Ο Τάκης Νικολόπουλος, ο πλέον αναγνωρίσιμος διαιτητής σκακιού σε παγκόσμια κλίμακα, ενδιαφέρθηκε για πρώτη φορά για τη διαιτησία όταν η χώρα μας διοργάνωνε τις Σκακιστικές Ολυμπιάδες στη Θεσσαλονίκη. Όταν είπε στους συμπαίκτες του, στον Εκπολιτιστικό Επιμορφωτικό Σύλλογο Κορυδαλλού, ότι σκοπεύει να γίνει διαιτητής, εκείνοι γέλασαν!
Ο Τάκης ένιωθε πως αυτό ήταν το μεγάλο σταυροδρόμι της ζωής του. Το 1987 αποκτά τον τίτλο του Ομοσπονδιακού Διαιτητή Γ΄ κατηγορίας και, ανά διετία, ανέρχεται όλη την κλίμακα (Β΄ κατηγορίας το 1989, Α΄ το 1991 και διεθνής διαιτητής το 1993). Διακρίνεται γρήγορα στο εξωτερικό αναλαμβάνοντας την ευθύνη διαιτησίας σε απαιτητικές διοργανώσεις και θα κερδίσει τον σεβασμό των παικτών, ανάμεσα στους οποίους μεγάλοι μετρ και παγκόσμιοι πρωταθλητές!
Επί δυο δεκαετίες (1998-2018) ήταν πρόεδρος της Επιτροπής Διαιτησίας της FIDE (επίτιμος πρόεδρος έκτοτε), ενώ έχει συμμετάσχει ως μέλος στην Τεχνική Επιτροπή και την Επιτροπή Αξιολόγησης της FIDE.
Ήταν επικεφαλής διαιτητής ή διευθυντής αγώνων σε τέσσερις Σκακιστικές Ολυμπιάδες (Κωνσταντινούπολη 2012, Τρόμσο 2014, Μπακού 2016, Μπατούμι 2018), επικεφαλής διαιτητής σε τρία ματς Παγκοσμίου Πρωταθλήματος (Ανάντ - Κράμνικ 2008, Ανάντ - Τοπάλοφ 2010, Κάρλσεν - Καριάκιν 2016), καθώς και σε άλλες εξήντα παγκόσμιες και πανευρωπαϊκές διοργανώσεις και σε πολυάριθμα κορυφαία τουρνουά.
Έχει διαιτητεύσει ως επικεφαλής στον μεγαλύτερο αριθμό Παγκόσμιων Πρωταθλημάτων όλων των ηλικιών από κάθε άλλον διαιτητή μέχρι τώρα. Η διαιτησία έγινε μεράκι, πάθος, μεγάλη αγάπη. Και το απόσταγμα εμπειρίας; Είναι υπέρμαχος της διακριτικής παρουσίας του διαιτητή, σε βαθμό που, στο τέλος μιας διοργάνωσης, να ρωτάνε οι παίκτες «ποιος ήτανε ο διαιτητής;».
Πολύ πρόσφατα, τέλη Δεκεμβρίου στη Μόσχα, κλήθηκε να επικυρώσει ή να απορρίψει την απόφαση διαιτητή στην παρτίδα Φιρούζια - Κάρλσεν για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Μπλιτς, όπου ο 16χρονος Ιρανός έχασε από χρόνο σε θέση με περισσότερο υλικό. Την επικύρωσε και η Επιτροπή Ενστάσεων συμφώνησε ομόφωνα!
Ιπτάμενη καρέκλα και απειλητική σφήκα!
Μιλώντας για τα ευτράπελα στους αγωνιστικούς χώρους, αναφέρθηκε στο ματς του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος το 2010, στη Σόφια, μεταξύ του Ανάντ και του Τοπάλοβ: Κάποια στιγμή, ο πρώτος τού γνέφει με φοβισμένο ύφος να πάει στη σκακιέρα. Δίπλα στον πύργο ήταν μια σφήκα! Ο παντός καθήκοντος διαιτητής την διώχνει, υπό τις επιδοκιμασίες των δύο μονομάχων!
Στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2000 στο Νέο Δελχί (τότε με σύστημα νοκ-άουτ), ένας από τους κορυφαίους γκραν μετρ έκανε σοβαρό λάθος και αντέδρασε εντελώς απρόσμενα. Αφού χτύπησε το κεφάλι του στη σκακιέρα, εκσφενδονίζει ψηλά την καρέκλα του (παραλίγο να προσγειωθεί στον διαιτητή) και φεύγει τρέχοντας. Στην απολογία του ζήτησε να μην τιμωρηθεί, αφού, μεταξύ άλλων, δεν έπαθε ζημιά η καρέκλα!
Στους μαθητικούς της “Αυγής”
Ο Τάκης Νικολόπουλος, πολιτικός μηχανικός στη Διεύθυνση Έργων της Αεροπορικής Εκπαίδευσης του ΥΠΕΘΑ και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας από το 1994, είναι πάντα πρόθυμος να συμβάλει στην επιτυχία κάθε αξιόλογης προσπάθειας.
Στις 18 Μαΐου 2003 συμμετείχε ως μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής (πρόεδρος ο αείμνηστος Κώστας Φιλίνης), στους μαθητικούς αγώνες «Σκάκι για την ειρήνη» που διοργάνωσε η «Αυγή» στο ξενοδοχείο Τιτάνια και στους οποίους συμμετείχαν 208 μαθητές και μαθήτριες από το Λύκειο μέχρι το Νηπιαγωγείο. Ίσως αξίζει να αναφερθεί ότι είχαν διακριθεί παιδιά από σχολεία της Νίκαιας, μιας από τις όχι σκακιστικά ισχυρότερες περιοχές τότε, η οποία τώρα, μέσω του Φυσιολάτρη, σαρώνει τους πανελλήνιους τίτλους!
* Θυμάσαι τη στιγμή που γεννήθηκε η επιθυμία να ασχοληθείς με τη διαιτησία; Σε ποιους το πρωτοείπες; Πώς αντέδρασαν;
Το πρωτοσκέφτηκα όταν η χώρα μας οργάνωνε τις Σκακιστικές Ολυμπιάδες στη Θεσσαλονίκη. Εκείνη την εποχή ήμουνα υπεύθυνος στο σκακιστικό τμήμα του σωματείου του Εκπολιτιστικού Επιμορφωτικού Συλλόγου Κορυδαλλού, ως παίκτης και ως προπονητής. Το είπα στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας και βέβαια γέλασαν! Κανείς όμως δεν με απέτρεψε κατηγορηματικά κι έτσι η ιστορία πήρε τον δρόμο της!
Το 1988 μάλιστα παρακολούθησα και το σχετικό σεμινάριο που διοργάνωσε η ΕΣΟ και ήμουνα έτοιμος να ανέβω στη Θεσσαλονίκη, αλλά κάποιες οικογενειακές υποχρεώσεις με ανάγκασαν να μην πάω τελικά.
Στη συνέχεια βέβαια η διαιτησία έγινε μεράκι, πάθος και μεγάλη αγάπη!
* Μελέτη ή εμπειρία;
Ασφαλώς η εμπειρία είναι το μεγαλύτερο προσόν ενός διαιτητή. Η μελέτη όμως είναι απαραίτητη για να διατηρηθεί σε υψηλό επίπεδο, αφού πρέπει να ενημερώνεται διαρκώς για όλους τους κανονισμούς, τις αλλαγές τους (που συμβαίνουν αρκετά συχνά!) καθώς και για περιπτώσεις που συμβαίνουν σε διάφορα τουρνουά ανά τον κόσμο.
* Πόσο εμφανής ή πόσο διακριτική οφείλει να είναι η παρουσία του διαιτητή σε μια διοργάνωση;
Είναι γνωστό το «αστείο» που κυκλοφορεί στον χώρο μας: Ο καλύτερος διαιτητής είναι αυτός που οι παίκτες στο τέλος του τουρνουά ρωτάνε: «ποιος ήτανε ο διαιτητής;».
Ο διαιτητής πρέπει γενικά να προσπαθεί να είναι διακριτικός σε μια διοργάνωση και να μην προσπαθεί να «κλέψει τη παράσταση».
Οι παίκτες είναι οι πρωταγωνιστές και αυτοί που προσελκύουν το ενδιαφέρον του κόσμου με τις παρτίδες τους. Οι διαιτητές έχουν ως καθήκον να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν σε όλη τη διάρκεια ενός τουρνουά τις καλύτερες συνθήκες (με ό,τι αυτό συνεπάγεται: τήρηση των κανονισμών, δημιουργία σωστού περιβάλλοντος, αποφυγή cheating κ.λπ.), ώστε οι παίκτες να παίξουν τις καλύτερες παρτίδες τους. Πρέπει όμως ο διαιτητής να είναι σωστός και ακριβής, όταν χρειαστεί να επέμβει σε κάποια παρτίδα για οποιονδήποτε λόγο.
