Επιμέλεια: Βασίλης Παπακριβόπουλος
Ποιες είναι οι ρίζες της συμφωνίας του Προέδρου Μισέλ Αούν, πρώην επικεφαλής του λιβανέζικου στρατού και της Χεζμπολάχ; Επιστροφή στο 2009, λίγες μέρες πριν τις βουλευτικές εκλογές με τον Αούν ήδη πρόεδρο.
Του Nicolas Dot - Pouillard *
Στις 24 Αυγούστου του 2008 ο στρατηγός Μισέλ Αούν πραγματοποιεί την πρώτη του επίσκεψη στον Νότιο Λίβανο ύστερα από 33 χρόνια. Ο ηγέτης του Ελεύθερου Πατριωτικού Ρεύματος (ΕΠΡ) προσπαθεί να αποδείξει πόσο στέρεη είναι η συμμαχία του με τη Χεζμπολάχ. Υπό ισραηλινή κατοχή έως τον Μάιο του 2000, ο Νότιος Λίβανος και τα μεθοριακά χωριά του υπήρξαν θέατρο αιματηρών συγκρούσεων κατά τη διάρκεια του πολέμου του Ιουλίου-Αυγούστου του 2006. Το πρόγραμμα του Αούν ήταν πλούσιο. Συναντήσεις με τον σεΐχη Ναμπίλ Καούκ, υπεύθυνο της Χεζμπολάχ για την περιοχή. Λαοθάλασσα στο Μπιντ Τζμπέιλ κάτω από τεράστια πορτρέτα του Ιμάντ Μουγκνίγια, του στρατιωτικού ηγέτη της Χεζμπολάχ που δολοφονήθηκε στη Δαμασκό. Απότιση φόρου τιμής στα θύματα των βομβαρδισμών της Κανά το 1996 και το 2006... Η Χεζμπολάχ και το ΕΠΡ φρονούν ότι η επίσκεψη του στρατηγού Αούν πρέπει να έχει συμβολική αξία. Να αποδείξει ότι η συμμαχία που συνήψαν τα δύο σχήματα με την υπογραφή συμφωνίας στις 6 Φεβρουαρίου 2006 δεν είναι συγκυριακή, αλλά, αντιθέτως, έχει διάρκεια και χαίρει λαϊκής αποδοχής.
Η παράδοξη ένωση μιας μαρωνιτικής χριστιανικής οργάνωσης κι ενός σιιτικού κόμματος εγγράφεται στην εκτεταμένη πολιτική ανασύνθεση που συντελείται από το 2005. Πρώην επικεφαλής του λιβανέζικου στρατού, ο στρατηγός Αούν ήταν γνωστός για την αντίστασή του στο καθεστώς της Συρίας. Εξόριστος στο Παρίσι, κατέθεσε μέχρι και ενώπιον της αμερικανικής Γερουσίας υποστηρίζοντας την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στη Δαμασκό το 2003. Μέσω της Χεζμπολάχ, η συμφιλίωσή του με τη Δαμασκό έχει πια επισφραγιστεί: τον περασμένο Δεκέμβριο πραγματοποίησε ένα θριαμβευτικό ταξίδι στη Συρία και συνάντησε επανειλημμένα τον Πρόεδρο Μπασάρ Αλ Άσαντ.
Ίσως φαίνεται παράξενο που ένας από τους σημαντικότερους ηγέτες του χριστιανικού στρατοπέδου έγινε παντοτινός σύμμαχος της Χεζμπολάχ, ενός ισλαμοεθνικιστικού σχήματος που σχετίζεται τόσο με τη Δαμασκό όσο και με την Τεχεράνη. Κατά την επιστροφή του Αούν στον Λίβανο, τον Μάιο του 2005, η αουνιστική τάση αρνήθηκε να προσχωρήσει στη φιλοδυτική συμμαχία της «14ης Μαρτίου»1. Η συμμαχία αυτή έχει ερείσματα στις κοινότητες των σουνιτών, των δρούζων και εν μέρει των χριστιανών, με την υποστήριξη Γαλλίας, ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας, αντιτίθεται στη Συρία και περιλαμβάνει μαρωνιτικές οργανώσεις ιδιαίτερα εχθρικές απέναντι στον στρατηγό Αούν. Πρόκειται για τις Λιβανέζικες Δυνάμεις του Σαμίρ Τζατζά, μια πρώην χριστιανική πολιτοφυλακή με την οποία συγκρούστηκαν οι αουνιστές αντάρτες το 1989, και για τη Φάλαγγα του πρώην Προέδρου Αμίν Τζεμαγέλ2. Από την άλλη, ο επονομαζόμενος συνασπισμός «του Κορνέ Σεχβάν», στον οποίο ανήκουν διανοούμενοι και σημαίνοντες χριστιανοί, φίλα προσκείμενοι στον πατριάρχη των μαρωνιτών Νασράλα Σφεΐρ, απέχει πολύ από το να διάκειται ευνοϊκά απέναντι στο ΕΠΡ, αφού οι σχέσεις ανάμεσα στο αουνιστικό κίνημα και τη μαρωνιτική πατριαρχία είναι τεταμένες και ο καταστατικός χάρτης του ΕΠΡ προτρέπει καθαρά στον «διαχωρισμό πολιτικής και θρησκείας με σκοπό τη δημιουργία ενός κοσμικού κράτους»3 - προοπτική που φυσικά δεν ενθουσιάζει τις εκκλησιαστικές αρχές...
