Κάθε μεγάλη οικονομική κρίση αφήνει πίσω της ανθρώπινο πόνο, εξαθλίωση και σκληρή εκμετάλλευση. Αυτή η διαπίστωση επιβεβαιώνεται και στην περίπτωση της Τουρκίας, η οποία για πάνω από ένα χρόνο βυθίζεται σε μια παρατεταμένη οικονομική κρίση με σημαντικές επιπτώσεις για τη μεγάλη πλειοψηφία της τουρκικής κοινωνίας και των εργαζομένων.
Μια τέτοια ιστορία σκληρής εκμετάλλευσης και καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων φαίνεται να εξελίσσεται στη βόρεια Τουρκία, με θύτες τους Τούρκους γαιοκτήμονες και εμπόρους φουντουκιού και με θύματα τους Τούρκους και Κούρδους εποχιακούς εργάτες γης από τη νότια και ανατολική Τουρκία. Τα τρία τέταρτα της παγκόσμιας παραγωγής φουντουκιού είναι τουρκικής προέλευσης, κυρίως από τις περιοχές κοντά στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας.
Σύμφωνα με το αποκαλυπτικό ρεπορτάζ που μετέδωσε χθες το BBC, η συλλογή του φουντουκιού εξελίσσεται σε ένα ανθρώπινο δράμα για τους φτωχούς εργάτες γης, ενώ βασικός αποδέκτης είναι η ιταλική εταιρεία Φερέρο, η τρίτη μεγαλύτερη παραγωγός ειδών ζαχαροπλαστικής και σοκολάτας στον κόσμο.
Υπό την σκιά της ανεργίας και της οικονομικής ανέχειας, οι συλλέκτες των φουντουκιών αναγκάζονται να δουλεύουν κατά μέσο όρο δέκα ώρες τη μέρα, με μισθούς υποπολλαπλάσιους του βασικού τουρκικού μισθού και χωρίς κανένα εργασιακό δικαίωμα.
Συγκεκριμένα, υπολογίζεται πως πληρώνονται το πολύ 65 λίρες Τουρκίας τη μέρα (10,32 ευρώ), όταν το βασικό ημερομίσθιο στη γειτονική χώρα είναι 95 λίρες (15 ευρώ), ενώ αναγκάζονται να καταβάλλουν το 10% της αμοιβής τους στους εργολάβους που τους φέρνουν στην περιοχή. Όπως προκύπτει από τις εικόνες και τις μαρτυρίες που μετέδωσε το BBC, ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων φαίνεται να είναι ηλικίας δέκα ώς δώδεκα ετών, κάτι που απαγορεύεται από την τουρκική νομοθεσία και αναδεικνύει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο την παντελή έλλειψη ελέγχου από την πλευρά του τουρκικού κράτους.
Το ένα τρίτο της τουρκικής παραγωγής φουντουκιών καταλήγει μέσω Τούρκων εμπόρων στην εταιρία Φερέρο, η οποία χρησιμοποιεί το φουντούκι ως βασικό υλικό παραγωγής του γνωστού προϊόντος Νουτέλα. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των εμπόρων που μίλησαν στο BBC, η εταιρεία είναι παντελώς αδιάφορη για τον τρόπο συλλογής των φουντουκιών καθώς και για τον εργασιακό Μεσαίωνα που βιώνουν οι εργάτες γης.
Από την πλευρά της Φερέρο, ο Μπάμσι Ακίν, γενικός διευθυντής του παραρτήματος της εταιρείας στη Τουρκία, αρνήθηκε πως η Φερέρο αποδέχεται πρώτες ύλες που παράγονται κάτω από συνθήκες εκμετάλλευσης, επισημαίνοντας πως με διάφορα προγράμματα εκπαίδευσης η εταιρεία από το 2012 στοχεύει στη βελτίωση των κοινωνικών πρακτικών και συνθηκών εργασίας. Στην κρίσιμη ερώτηση, κατά πόσον η εταιρεία μπορεί να ελέγξει την πηγή των πρώτων υλών της και αν με βεβαιότητα μπορεί να ισχυριστεί πως τα φουντούκια συλλέγονται κάτω από ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, ο Ακίν απάντησε πως “αυτό είναι πολύ δύσκολο να το πει κανείς με σιγουριά".