* Ήπιος και προσηνής ή αυστηρός και απόμακρος;
Ο διαιτητής πρέπει να είναι ήπιος, φιλικός, ανοιχτός σε επικοινωνία με τους παίκτες και με ευγενικούς τρόπους. Η φιλική συμπεριφορά και οι ευγενικοί τρόποι βοηθούν στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ παικτών και διαιτητή και με αυτό τον τρόπο βέβαια στην ομαλή διεξαγωγή του τουρνουά.
* Πόσο επηρεάζει τον διαιτητή η ψυχολογική του κατάσταση;
Πιστεύω ότι η ψυχολογική κατάσταση επηρεάζει τον οποιονδήποτε, αλλά για έναν διαιτητή καλό είναι να μην το δείχνει την ώρα της δουλειάς του, μια και απαιτείται ιδιαίτερη συγκέντρωση και προσοχή.
* Σχέση με σκακιστή. Τυπική ή φιλική πριν ή / και μετά τη διοργάνωση;
Είμαι πάντα φιλικός και ευγενικός με όλους τους παίκτες πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τα τουρνουά. Διατηρώ φιλικές σχέσεις ακόμα και με παίκτες που έχουν διαφωνήσει με αποφάσεις μου (π.χ. Ιναρκίεβ, Μαμεντιάροβ).
* Ποιοι σπουδαίοι διαιτητές σε έχουν επηρεάσει; Ποιος είναι ο διαιτητής - πρότυπο;
Ο Ολλανδός Χερτ Χάισεν, ο οποίος πρόσφατα βραβεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Σκακιστική Ένωση (ECU) με το βραβείο ECU Chess Legend Award, είναι ο διαιτητής - πρότυπο για μένα. Ήταν ο κορυφαίος διαιτητής από το 1980 μέχρι το 2004 που αποσύρθηκε. Είχα την τύχη να δουλέψω μαζί του σε αρκετά τουρνουά (ξεκίνησα τη διεθνή μου καριέρα ως διαιτητής στο εξωτερικό στην Ολυμπιάδα της Ελίστας το 1998 ως Senior Arbiter, με εκείνον σαν επικεφαλής διαιτητή) και έμαθα πάρα πολλά απ’ αυτόν. Διατηρούμε μια εξαιρετική φιλική σχέση και βρεθήκαμε πρόσφατα στο Μόντε Κάρλο για τη βράβευσή του και ανταλλάξαμε εμπειρίες και αναμνήσεις !
* Πώς είναι να διαιτητεύεις παρτίδες του Κάρλσεν και των άλλων κορυφαίων;
Επειδή οι παρτίδες μεταξύ των κορυφαίων παικτών προσελκύουν τη προσοχή και το ενδιαφέρον των μέσων επικοινωνίας, απαιτείται σ’ αυτές μεγαλύτερη προσοχή και στην παραμικρή λεπτομέρεια. Γενικά θεωρώ ευκολότερη τη διαιτησία σε ένα τουρνουά μεταξύ δέκα (10) κορυφαίων παικτών, από ένα τουρνουά για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα παιδιών ηλικιών από 8 έως 18 χρονών.
* Η πλειονότητα των γκραν μετρ γνωρίζει καλά τους κανονισμούς;
Δυστυχώς, υπάρχουν αρκετοί GMs, ακόμα και μεταξύ των κορυφαίων, που δεν είναι εξοικειωμένοι με τους κανονισμούς σκακιού. Η πλειονότητά όμως θεωρώ ότι τους γνωρίζει. Άλλωστε είναι δουλειά του Διαιτητή να παρέχει οποιαδήποτε εξήγηση στον παίκτη για κάθε θέμα που μπορεί να προκύψει σε μια παρτίδα, ακόμα και σε ερμηνεία κανονισμών.
