Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Όχι με τον τρόπο που υποθέτουμε, η τραγωδία ως κωμωδία. Επαναλαμβάνεται με τον ωμό, αιματηρό, βάρβαρο τρόπο που δεν θέλουμε να δεχθούμε: η τραγωδία ως τραγωδία.
Γυναίκες δολοφονούνται από άνδρες εν ψυχρώ, καθημερινά. Όχι από αγνώστους σε σκοτεινούς και απόμερους δρόμους σ’ επιθέσεις με σεξουαλικό κίνητρο, όχι από επίδοξους βιαστές σε ημιφωτισμένα υπόγεια πάρκινγκ, όχι από βίαιους ληστές που προσπάθησαν να τους αρπάξουν την τσάντα κι αυτές αντιστάθηκαν. Δολοφονούνται από συζύγους και συντρόφους, από μέλη των οικογενειών τους. Στην πνιγηρή σιωπή του σαλονιού, στην τετριμμένη καθημερινότητα της κουζίνας, στη δεδομένη ασφάλεια του οικιακού ασύλου.
Η 36χρονη Μαρί - Αμελί έπεσε νεκρή το 2018 μέσα στο σπίτι της μαχαιρωμένη από τον σύζυγό της Σεμπαστιάν Βαϊλά. Είχαν μόλις χωρίσει μετά από τέσσερα χρόνια γάμου. Ο δολοφόνος δεν άργησε να ομολογήσει το έγκλημά του στους αστυνομικούς. Λίγες ημέρες αργότερα κρεμάστηκε στο κελί του. Έξω από το κατάστημα της άτυχης Μαρί - Αμελί στο Παρίσι μια θάλασσα από λουλούδια από χιλιάδες γνωστούς και άγνωστους ανθρώπους έγραψε τον επίλογο. Τραγική ειρωνεία: Ο φόνος έγινε την ίδια ημέρα που η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωνε την αυστηροποίηση της νομοθεσίας για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας. Ο φόνος της Μαρί - Αμελί απ' τα χέρια του συντρόφου της δεν ήταν ένα μεμονωμένο έγκλημα. Είναι μια κουκκίδα της μεγάλης εικόνας.
Η μεγάλη εικόνα
Στη Βρετανία περισσότερες από τις μισές γυναίκες που έχασαν τη ζωή τους από δολοφονικό χέρι ανδρών πρόπερσι έπεσαν θύματα του νυν ή του πρώην συντρόφου τους. Σε πολλές περιπτώσεις είχαν κάνει κινήσεις για να απομακρυνθούν από τις προβληματικές σχέσεις τους. Το πλήρωσαν με τη ζωή τους.
H τελευταία έκθεση για τις δολοφονίες γυναικών που συντάχθηκε από τη μη κυβερνητική οργάνωση Women’s Aid και την ακτιβίστρια Κάρεν Ινγκάλα Σμιθ διαπιστώνει ότι, μέσα στο 2018, 149 γυναίκες δολοφονήθηκαν από 147 άνδρες, δέκα περισσότερες συγκριτικά μ’ έναν χρόνο πριν. Είναι ο υψηλότερος αριθμός γυναικών που δολοφονούνται από άνδρες από τότε που άρχισε να συντάσσεται η εν λόγω έκθεση, το 2012.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του “Guardian”, από τα θύματα οι 91 (61%) δολοφονήθηκαν από τον σύντροφό τους, νυν ή πρώην. Μόλις το 6% των φόνων διαπράχθηκε από κάποιον άγνωστο στα θύματα. Απ’ τις γυναίκες που δολοφονήθηκαν το 2018, το 41% έπεσαν νεκρές απ' το χέρι ενός πρώην συντρόφου τον οποίον είτε είχαν εγκαταλείψει είτε ήταν στη διαδικασία να τον εγκαταλείψουν. Το 30% αυτών των φόνων διαπράχθηκε τον πρώτο μήνα μετά τον χωρισμό και το 70% τον πρώτο χρόνο.
Από τις 58 γυναίκες που δεν δολοφονήθηκαν από συντρόφους τους, οι 12 έπεσαν νεκρές από το χέρι των γιων ή των θετών γιων τους, ενώ πέντε από τον γαμπρό τους ή από τον πρώην γαμπρό τους. Σε πέντε περιπτώσεις γυναίκες δολοφονήθηκαν μαζί με τα παιδιά τους και σε δώδεκα ο φόνος έγινε μπροστά στα μάτια παιδιών.
Στις μισές περιπτώσεις οι δράστες είχαν ιστορικό βίας εναντίον του θύματος ή άλλων γυναικών. Τρεις από τους άνδρες δολοφόνους γυναικών το 2018 είχαν βάψει τα χέρια τους με αίμα και στο παρελθόν. Ένας είχε καταδικαστεί για ανθρωποκτονία το 1996 και είχε εκτίσει ποινή φυλάκισης τριών χρόνων. Ο δεύτερος, που επίσης είχε ιστορικό παρενόχλησης, είχε αποφυλακιστεί το 2014 καταδικασμένος για τη δολοφονία της πρώην συντρόφου του, το 1999. Ο τρίτος είχε καταδικαστεί για ανθρωποκτονία από πρόθεση το 1992 και για σοβαρά βίαια αδικήματα το 2001 και το 2010.
