοινά με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και περισσότερα με την κρίση του πετρελαίου στη δεκαετία του 1970, καθώς εξαιτίας της επιδημίας μειώνεται κατακόρυφα η παραγωγή -με την Κίνα, το “εργοστάσιο” του κόσμου, να έχει κατεβάσει πρώτη τα ρολά, επηρεάζοντας όλο τον πλανήτη- αλλά και με το “πάγωμα” κάθε δραστηριότητας σε όλο και περισσότερες χώρες υποχωρεί απότομα και η κατανάλωση. Με την εξαίρεση των μασκών, των αντισηπτικών, των τροφίμων μακράς διάρκειας και του... χαρτιού υγείας. Είναι εντυπωσιακή η εικόνα από τα άδεια ράφια των σούπερ μάρκετ, “ψύχραιμων” υποτίθεται χωρών, εκεί που στοιβάζονταν τα χαρτιά υγείας και τα μακαρόνια.

Η κατάρρευση της εμπιστοσύνης

Την περασμένη Τετάρτη, οι Γερμανοί “σοφοί”, οι επικεφαλής των οικονομικών ινστιτούτων που συμβουλεύουν την κυβέρνηση, αποπειράθηκαν μια ανάλυση της κρίσης που φέρνει ο κορωνοϊός, χρησιμοποιώντας την εμπειρία της προηγούμενης κρίσης. Για παράδειγμα, ένα κοινό που έχει το σήμερα με τις μέρες της χρεοκοπίας της Lehman Brothers είναι το “σοκ” της απότομης κατάρρευσης της εμπιστοσύνης. Όπως τότε εν μιά νυκτί χάθηκε η εμπιστοσύνη στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αν και ήταν από χρόνια γνωστές οι... αδυναμίες του, έτσι και τώρα αναδείχθηκε μέσα σε χρόνο - ρεκόρ πόσο ευάλωτο είναι το παγκόσμιο σύστημα παραγωγής από τις αλυσίδες των προμηθευτών.

Η... μόλυνση

Ανατρέχοντας στα κείμενα του 2008 πέφτει κανείς συνεχώς πάνω στη μεταφορική χρήση της λέξης “ιός”, για να ερμηνευτεί πώς η φούσκα στην αμερικανική αγορά ακινήτων και επικίνδυνα χρηματοπιστωτικά προϊόντα “κόλλησαν” την πραγματική οικονομία και οδήγησαν ακόμη και σε κατάρρευση βιομηχανικών ομίλων, με ό,τι σήμαινε αυτό για την απασχόληση. “Kόλλησαν” και τράπεζες που ουδέποτε είχαν ανακατευτεί με τοξικά επενδυτικά προϊόντα, “κόλλησαν” και χώρες που μέχρι το 2008 είχαν μικρό δημόσιο χρέος κι αναγκάστηκαν να το διπλασιάσουν για να σώσουν τις τράπεζες. Επίσης, από τότε, όλοι ήξεραν ότι το “Bank Run” -η αγωνία των ανθρώπων να πάρουν τα λεφτά τους από τις τράπεζες- είναι “κολλητικό”, κι αν ξεκινήσει σε μια χώρα δύσκολα, μαζεύεται και στις υπόλοιπες. Το 2008 το απέτρεψαν με αρκετή επιτυχία δίνοντας κρατικές εγγυήσεις για τις καταθέσεις.

Τώρα η μεταδοτικότητα δεν είναι ψυχολογική, είναι για τους ανθρώπους πραγματική. Η υποχώρηση του παγκόσμιου εμπορίου αναμένεται αυτή τη φορά να είναι ακόμη μεγαλύτερη από το 2008 - ανάλογα με το πώς θα εξελιχθεί η πανδημία. Και θα χρειαστούν πολύ πιο… γενναία μέτρα για να σταθούν οι εθνικές οικονομίες στα πόδια τους. Όσο πιο ευάλωτες οι οικονομίες, τόσο πιο γενναία πρέπει να είναι τα μέτρα.

Προσφορά και ζήτηση

Βέβαια, η κορωνοκρίση έχει μια τεράστια διαφορά από την κρίση του 2008. Τότε η ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες γκρεμίστηκε όταν χάθηκε η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα κι όταν οι χώρες πήραν δραστικά μέτρα για τη μείωση του δημόσιου χρέους. Η λύση των -σοβαρών- κρατών ήταν να στήσουν προγράμματα τόνωσης της ζήτησης, αξίας πολλών δισεκατομμυρίων - στη λογική “καταναλώστε γιατί χανόμαστε”. Με τον κορωνοϊό η κατάσταση είναι πιο πολύπλοκη, καθώς εξελίσσεται παράλληλα το σοκ της μείωσης της προσφοράς και της ζήτησης. Και τα όποια κρατικά προγράμματα ενίσχυσης και της παραγωγής και της κατανάλωσης μπορεί για ιατρικούς λόγους να μην μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Απαιτούνται λοιπόν μεγαλύτερες αντοχές, μεγαλύτερη διάρκεια.

Οι επιπτώσεις

Μέχρι στιγμής δεν μπορεί να προβλέψει κανείς με ακρίβεια τις οικονομικές επιπτώσεις της κορωνοκρίσης - αφού δεν μπορεί να προβλέψει το πώς θα εξελιχθεί η πανδημία. Οι πρώτες εκτιμήσεις πολλών οικονομολόγων είναι ότι δεν αναμένεται μια τόσο βαθιά ύφεση όπως το 2009, ως απότοκο της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Ωστόσο, αρκετές χώρες -και η Ελλάδα είναι μια από αυτές- μπαίνουν στη νέα κρίση σε πολύ χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τι ήταν το 2008.

Το αισιόδοξο, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, είναι ότι η επιδημία αναμένεται να φτάσει την κορύφωσή της τον Μάιο ή τον Ιούνιο και μετά θα υποχωρήσει, οπότε οι κυβερνήσεις ξέρουν περίπου πώς θα πρέπει να σχεδιάσουν τα μέτρα που θα πάρουν.

...κι ο παράγοντας Τραμπ

Τέλος, σε αντίθεση με την κρίση του 2008, που οι κυβερνήσεις των G20, στην αρχή τουλάχιστον, προσπάθησαν από κοινού να βρουν απαντήσεις, τώρα ο συντονισμός είναι αγαθό εν ανεπαρκεία. Με κορυφαίο παράδειγμα τον Αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, που παίζει το εθνικιστικό χαρτί, χαρακτηρίζει τον κορωνοϊό “ξένο” και αγνοεί τις προειδοποιήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ότι και η ιατρική βοήθεια χρειάζεται ανοιχτά σύνορα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL