Θύμα των καιρών και των περιστάσεων σε μια Ευρώπη όπου έχει ξυπνήσει εδώ και μερικά χρόνια το «βασικό ένστικτο» του εθνοκεντρισμού ως αντίδραση στην κλιμακούμενη καπιταλιστική κρίση φαίνεται να έχει πέσει και μια από τις βασικές "σταθερές" της μεταπολεμικής εποχής, η διεθνής αναπτυξιακή βοήθεια. Με τα απόνερα της ευρωκρίσης να συνεχίζουν να ταλανίζουν τις κοινωνίες και να καθορίζουν την ατζέντα στη χάραξη πολιτικής, προφανώς η οικονομική βοήθεια προς τις χώρες του λιγότερο ανεπτυγμένου κόσμου θεωρείται περιττή πολυτέλεια που πρέπει να περικοπεί χάριν της «δημοσιονομικής προσαρμογής» και των προγραμμάτων λιτότητας.
Δεν αποτελούν έκπληξη λοιπόν τα ευρήματα πρόσφατης μελέτης που έδειξαν ότι λιγότερο από το 10% του ποσού της αναπτυξιακής βοήθειας της Ε.Ε. φτάνει στις χώρες που την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, ενώ τα επίπεδα της διεθνούς ευρωπαϊκής βοήθειας μειώθηκαν το 2018 για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά.
Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα μέλη της παραμένουν μακράν η μεγαλύτερη ομάδα χορηγών αναπτυξιακής βοήθειας στον κόσμο, προσφέροντας σχεδόν 72 δισ. ευρώ το 2018, δηλαδή περισσότερο από το μισό του συνολικού ποσού παγκοσμίως, η ευρωπαϊκή συνεισφορά πέρυσι ήταν μειωμένη κατά 5,8% συγκριτικά με το 2017.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης AidWatch του δικτύου των ευρωπαϊκών ΜΚΟ Concord, η πρόοδος για την επίτευξη του καθορισμένου από το 1970 στόχου του ΟΗΕ περί διάθεσης του 0,7% του ΑΕΠ σε διεθνή βοήθεια έχει αντιστραφεί τα τελευταία χρόνια, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τα οικονομικά προγράμματα των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών. Η έρευνα έδειξε ότι η ευρωπαϊκή βοήθεια όχι μόνον δεν αυξήθηκε πέρυσι με βάση τον στόχο των Ηνωμένων Εθνών αλλά μειώθηκε στο 0,47% του συνδυασμένου ΑΕΠ της Ε.Ε., έναντι 0,49% το 2017 και 0,51% το 2016.
Χάνοντας τον στόχο
Μόλις τέσσερις χώρες, η Σουηδία, η Δανία, το Λουξεμβούργο και η Βρετανία, κάλυψαν τον στόχο του 0,7%. Ειδικά για την τελευταία, όπως έγραψε ο “Guardian” σε σχετικό ρεπορτάζ του, τα τρία μεγάλα πολιτικά κόμματα της χώρας, Συντηρητικοί, Εργατικοί, Φιλελεύθεροι Δημοκράτες, έχουν δεσμευτεί ενόψει των εκλογών του Δεκεμβρίου να διατηρήσουν την προσφορά της αναπτυξιακής βοήθειας στο 0,7% του βρετανικού ΑΕΠ. Μάλιστα, οι Πράσινοι έχουν υποσχεθεί ότι θα την αυξήσουν στο 1%. Στον αντίποδα, οι συνεισφορές πέντε ευρωπαϊκών χωρών, της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Φινλανδίας, της Αυστρίας και της Λιθουανίας, μειώθηκαν κατά 10% πέρυσι.
Παρά την οριακή αύξηση της βοήθειας προς τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (από 0,11% το 2017 σε 0,12% το 2018) δεκαέξι από αυτές που συγκαταλέγονται στην κατηγορία των φτωχότερων του κόσμου λαμβάνουν σήμερα μόλις το 8% της βοήθειας της Ε.Ε.
Γενικά η έκθεση της Concord καταγράφει πρόοδο σε ό,τι τυπικά μπορεί να θεωρηθεί αναπτυξιακή βοήθεια. Για παράδειγμα, ορισμένες χώρες έχουν συμπεριλάβει στα σχετικά κονδύλια τις δαπάνες για τους πρόσφυγες, την εκπαίδευση και την ασφάλειά τους. Ωστόσο, αυτές οι συνεισφορές, όπως και η ελάφρυνση χρέους, οι αποπληρωμές τόκων δανείων ή η βοήθεια που συνδέεται με τη χώρα - δωρητή, χαρακτηρίζονται ως «πληθωριστική βοήθεια» δεδομένου ότι δεν συμβάλλουν απαραίτητα στην ανάπτυξη μιας χώρας, ενώ συχνά αποτελούν πόρους που δεν «φεύγουν» ποτέ από την Ε.Ε.
«Απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από την ατζέντα του 2030 (του ΟΗΕ) για την παγκόσμια βιώσιμη ανάπτυξη. Όχι μόνον χάνουμε τον στόχο από άποψη ποσότητας αλλά και η ποιότητα της αναπτυξιακής βοήθειας, υστερεί» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Λούκα Ντε Φράια, εκπρόσωπος της ActionAid Ιταλίας.
Η Άσα Τόμασον της Concord Σουηδίας κάλεσε τους ηγέτες της Ε.Ε. να προσφέρουν μεγαλύτερη βοήθεια και να εξασφαλίσουν ότι θα χρησιμοποιηθεί με αποτελεσματικό τρόπο «ώστε να βοηθηθούν οι άνθρωποι που είναι περισσότερο οικονομικά περιθωριοποιημένοι, κοινωνικά αποκλεισμένοι ή υφίστανται διακρίσεις στις φτωχότερες και οικονομικά πιο ευάλωτες χώρες».