* Τι συνέβη στην παρτίδα Φιρούζια - Κάρλσεν, στο πρόσφατο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Μπλιτς της Μόσχας, όπου ο 16χρονος Ιρανός είχε αξιωματικό και τρία πιόνια, έναντι αξιωματικού του παγκόσμιου πρωταθλητή (ΣΣ Λευκά : Ρη4, Αδ5, Σε4, ε6, η5. Μαύρα: Ρε7, Αδ2 - σχετική αναφορά στο φύλλο της 5.1.2020, https://www.avgi.gr/article/10806/10574766/pos-chanoun-oi-antipaloi-tou-karlsen), αλλά τελείωσε ο διαθέσιμος χρόνος; Θεωρητικά, χάνει;
Μόλις τελείωσε η παρτίδα Φιρούζια - Κάρλσεν με την πτώση της σημαίας του Φιρούζια (λευκός) με φώναξαν ο Ρώσος Match Arbiter IA Αλεξάντερ Τκάτσεφ και o Deputy Chief Arbiter IA Σουλτάν Αλ Ταχέρ (UAE) να επιβεβαιώσω το αποτέλεσμα, γιατί υπήρχε διχογνωμία. Ο Κάρλσεν θεωρούσε ότι είχε κερδίσει Και ο Φιρούζια (που είχε λευκοτετράγωνο αξιωματικό και τρία πιόνια) πίστευε ότι ήταν ισοπαλία, γιατί ο Κάρλσεν είχε μείνει μόνο με τον μαυροτετράγωνο αξιωματικό του. Όταν έφτασα στη σκακιέρα και είδα τη θέση και την πεσμένη σημαία του λευκού, τους ρώτησα και τους δυο αν πιστεύουν ότι υπάρχει εικόνα ματ που μπορεί να κάνει ο μαύρος πάνω στη σκακιέρα με τα κομμάτια που υπάρχουν επάνω τη στιγμή της πτώσης της σημαίας. Και οι δυο απάντησαν ναι. Εικόνα ματ υπάρχει με τους ετερόχρωμους αξιωματικούς στη σωστή γωνία. Τους ανέλυσα το σχετικό άρθρο 6.9 των Laws Of chess και επιβεβαίωσα ψς αποτέλεσμα τη νίκη του μαύρου.
Ο Φιρούζια δεν ήθελε να το δεχτεί και μου ζήτησε να του δείξω το άρθρο αυτό των κανόνων του σκακιού. Τον κάλεσα λοιπόν στο γραφείο μου, που ήταν εκτός του χώρου των αγώνων, και του το έδειξα. Όταν ο Φιρούζια κατάλαβε ότι το άρθρο είναι σαφές προσπάθησε να «σώσει» την παρτίδα επικαλούμενος απόσπαση και παρενόχληση του από τον Κάρλσεν, λέγοντας ότι ο Κάρλσεν μιλούσε δυνατά στα νορβηγικά και τον ενοχλούσε, τη στιγμή που αυτός (δηλ. ο Φιρούζια) είχε ελάχιστο χρόνο στο ρολόι του. Του εξήγησα ότι μετά το τέλος του αγώνα δεν είναι δυνατόν να γίνουν δεκτά τέτοια παράπονα και ότι η σωστή διαδικασία ήταν τη στιγμή του συμβάντος να σταματήσει το ρολόι του και να καλέσει τον διαιτητή. Μου απάντησε ότι δεν μπορούσε να το κάνει γιατί είχε μόνο 1 δευτερόλεπτο στο ρολόι του. Στη συνέχεια, ρώτησα τον Match Arbiter αν είχε παρατηρήσει παρόμοια συμπεριφορά του Κάρλσεν κατά τη διάρκεια της παρτίδας και αυτός το αρνήθηκε κατηγορηματικά. Έτσι είπα στον Φιρούζια ότι δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει η απόφασή μου για το αποτέλεσμα της παρτίδας και επειδή συνέχιζε να διαφωνεί του είπα ότι έχει δικαίωμα να κάνει ένσταση και η Επιτροπή Ενστάσεων θα αποφασίσει οριστικά.
Στη συνέχεια κάλεσα την Επιτροπή Ενστάσεων, η οποία, αφού συζήτησε τα όσα υποστήριζε ο Φιρούζια με όλους τους εμπλεκόμενους (παίκτες και διαιτητές) απέρριψε ομόφωνα (3-0) την ένσταση και κατοχύρωσε το αποτέλεσμα της παρτίδας 1-0 υπέρ του Κάρλσεν.
Η έναρξη του επόμενου γύρου καθυστέρησε για περίπου μισή ώρα.
