«Η κορύφωση της διασποράς κορωνοϊού θα έρθει στην Ιταλία την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου, εάν ακολουθήσουμε την καμπύλη της Κίνας. Τα μέτρα που υιοθετήθηκαν θα φέρουν αποτελέσματα εάν εφαρμοστούν από τις αρχές και τους πολίτες. Δεν φθάνει να λέμε ότι έχουμε ένα καλό Σύστημα Υγείας, κυρίως στη βόρειο Ιταλία. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην αρχική υποβάθμιση της πρόκλησης, γιατί δεν λειτουργεί με την αντίληψη της υπεράσπισης της δημόσιας Υγείας. Οι δραστικές περικοπές προσωπικού, κλινών, μονάδων εντατικής και οικονομικών πόρων, στον βωμό της δημοσιονομικής προσαρμογής, έδειξαν σήμερα τις αρνητικές τους συνέπειες. Τα πάθημα πρέπει να μας γίνει μάθημα και να σκεφτούμε ένα σύστημα Υγείας για τους ανθρώπους», τόνισε στην «Αυγή» ο 70χρονος Κάρλο Σάιτο, ο παλαίμαχος γιατρός επιδημιολόγος και πρώην διοικητής μεγάλων νοσηλευτικών «εταιρειών» του Δημοσίου, γιατί μέσα στις αντιμεταρρυθμίσεις που προωθήθηκαν στην Ιταλία είναι και η μετατροπή των δημοσίων οργανισμών και μονάδων Υγείας σε «εταιρείες».
* Πώς είναι αυτή τη στιγμή η κατάσταση στο ιταλικό νοσηλευτικό σύστημα;
Είναι δύσκολο να έχει κανείς πλήρη εικόνα, γιατί τα πράγματα και οι καταστάσεις αλλάζουν από στιγμή σε στιγμή. Δεν υπάρχει ανάλογο ιστορικό από το πρόσφατο παρελθόν για να το χρησιμοποιήσουμε ως συγκριτικό στοιχείο. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα της SARS είχε τόσο μικρή εξάπλωση που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κάποιες αναλογίες. Διαφορετικά θα πρέπει να πάμε σε πολύ πιο μακρινές εποχές, όπως αυτές με την ισπανική ή την ασιατική γρίπη.
Βρισκόμαστε σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Είναι λογικό να ανησυχούμε και να λαμβάνονται αρκετά ριζοσπαστικά μέτρα, Χωρίς να ξέρουμε εάν θα λειτουργήσουν, αλλά είναι το μόνα που ξέρουμε ότι μπορούμε να πάρουμε σε μια κατάσταση αντικειμενικής ανασφάλειας. Με επιφυλακτική αισιοδοξία πιστεύω ότι τα μέτρα αυτά θα έχουν θετικές συνέπειες.
Η διαφορά με αυτό που συνέβη στην Κίνα είναι πάρα πολύ σημαντική, γιατί σε μια ανοιχτή κοινωνία, σαν και τη δική μας, είναι πολύ πιο δύσκολο να εφαρμόσεις το μέτρα που έχεις ανακοινώσει. Οι πολίτες ανταποκρίνονται διαφορετικά ανάμεσα σε αυτό που πρέπει να κάνουν και αυτό που κάνουν για να περιοριστεί η διασπορά της μόλυνσης. Μου φαίνεται όμως ότι από τη στιγμή που υιοθετήθηκαν τα μέτρα μέχρι σήμερα έχει αυξηθεί η συνειδητοποίηση του πληθυσμού. Πιστεύω ότι τα μέτρα θα λειτουργήσουν, μόνο που θα χρειαστεί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ελπίζω ότι η κατάσταση δεν θα ξεφύγει εντελώς εκτός ελέγχου.
* Οι αριθμοί δείχνουν όμως μεγάλη διασπορά της μόλυνσης και πολλά θύματα...
