Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
15.8°C19.3°C
1 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
16 °C
11.6°C19.0°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
12.0°C15.9°C
2 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
16.8°C19.7°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.9°C15.7°C
0 BF 82%
Ο κινεζικός κλοιός σφίγγει στο Χονγκ Κονγκ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο κινεζικός κλοιός σφίγγει στο Χονγκ Κονγκ

Επιμέλεια: Βασίλης Παπακριβόπουλος

Δύο δεκαετίες μετά την επιστροφή του στην Κίνα, το Χονγκ Κονγκ βλέπει τα περιθώρια της αυτονομίας του να μειώνονται και την καταστολή να αυξάνεται. Ωστόσο, στην κοινωνία έχει αρχίσει να ριζώνει ένα πολύμορφο πολιτικό ρεύμα, ο τοπικισμός.

Του Jean-Jacques Gandini*

Η ορκωμοσία της Κάρι Λαμ, της νέας επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας, πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επισημότητα την 1η Ιουλίου 2017, σε ένα Χονγκ Κονγκ γεμάτο οδοφράγματα, όπου είχαν αναπτυχθεί είκοσι λόχοι της φρουράς του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού. Η τελετή συνέπεσε με την εικοστή επέτειο της επιστροφής της βρετανικής αποικίας στην Κίνα και ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ μετέβη στο νησί κάτω από αυστηρά μέτρα ασφαλείας.

Η Κάρι Λαμ ανέλαβε χωρίς να έχει τη λαϊκή νομιμοποίηση. Το Κίνημα των Ομπρελών έβγαλε πολλούς νέους στους δρόμους: μεταξύ 25 Σεπτεμβρίου και 15 Δεκεμβρίου 2014, κατέλαβαν το κέντρο του Χονγκ Κονγκ προκειμένου να διαμαρτυρηθούν ενάντια στις προθέσεις του Πεκίνου να προβεί στην προεπιλογή των υποψηφίων για το αξίωμα του επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας και για να διεκδικήσουν την απόλυτη καθολική ψηφοφορία. Ωστόσο, τα αιτήματά τους δεν ικανοποιήθηκαν. Στις 17 Αυγούστου 2017, οι τρεις σημαντικότεροι ηγέτες του κινήματος -Νέιθαν Λόου, Άλεξ Τσόου και Τζόσουα Γουόνγκ- καταδικάστηκαν από το Εφετείο σε ποινές οκταετούς, επταετούς και εξαετούς φυλάκισης αντίστοιχα. Η Εισαγγελία είχε κρίνει υπερβολικά επιεική την πρωτόδικη καταδίκη τους σε κοινωφελή εργασία και τρίμηνη φυλάκιση με αναστολή. Καταδικάστηκαν επίσης σε πενταετή στέρηση του δικαιώματος του εκλέγεσθαι. Η απόφαση μαρτυρά μια ολοένα και πιο έντονη σκλήρυνση της κατάστασης.

Μετά από αυτό, το κίνημα υποχώρησε. Στις 4 Ιουνίου 2017, στο Πάρκο Βικτώρια συγκεντρώθηκαν 110.000 άτομα. Αν και υπολογίσιμος ο αριθμός για έναν πληθυσμό 7,3 εκατομμυρίων, είναι ωστόσο ο χαμηλότερος από το 2008. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, για δεύτερη συνεχή χρονιά, το φοιτητικό κίνημα δεν συμμετέχει στις κινητοποιήσεις για την επέτειο της αιματηρής καταστολής στην πλατεία Τιεν Αν Μεν το 1989 στο Πεκίνο. Πράγματι, μετά το Κίνημα των Ομπρελών άλλαξε η πλειοψηφία στη Φοιτητική Ομοσπονδία και υιοθετήθηκε η γραμμή της «ιδιαίτερης ταυτότητας του Χονγκ Κονγκ». Τα μέλη της θεωρούν ότι η Ιστορία της ηπειρωτικής Κίνας, στην οποία εντάσσεται και η Τιεν Αν Μεν, δεν είναι πλέον η δική τους Ιστορία.

Ο Λίανγκ Τσουνγκ Γινγκ, ο προηγούμενος επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας, είχε θελήσει να επιβάλει ένα πρόγραμμα «πατριωτικής αγωγής» με σχολικά εγχειρίδια που υμνούσαν «την αρμονία, την εθνική ταυτότητα και την εθνική ενότητα», ενίσχυαν τη χρήση της μανδαρινικής γλώσσας και πρόβαλαν το ΚΚΚ ως «προοδευτική, αλτρουιστική και ενωτική» οργάνωση, αγνοώντας τα λάθη του μαοϊσμού και το κοινωνικό κίνημα του 1989. Ως αντίδραση προέκυψε το Scholarism, ένα κίνημα της νέας γενιάς. Δημιουργήθηκε τον Μάιο του 2011 με ηγέτη τον Τζόσουα Γουόνγκ, έναν δεκατετράχρονο μαθητή, ο οποίος δεν έφυγε ποτέ από το προσκήνιο. Δεν ήταν αντίθετος με το να διδάσκεται περισσότερο η κινεζική Ιστορία (η διδασκαλία της είχε περιοριστεί στο ελάχιστο κατά τη διάρκεια της βρετανικής αποικιοκρατίας) και να τονίζονται οι θετικές όψεις της. Ωστόσο, αρνούταν την προκατασκευασμένη από το κινεζικό κράτος εκδοχή της, που κατ’ αυτόν ισοδυναμούσε με «πλύση εγκεφάλου». Μετά από μια εκστρατεία συλλογής υπογραφών που προσέλκυσε 100.000 άτομα, μια θηριώδη διαδήλωση και οκταήμερη καθιστική διαμαρτυρία μπροστά στην έδρα της κεντρικής κυβέρνησης, ο Λίανγκ Τσουνγκ Γινγκ απέσυρε το 2012 το σχέδιό του. Έτσι άρχισε να δηλώνεται και μια ιδιαίτερη ταυτότητα του πολίτη του Χονγκ Κονγκ.