Το ρήγμα ανάμεσα στη «14η Μαρτίου» και το ΕΠΡ βαθαίνει και εξαιτίας της διαφορετικής τους ανάλυσης σχετικά με την περιφερειακή κατάσταση μετά την αποχώρηση των συριακών στρατευμάτων το 2005. Για τους αουνιστές, η εθνική ακεραιότητα δεν κινδυνεύει μόνο από τη Συρία, αλλά από κάθε ξένη ανάμειξη, συμπεριλαμβανομένης της δυτικής και της αραβικής. Το ΕΠΡ -κατά του συστήματος της «ομολογιακότητας»4 και υπέρ της σταδιακής εκκοσμίκευσης της χώρας, αλλά και αντικατοπτρίζοντας τις προσδοκίες των περιθωριοποιημένων μεσαίων τάξεων των μαρωνιτών- βλέπει στις δυνάμεις της «14ης Μαρτίου» τη διαιώνιση της παραδοσιακής κοινοτικής τάξης στον Λίβανο.
Η συμμαχία του ΕΠΡ με τη Χεζμπολάχ σηματοδοτεί το πλαίσιο της σύγκρουσης περιφερειακών και κοινοτικών μπλοκ: Ιράν και Συρία από τη μία, Σαουδική Αραβία, Ιορδανία και Αίγυπτος από την άλλη. Το χριστιανικό πολιτικό στρατόπεδο στον Λίβανο δεν ήταν ποτέ ενωμένο. Βέβαια, ιστορικά εναντιωνόταν στο παναραβικό σχέδιο που προωθούσε ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Νάσερ. Το μπλοκ, όμως, έκρυβε πραγματικές διαιρέσεις και η ενοποίηση των αρχών της δεκαετίας του 1980 είχε πραγματοποιηθεί με τη δύναμη των «χριστιανικών όπλων». Ακόμα πιο εύθραυστη όμως είναι η διαχριστιανική ενότητα: παρ' όλο που οι μαρωνίτες επέδειξαν ιστορικά κάποια ιδεολογική συνοχή, οι υπόλοιποι χριστιανοί, κυρίως οι ελληνορθόδοξοι και οι ουνίτες (ελληνοκαθολικοί), συνέστησαν ένα σημαντικό τμήμα της βάσης και των στελεχών των κοσμικών και αντίθετων με την «ομολογιακότητα» κομμάτων, όπως το Κομμουνιστικό Κόμμα Λιβάνου και το Κοινωνικό Εθνικό Κόμμα Συρίας.
Το ασύνηθες είναι η ιδεολογική ανατροπή που επιχειρείται στους κόλπους του μαρωνιτικού χριστιανικού στρατοπέδου με τη συμμαχία Αούν και Χεζμπολάχ. Πρώτη φορά ένα μαζικό μαρωνιτικό ρεύμα συμμαχεί πολιτικά και στρατηγικά με μια οργάνωση που είναι ταυτόχρονα αντιαμερικανική και αντιισραηλινή, ισλαμιστική, εθνικιστική και εγγεγραμμένη στη σφαίρα της αραβοϊσλαμικής συμμαχίας. Αναμφισβήτητα, πρόκειται για μια μικρή επανάσταση στην πορεία των μαρωνιτών. Όποιοι κι αν είναι οι λόγοι, η στροφή που επιχειρείται από τον χώρο των αουνιστών μεταβάλλει την πολιτική και κοινοτική κατάσταση του Λιβάνου.
*Ο Nicolas Dot-Pouillard είναι ερευνητής στις πολιτικές επιστήμες στο Γαλλικό Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής στη Βηρυτό
1. ΣτΜ.: Η συμμαχία της «14ης Μαρτίου» πήρε το όνομά της από τις αντισυριακές διαδηλώσεις του Μαρτίου του 2005 με αφορμή τη δολοφονία του σουνίτη πρώην πρωθυπουργού Ραφίκ Αλ Χαρίρι.
2. Γιος του Πιέρ Τζεμαγέλ, ιδρυτή της Φάλαγγας τη δεκαετία του 1930. Υπηρέτησε ως πρόεδρος της Δημοκρατίας από το 1982 έως το 1988, μετά τη δολοφονία του αδελφού του Μπεσίρ.
3. «Χάρτης του Ελεύθερου Πατριωτικού Ρεύματος», Σεπτέμβριος 2005, διαθέσιμος στο http://rplfrance.org/documents/2005-0918_CPL-Charte.pdf
4. ΣτΜ.: Ομολογιακότητα (confessionnalisme): πολιτικό σύστημα που εφαρμόζεται στον Λίβανο βασιζόμενο στην αρχή της διανομής της ανώτατης και της εκτελεστικής εξουσίας αναλογικά σε εκπροσώπους των μεγαλύτερων θρησκευτικών ομολογιών (μαρωνίτες, σουνίτες, σιίτες, ελληνορθόδοξοι, δρούζοι, ουνίτες).
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο στη διεύθυνση https://monde-diplomatique.gr/?p=4068