Ασφαλώς οι αριθμοί είναι πολλοί μεγάλοι. Θα πρέπει να περιμένουμε ακόμη πιο σημαντική διασπορά. Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι τα μέτρα που υιοθετήθηκαν τώρα θα οδηγήσουν στην άμεση μείωση της διασποράς, στην άμεση μείωση των ασθενών και των νεκρών. Για τις επόμενες εβδομάδες θα πρέπει να περιμένουμε την αύξηση της καμπύλης της διασποράς και των συνεπειών της. Συζητώντας με τους συναδέλφους μου καταλήξαμε ότι η έξαρση δεν θα υποχωρήσει πριν από τις αρχές Απριλίου. Εάν τα πράγματα πάνε καλά, θα πρέπει να περιμένουν ότι θα φθάσουμε στο ζενίθ της εξάπλωσης την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου. Είναι όμως δύσκολο να το προβλέψουμε με ακρίβεια.
* Γιατί όμως στην Ιταλία υπάρχουν τόσο πολλά θύματα και κρούσματα;
Στην Ιταλία φθάσαμε στον κορωνοϊό με ένα σύστημα Υγείας που όχι μόνο είναι διαφορετικό στην κάθε Περιφέρεια της χώρας, αλλά και σε μια επώδυνη δομική κατάσταση από τη μείωση των κλινών, γιατί ο αριθμός τους δεν είναι αυτός που θα έπρεπε να είναι για να αντιμετωπίσουμε μια έκτακτη κατάσταση. Τα τελευταία χρόνια υιοθετήθηκαν πολιτικές μείωσης των δημοσίων ελλειμμάτων, με αποτέλεσμα η Υγεία να είναι μια από τις βασικές κοινωνικές υπηρεσίες που επλήγησαν περισσότερο από πολλές άλλες. Αυτό θα αποτελέσει ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα εάν η επιδημία επεκταθεί με ταχύτερους ρυθμούς. Με τους γιατρούς που έχουμε τώρα, έχουμε φτάσει ήδη στα όρια του συστήματος. Εάν συνεχίσει η έξαρση για καμιά εβδομάδα ακόμη, θα βρεθούμε σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες για να απαντήσει το σύστημα Υγείας στις ανάγκες των ανθρώπων.
* Γιατί ακόμη και στις πολύ πλούσιες περιοχές της βορείου Ιταλίας το σύστημα Υγείας στην πράξη έχει καταρρεύσει και μπαίνουν σκηνές στα προαύλια των νοσοκομείων ή η Διεθνής Έκθεση του Μιλάνου ετοιμάζεται να φιλοξενήσει 500 μονάδες εντατικής;
Αυτή τη στιγμή το σύστημα Υγείας της βορείου Ιταλίας, που είναι και το πιο πλούσιο, δέχεται τη μεγαλύτερη πίεση. Δεν μπορώ να φανταστώ εάν η επιδημία με αυτούς τους αριθμούς επεκταθεί προς τη νότιο Ιταλία. Θα δούμε μια ακόμη μεγαλύτερη δυσκολία του συστήματος Υγείας να απαντήσει τις προκλήσεις.
Η βόρειος Ιταλία έχει ένα πιο επαρκές και πιο πλούσιο σύστημα Υγείας από άλλες περιοχές της χώρας. Η βόρειος Ιταλία δέχθηκε όμως και αυτή τα τελευταία χρόνια τα πλήγματα της συγκεκριμένης δημοσιονομικής πολιτικής που εφαρμόστηκαν. Μπορεί οι περικοπές στις δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες να μην μπορούν να συγκριθούν με αυτές της Ελλάδας αλλά έγιναν και ήταν σημαντικές.