Η πιο κοινός τρόπος δολοφονίας των γυναικών είναι το χτύπημα με κάποιο αντικείμενο. Ακολουθούν ο στραγγαλισμός και η πρόκληση ασφυξίας. Η πλειονότητα των φόνων (68%) σημειώθηκε είτε μέσα στο σπίτι της γυναίκας - θύματος είτε σε μικρή απόσταση απ' αυτό.
Εχθρικός πλανήτης
Η Ινγκάλα Σμιθ, που είναι επικεφαλής της ΜΚΟ κατά της ενδοοικογενειακής βίας Nia, έκανε μια πολύ σημαντική επισήμανση: Πολλά από τα θύματα είχαν εκφράσει φόβους και προειδοποιήσεις για τον κίνδυνο που διέτρεχαν τόσο στην αστυνομία όσο και σε άλλες υπηρεσίες, αλλά και στους φίλους και τους συγγενείς τους. Οι φόβοι τους όμως δεν εισακούστηκαν.
Η έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα την Πέμπτη διαπιστώνει πως η χρήση υπερβολικής βίας με στόχο να προκληθεί ο θάνατος αφορούσε το 56% των υπό εξέταση περιστατικών. Μάλιστα, οι νεότερες γυναίκες μεταξύ 26 και 35 ετών είναι πιθανότερο να εκτεθούν στη δολοφονική βία των ανδρών.
Τα στοιχεία της βρετανικής έκθεσης είναι εξοργιστικά, αλλά δεν αποτελούν κεραυνό εν αιθρία. Πριν από δύο χρόνια ανάλογη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών διαπίστωνε ότι κατά μέσον όρο 137 γυναίκες δολοφονούνταν κάθε μέρα το 2017 από συντρόφους ή μέλη των οικογενειών τους. Το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC) συμπέραινε ότι «το σπίτι είναι το πιο πιθανό μέρος για να δολοφονηθεί μια γυναίκα».
Περισσότερες από τις μισές απ’ τις 87.000 που έπεσαν θύματα δολοφονίας τη χρονιά εκείνη έχασαν τη ζωή τους από χέρι κοντινών τους ανθρώπων, όχι αγνώστων. Από αυτές οι 30.000 δολοφονήθηκαν από συντρόφους τους και οι 20.000 από κάποιον συγγενή τους. Η Αφρική είναι η περιοχή του κόσμου όπου οι γυναίκες διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να δολοφονηθούν από τον σύντροφό τους ή κάποιο μέλος της οικογένειάς τους. Ωστόσο τα πρωτεία στις δολοφονίες γυναικών κατέχει η Ασία με τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων έμφυλης βίας για το 2017, που αγγίζει τα 20.000.
Σε μια άλλη γωνιά του κόσμου, το Μεξικό, η βία κατά των γυναικών τείνει να εξελιχθεί σε μάστιγα. Την περασμένη εβδομάδα εκατοντάδες γυναίκες διαδήλωσαν έξω από το προεδρικό μέγαρο ζητώντας τη λήψη μέτρων για να σταματήσουν οι δολοφονίες και η ωμή βία κατά των γυναικών. Δέκα γυναίκες και κορίτσια δολοφονούνται κάθε ημέρα στο Μεξικό σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές. Το 2019 οι αρχές κατέγραψαν 1.006 δολοφονίες γυναικών από άνδρες. Το 2018 ο αριθμός αυτός ήταν 912 και το 2017 ήταν 765.
Μετά τη φρικτή δολοφονία ενός επτάχρονου κοριτσιού που βασανίστηκε από τον δήμιό του και τον ειδεχθή φόνο μιας 25χρονης γυναίκας από τον σύντροφό της ο οποίος στη συνέχεια έγδαρε και τεμάχισε το πτώμα της, η κοινή γνώμη είναι εξοργισμένη και ζητά να ληφθούν άμεσα αυστηρά μέτρα.
Η αρθρογράφος Τζούλι Μπίντελ σχολιάζει στον “Guardian”: «Οι γυναίκες που πεθαίνουν από την ανδρική βία μας αφηγούνται μια σημαντική ιστορία. Αυτά τα νεκρά σώματα συμβολίζουν την τυραννία υπό την οποία όλες οι γυναίκες, άλλες πολύ, άλλες λιγότερο, ζουν. Οι άνδρες που ευθύνονται για τους θανάτους τους έχουν διαπράξει ακραίες πράξεις πατριαρχικής βίας και είναι εύκολο για τους υπόλοιπους άνδρες να αποστασιοποιηθούν από τέτοια εγκλήματα. Είναι γεγονός ωστόσο ότι, για όσο διάστημα οποιαδήποτε μορφή ανδρικής βίας και κακοποίησης γυναικών και κοριτσιών γίνεται ανεκτή, τα νεκροτομεία θα γίνονται μάρτυρες των αναπόφευκτων και τραγικών συνεπειών αυτών των εγκλημάτων».