Μια ολόκληρη γενιά αφυπνίζεται στην πολιτική απογοητευμένη από τα παραδοσιακά κόμματα, που θεωρούνται γερασμένα και υπερβολικά πατριωτικά. Ολοένα περισσότεροι κάτοικοι -κυρίως νέοι- αυτοπροσδιορίζονται στο εξής ως «τοπικιστές», δίνοντας έμφαση στη διαφύλαξη της ταυτότητας και της αυτονομίας του Χονγκ Κονγκ. Ορισμένοι δεν διστάζουν να διεκδικούν ανοιχτά την ανεξαρτησία. Υιοθετούν μια ριζοσπαστικότερη στρατηγική ενάντια στο Πεκίνο εστιάζοντας στον τρόπο ζωής και στην ιστορία του Χονγκ Κονγκ. Επιθυμούν να διαφυλάξουν τα κεκτημένα των ελευθεριών και του κράτους δικαίου ζητώντας ταυτόχρονα περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη. Σύμφωνα με μια έρευνα του 2015, το 40% των κατοίκων αυτοπροσδιορίζονται πρώτα ως Χονγκονγκέζοι (έναντι 21,8% το 2008), 18% ως Κινέζοι (έναντι 34,4%) και 40% ως έχοντες μεικτή ταυτότητα. Μονάχα τα 4% των ατόμων ηλικίας 18 - 35 ετών αισθάνονται Κινέζοι.

Κατά τα άλλα, η προσέλευση μεταναστών (500.000 σε μια δεκαετία) και επισκεπτών από την ηπειρωτική Κίνα (τα τρία τέταρτα τουριστών που καταγράφηκαν το 2016) προκαλεί ολοένα μεγαλύτερες αντιδράσεις παρά τη συνεισφορά τους στην οικονομία: πράγματι, ο τουρισμός αντιστοιχεί στο 5% του ΑΕΠ. Προσάπτουν συνήθως στους Κινέζους από τις ηπειρωτικές περιοχές ότι επωφελούνται από τις δημόσιες και τις κοινωνικές υπηρεσίες (κυρίως από τα νοσοκομεία), ότι υπερφορτώνουν το εκπαιδευτικό σύστημα (τα μισά από τα 95.000 παιδιά που εγγράφηκαν φέτος στην πρώτη Δημοτικού έχουν μητέρα που κατάγεται από την ηπειρωτική Κίνα), ότι δημιουργούν ελλείψεις σε είδη πρώτης ανάγκης, όπως το γάλα σε σκόνη, αλλά και το γεγονός ότι είναι αγενείς και δεν φέρονται ως υπεύθυνοι πολίτες.

Επιπλέον, οι πλούσιοι από τις ηπειρωτικές περιοχές αγοράζουν κατοικίες και διαμερίσματα πανάκριβα, ανεβάζοντας ακόμα περισσότερο τις τιμές στην κτηματαγορά, που είναι ήδη οι υψηλότερες παγκοσμίως, και εμποδίζοντας ολοένα περισσότερο τους ντόπιους να αποκτήσουν πρόσβαση σε ατομική κατοικία. Τέλος, εντείνεται ολοένα περισσότερο η επιθυμία να προστατευτεί η καντονέζικη γλώσσα από τη διαρκώς μεγαλύτερη επιρροή της μανδαρινικής που κυριαρχεί στον κόσμο των επιχειρήσεων και είναι συχνά η πρώτη ξένη γλώσσα που διδάσκεται στα σχολεία μπροστά από την αγγλική (ομιλείται από το 5% του πληθυσμού).

Ωστόσο, το στρατόπεδο των «τοπικιστών» δεν είναι ομοιογενές. Ορισμένοι δίνουν έμφαση στον αγώνα ενάντια στον έλεγχο από την κυβέρνηση του Πεκίνου, την οποία θεωρούν «ιμπεριαλιστική», ενώ παράλληλα είναι ανοιχτοί σε μια συμμαχία με το πανδημοκρατικό στρατόπεδο. Άλλοι τάσσονται υπέρ του «έθνους του Χονγκ Κονγκ» και της δημιουργίας μιας Δημοκρατίας του Χονγκ Κονγκ ακόμα κι αν απαιτηθεί προσφυγή στη βία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, η ρητορική τους καλεί στη θέσπιση διακρίσεων, υιοθετώντας ακόμα και ξενοφοβικές απόψεις.

* Ο Jean-Jacques Gandini είναι ανεξάρτητος ερευνητής, δικηγόρος και πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Νομικών της Γαλλίας

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο στη διεύθυνση https://monde-diplomatique.gr/?p=2389

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL