Μπορεί οικονομολόγοι και διεθνείς οργανισμοί να επανέρχονται από καιρού εις καιρόν με επείγουσες προειδοποιήσεις για την ανεξέλεγκτη αύξηση του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους στον κόσμο, φαίνεται όμως πως αυτό ουδόλως επηρεάζει τα δεδομένα και την κυρίαρχη τάση στην τρέχουσα κατάσταση πραγμάτων. Έτσι, κι ενώ λογικά θα περίμενε κανείς, δέκα και πλέον χρόνια μετά το κραχ του 2008, να έχει επικρατήσει η «απλή λογική» και μια σαφής τάση μείωσης του χρέους στο παγκόσμιο σύστημα, τα στοιχεία δείχνουν το ακριβώς αντίθετο. Εν μέρει, αυτό είναι το αποτέλεσμα ενός εκ των βασικών μέτρων που ελήφθησαν για την τόνωση των κλυδωνιζόμενων οικονομιών μετά το 2008, δηλαδή της δραστικής μείωσης των επιτοκίων και τη διαμόρφωσής τους έκτοτε σε μηδενικά επίπεδα.
Η διόγκωση του χρέους σε αναπτυσσόμενο και ανεπτυγμένο κόσμο μοιάζει με ξεχασμένη νάρκη που θα μπορούσε να πυροδοτηθεί οποιαδήποτε στιγμή καθώς η παγκόσμια οικονομία παραμένει στον αστερισμό της αναιμικής ανάπτυξης, οι εμπορικοί πόλεμοι μαίνονται σε πλήρη εξέλιξη και οι άμεσες προοπτικές κάθε άλλο παρά ελπιδοφόρες είναι. Αν μη τι άλλο, προειδοποιητική ένδειξη γι' αυτό αποτελεί η συρρίκνωση του ρυθμού ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας σε χαμηλό σχεδόν 30ετίας (!), σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που ανακοινώθηκαν χτες από το Πεκίνο. Το κινεζικό ΑΕΠ αυξήθηκε μόλις κατά 6,2% το τρίμηνο που έληξε τον Ιούνιο -από 6,4% το προηγούμενο τρίμηνο- και το ποσοστό αυτό αντιπροσωπεύει τον βραδύτερο τριμηνιαίο ρυθμό ανάπτυξης από το 1992. Η κινεζική οικονομία θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει "πτωτικές πιέσεις" το δεύτερο εξάμηνο του έτους, προειδοποιεί το Εθνικό Γραφείο Στατιστικής της χώρας κάνοντας επίσης λόγο για «πολύπλοκη και σοβαρή κατάσταση» καθώς «οι εξωτερικές αβεβαιότητες αυξάνονται».
Μέσα σ’ αυτό το δυσοίωνο και απρόβλεπτο περιβάλλον ευρύτερης οικονομικής δυσπραγίας, τα τελευταία στοιχεία του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF), που δείχνουν έξαρση του παγκόσμιου δανεισμού, δημόσιου και ιδιωτικού, στο πρώτο τρίμηνο του 2019, με το χρέος μάλιστα των αναδυόμενων οικονομιών να εκτινάσσεται σε ύψη - ρεκόρ, μόνον εφησυχασμό δεν δικαιολογούν.
Φθηνός δανεισμός
Συγκεκριμένα, το χρέος κρατών, επιχειρήσεων, χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και νοικοκυριών στο σύνολο των αναδυόμενων οικονομιών εκτινάχθηκε στα 69,1 τρισ. δολάρια ή στο 216% του ΑΕΠ τους, από 68,9 τρισ. δολάρια πριν ένα χρόνο. Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε με τους ταχύτερους ρυθμούς στη Χιλή, την Κορέα, τη Βραζιλία, τη Νότια Αφρική, το Πακιστάν αλλά και την Κίνα. «Η διαρκής αύξηση του δανεισμού από τις αναδυόμενες οικονομίες αυξάνει και τις υποχρεώσεις πολλών χωρών, ενώ τις αφήνει εκτεθειμένες στην έντονη μεταβλητότητα των αγορών", προειδοποιεί ο αναπληρωτής διευθυντής του IIF Έμρε Τίφτικ προσθέτοντας ότι ομόλογα και κοινοπρακτικά δάνεια ύψους περίπου 3 τρισ. δολαρίων λήγουν έως το τέλος του 2020, με το ένα τρίτο από αυτά να έχουν το δολάριο ως νόμισμα αναφοράς.
Η προοπτική συνέχισης του φθηνού δανεισμού εκτίναξε επίσης κατά άλλα 3 τρισ. δολάρια το συνολικό ύψος του παγκόσμιου χρέους οδηγώντας το στα 246,5 τρισ. δολάρια - ή στο 320% του παγκόσμιου ΑΕΠ! «Βοηθούμενοι απ' τη σημαντική χαλάρωση των χρηματοδοτικών συνθηκών, οι δανειζόμενοι χρεώθηκαν κατά το πρώτο τρίμηνο του 2019 με τον ταχύτερο ρυθμό ενός και πλέον έτους. Κοιτάζοντας το μέλλον, η γενικότερη χαλάρωση της πολιτικής των κεντρικών τραπεζών θα μπορούσε κάλλιστα να προκαλέσει μεγαλύτερη συσσώρευση χρέους παντού, υπονομεύοντας τις προσπάθειες απομόχλευσης και προκαλώντας εκ νέου ανησυχία για τους μακροπρόθεσμους μετωπικούς ανέμους που πλήττουν την παγκόσμια ανάπτυξη» σημείωσε το κορυφαίο στέλεχος του IIF.
Στις αναπτυγμένες οικονομίες, η αύξηση του χρέους στο πρώτο τρίμηνο καθοδηγήθηκε κυρίως από τη δημιουργία κρατικού χρέους, το οποίο αυξήθηκε κατά 1 τρισ. δολάρια. Η Φινλανδία, ο Καναδάς και η Ιαπωνία σημείωσαν τη μεγαλύτερη αύξηση στον λόγο χρέους προς ΑΕΠ, ενώ ορισμένες οικονομίες της Ευρωζώνης -κυρίως η Ολλανδία, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία- συνέχισαν την απομόχλευση.
Το συνολικό χρέος των ΗΠΑ εκτινάχθηκε κατά άλλα 2,9 τρισ. δολάρια ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2018, οδηγώντας τον όγκο χρέους της χώρας στο ιστορικό υψηλό των 69 τρισ. δολαρίων στο πρώτο τρίμηνο του 2019. Αν και βασική αιτία αυτής της αύξησης ήταν το χρέος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, υπάρχει κίνδυνος και για τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ καθώς τα επίπεδα δανεισμού τους εκτοξεύθηκαν σε νέο υψηλό, 75% του ΑΕΠ.