Παράλληλα, άλλαξε το μοντέλο της δημόσιας Υγείας. Τα τελευταία χρόνια, ακόμη και στις πλούσιες περιφέρειες έγινε μια ουσιαστική αλλαγή της οργάνωσης της δημόσιας Υγείας, που ξεκινά από τη λογική των προσωπικών καταναλωτικών αναγκών και μιας συμπεριφοράς υπέρ της ιδιωτικοποίησης, η οποία εξασθένισε το δημόσιο σύστημα και μείωσε την ικανότητα προστασίας της δημόσιας Υγείας.
* Υπήρξε δηλαδή μια στροφή στο μοντέλο της Υγείας και διεύρυνση της ιδιωτικοποίησής του;
Ασφαλώς, αλλά, ανεξάρτητα από το ιδιοκτησιακό καθεστώς, άλλαξε η λογική λειτουργίας του μοντέλου και της μεθοδολογίας του συστήματος, γιατί προτείνοντας μεγαλύτερη «επάρκεια», ας πούμε, δεν είναι ικανό να αντιμετωπίσει καταστάσεις ανάγκης. Οι περικοπές αφορούν χιλιάδες κλίνες στα νοσοκομεία, γιατί νόμιζαν ότι θα μπορούσαν να χειριστούν τις καταστάσεις χωρίς να χρειάζεται να νοσηλευτούν στα νοσοκομεία οι ασθενείς. Μια ορθολογικοποίηση των δαπανών είναι λογική, αλλά υπάρχουν και όρια που δεν μπορείς να υπερβείς, γιατί θέτεις σε κίνδυνο τη δημόσια Υγεία.
Κάποια στιγμή μας είπανε ότι τα εργοστάσια δεν θα πρέπει να έχουν αποθήκες και να εργάζονται όταν έχουν παραγγελίες, αυτό που αποκάλεσαν just in time. Θέλανε να λειτουργούν όταν υπήρχε προσφορά. Αυτό όμως μπορεί να ισχύει για τις βιομηχανικές μονάδες. Δεν μπορεί να ισχύει με το σύστημα Υγείας, που καλείται να διασφαλίσει την προστασία της δημόσιας Υγείας, την προστασία της ζωής όλων των πολιτών, όλου του πληθυσμού. Θα έπρεπε να έχουν αφήσει ένα ελαστικό περιθώριο για να μπορεί να απαντά σε έκτακτες καταστάσεις.
Εάν συγκρίνουμε την Ιταλία με τη Γερμανία ή τη Γαλλία, δεδομένου ότι οι τρεις αυτές χώρες αποτελούν και τις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης, θα δούμε ότι η Ιταλία έχει περίπου τις μισές νοσοκομειακές κλίνες απ’ ό,τι άλλες δύο χώρες αναλογικά με τον πληθυσμό τους. Σε ότι αφορά τις μονάδες εντατικής, έχουμε το εν τρίτο σε σχέση με τη Γερμανία και τη Γαλλία.
Το δημόσιο σύστημα Υγείας μπορεί να είναι συνολικά ισχυρό και σταθερό, αλλά οι λογικές που κυριάρχησαν, ανεξάρτητα από την ιδιοκτησία του, που άλλαξε και αυτή, ήταν οικονομίστικες λογικές, της αποκαλούμενης επάρκειας από τον ισοσκελισμό των προϋπολογισμών και των δημοσίων δαπανών, που έδειξαν ότι μπροστά σε μια έκτακτη κατάσταση το σύστημα αντιμετωπίζει δυσκολίες.
* Για πολλά χρόνια ήσασταν από τους επικεφαλής της διαχείρισης των νοσοκομειακών μονάδων - εταιρειών στην Περιφέρεια του Λάτσιο, τη μεγάλη Περιφέρεια που ανήκει και η Ρώμη...
Μόνο στην Περιφέρεια του Λάτσιο τα τελευταία χρόνια η μείωση τον προσωπικού στον τομέα της Υγείας έφτασε τα 10 χιλιάδες άτομα, ενώ την ίδια στιγμή τα διαθέσιμα κρεβάτια στα νοσοκομεία μειώθηκαν κατά 30%. Μια Περιφέρεια με 6 εκατομμύρια κατοίκους έχασε 10 χιλιάδες γιατρούς, νοσηλευτές και προσωπικό Υγείας και το 30% των κλινών που θα μπορούσαν να περιθάλψουν τους πολίτες. Στον βωμό του ισοσκελισμού των δημοσίων δαπανών.
* Στη βόρειο Ιταλία, που τη διαχειρίζεται η Λέγκα του Σαλβίνι, είναι γνωστή η σφαγή του δημοσίου συστήματος Υγείας, αλλά την Περιφέρεια του Λάτσιο τη διοικεί εδώ και χρόνια η Κεντροαριστερά...
Οι περικοπές στις δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες αποφασίστηκαν από τις κυβερνήσεις, από όλες τις κυβερνήσεις που είχαμε, και εφαρμόστηκαν από όλες τις περιφερειακές κυβερνήσεις που είχαμε και έχουμε. Το πρόβλημα της Περιφέρειας του Λάτσιο, που το διοικεί η Κεντροαριστερά, είναι ότι οι λογικές που κυριαρχούν στον τομέα της Υγείας καθορίζονται από το υπουργείο Οικονομικών, το οποίο αποφασίζει τις περικοπές και η Περιφέρεια τις εφαρμόζει λες και δεν συμβαίνει τίποτα. Όλοι τους διαχειρίστηκαν τις περικοπές, τη μείωση των δημοσίων δαπανών, με μηχανικό τρόπο. Όλοι τους κάνανε οριζόντιες περικοπές χωρίς να σκεφτούν ότι πρέπει να διατηρήσουν ένα επίπεδο προστασίας της δημόσιας Υγείας, τη διάσωση μιας ποιοτικής προσφοράς των προσφερόμενων υπηρεσιών Υγείας. Έκαναν τις περικοπές όπως νόμιζαν και όπου νόμιζαν ότι θα είναι πιο εύκολο και έφεραν το σύστημα Υγείας στις δυσκολίες που βλέπουμε.
* Γιατί στην Ιταλία είδαμε πολλούς γιατρούς και νοσηλευτές να μολύνονται και να μολύνουν άλλους ανθρώπους; Υπήρξε υποβάθμιση της επικινδυνότητας του ιού;
Στην πράξη, συνέβη αυτό ακριβώς. Αυτό οφείλεται στην υποβάθμιση του προβλήματος από τους επαγγελματίες του τομέα της Υγείας και την έλλειψη προσοχής να αντιμετωπίσουμε μια έκτακτη ανάγκη με όρους προστασίας της δημόσιας Υγείας, λες και το πρόβλημα είναι ο ασθενής που έρχεται και όχι αυτό που δημιουργείται από μια μολυσματική ασθένεια.
Έχουμε ένα δημόσιο σύστημα Υγείας που δεν εστιάζει την προσοχή και το ενδιαφέρον του στη δημόσια Υγεία, αλλά κάπου αλλού. Στοχεύει, ας πούμε, στην προσφορά κάποιας συγκεκριμένης φροντίδας και όχι στη γενική προστασία της δημοσίας Υγείας. Φάνηκε η έλλειψη στην εκπαίδευση, στην εξειδίκευση, στην ευαισθησία για να αντιμετωπιστεί αυτή η συγκεκριμένη κατάσταση.
Με τις περικοπές καταργήθηκαν πολλές Πρώτες Βοήθειες, τα επείγοντα στα νοσοκομεία. Στη Ρώμη και στην Περιφέρεια του Λάτσιο είχαμε δραστική μείωση των σημείων πρόσβασης των πολιτών στις δομές Υγείας, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλος συνωστισμός κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου. Για παράδειγμα, οι Πρώτες Βοήθειες, τα επείγοντα, στο νοσοκομείο «Σαν Καμίλο» της Ρώμης δέχονται περίπου 90 χιλιάδες περιστατικά το χρόνο, το νοσοκομείο «Ουμπέρτο Α’» δέχεται σχεδόν 60 χιλιάδες περιστατικά τον χρόνο. Με αυτούς τους αριθμούς καταλαβαίνει κανείς τι συμβαίνει στις Πρώτες Βοήθειες. Ο κόσμος συνωστίζεται και περιμένει ώρες, ενώ οι περικοπές των κλινών αποκλείουν την ουσιαστική νοσοκομειακή του περίθαλψη αυξάνοντας τους χρόνους που θα πρέπει να παραμένει στους χώρους υποδοχής και τους διαδρόμους. Καταλαβαίνουμε λοιπόν τι μπορεί να συμβεί όταν υπάρχει μια μολυσματική ασθένεια. Ποια πρωτόκολλα θα εφαρμόσουν οι Πρώτες Βοήθειες με τόσο πολύ κόσμο να ζητάει περίθαλψη;
Για παράδειγμα, στο μικρό περιφερειακό και σχετικά ήσυχο νοσοκομείο του Κοντόνιο κοντά στο Μιλάνο, που είχαμε το πρώτο κρούσμα, φάνηκε ότι δεν είχαν προετοιμαστεί, ότι δεν είχαν στο μυαλό τους την ιδέα της προστασίας της δημόσιας Υγείας. Γιατί υποβάθμισαν το ζήτημα, παρ’ όλο που είχαν την υποδομή για να αντιμετωπίσουν την πρόκληση; Γιατί δεν σκέφθηκε κανείς με τους όρους ενός συστήματος προστασίας της δημόσιας Υγείας; Στέλνεις έναν ασθενή με τον κορωνοϊό στο σπίτι του; Αν έκανες εισαγωγή, τι θα συνέβαινε; Θα τον είχες σε ένα κρεβάτι στον διάδρομο για να μολύνει δεκάδες άλλους ανθρώπους; Ή ακόμη χειρότερα, να μολύνει ταυτόχρονα άλλους ασθενείς και το νοσηλευτικό προσωπικό; Ποια πρωτόκολλα μπορούν να εφαρμοστούν;
* Το πάθημα αυτό από τον κορωνοϊό μπορεί να γίνει μάθημα και να αλλάξει κάτι στο μοντέλο του συστήματος Υγείας;
Θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτή την εξαιρετική εμπειρία που μας προσφέρει η παρουσία του κορωνοϊού, γιατί αποτελεί ένα πραγματικά πικρό μάθημα. Ελπίζω να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση με τον μικρότερο δυνατό πόνο για τους ανθρώπους και να διαφυλάξουμε όσο το δυνατόν περισσότερες ζωές. Θα ήταν ανόητο να μην επανεξετάσουμε ό,τι έγινε στο σύστημα Υγείας. Το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, οι εργαζόμενοι στον τομέα της Υγείας, έχουν πλήρη αίσθηση της κατάστασης, γιατί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και πλήττονται και αυτοί από τη μόλυνση. Τώρα πρέπει να εργαστούμε όλοι για να αντιμετωπίσουμε την έκτακτη κατάσταση. Υπάρχει όμως ένα δομικό πρόβλημα που θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Πρέπει να ξεκινήσει αμέσως ο διάλογος για το τι πρέπει να αλλάξει και όχι να περιμένουμε να περάσει ένα εξάμηνο, για να τα ξεχάσουμε όλα και να πούμε, συνεχίζουμε όμως ήμασταν πριν. Ζούμε μια τραγωδία και βλέπουμε καθημερινά ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους. Θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τους ανθρώπους και όχι από τους προϋπολογισμούς και τους ισοσκελισμούς των δαπανών, γιατί η Υγεία είναι ένα μεγάλο δικαίωμα όλων των ανθρώπων.