* Συνεννοήσιμοι και κακότροποι γνωστοί σκακιστές. Αλλάζει η συμπεριφορά με την πάροδο των χρόνων; Πώς αντιμετώπιζαν, για παράδειγμα οι παλαιοί τον Λόταρ Σμιτ και πώς οι σύγχρονοι εσένα;
Μπήκα στον σκακιστικό χώρο μετά την εποχή του Λόταρ Σμιτ, αλλά δεν πιστεύω ότι υπάρχει κάποια διαφορά. Προσωπικά, δεν έχω συναντήσει κακότροπο σκακιστή και δεν έχω συναντήσει καμία δυσκολία συνεννόησης με οποιονδήποτε παίκτη ή παίκτρια. Οι σύγχρονοι κορυφαίοι παίκτες είναι επαγγελματίες. Υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός και εμπιστοσύνη.
* Σοβαρά και ευτράπελα που σου έχουν τύχει;
Στα σοβαρά περιστατικά που μου έχουν συμβεί κατά τη διάρκεια τουρνουά θα αναφέρω την καρδιακή προσβολή που έπαθε κατά τη διάρκεια της παρτίδας του ένας παίκτης στην Ολυμπιάδα του Τρόμσο το 2014. Το ιατρικό προσωπικό έτρεξε αμέσως και του προσέφερε τις πρώτες βοήθειες, προσπαθώντας να τον συνεφέρει. Το ασθενοφόρο που ήρθε λίγο αργότερα τον μετέφερε στο νοσοκομείο, αλλά δυστυχώς δεν κατάφεραν να τον σώσουν.
Στα ευτράπελα περιστατικά που μου έχουν συμβεί θα αναφέρω το περιστατικό με τη σφήκα στο ματς μεταξύ Ανάντ - Τοπάλοβ για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2010 στη Σόφια. Κατά τη διάρκεια της πέμπτης παρτίδας του ματς ξαφνικά ο Ανάντ γυρίζει προς το μέρος μου και με καλεί με ένα φοβισμένο ύφος. Τρέχω αμέσως στη σκακιέρα και αυτός μου δείχνει με το χέρι του ένα τετράγωνο πάνω στη σκακιέρα που βρισκόταν ένας πύργος του. Και τότε βλέπω ότι πάνω στο τετράγωνο και δίπλα στον πύργο υπήρχε μια σφήκα! Προφανώς φοβούμενος μήπως τον τσιμπήσει δεν ήθελε να την ακουμπήσει! Αμέσως με τον πύργο χτυπάω ελαφρά τη σφήκα και στη συνέχεια τη σπρώχνω έξω από τη σκακιέρα και πάνω στο πάτωμα και την απομακρύνω! Στη συνέχεια κοιτάω και τους δύο παίκτες που με ένα νεύμα του κεφαλιού τους επιδοκίμασαν την πράξη μου και συνέχισαν να σκέπτονται για τη παρτίδα. Η παρτίδα συνεχίστηκε κανονικά, χωρίς άλλα παρατράγουδα, και έληξε ισόπαλη.
Ακόμα ένα ευτράπελο περιστατικό μού συνέβη κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος του 2000 που διεξήχθη στο Νέο Δελχί. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου γύρου (το σύστημα διεξαγωγής τότε ήταν νοκ-άουτ με 128 παίκτες) και στη φάση των αγώνων μπαράζ, σε ένα από τα ζευγάρια των παικτών ο παίκτης που ήταν το φαβορί (και ένας από τους κορυφαίους παίκτες του τουρνουά) έκανε μια τρομερή αβλεψία και αμέσως έπιασε με τα χέρια του το κεφάλι του και έπεσε πάνω στη σκακιέρα. Μετά από μερικά δευτερόλεπτα πετάγεται ξαφνικά επάνω, πιάνει την καρέκλα του, και την πετάει ψηλά στον αέρα και φεύγει τρέχοντας έξω από τον αγωνιστικό χώρο. Καθώς στεκόμουν δίπλα από το τραπέζι των παικτών, η καρέκλα «έσκασε» ακριβώς δίπλα μου! Ευτυχώς το χαλί στο δάπεδο του αγωνιστικού χώρου ήταν αρκετά παχύ και έτσι δεν προκλήθηκε καθόλου θόρυβος από την πτώση της καρέκλας. Προς μεγάλη μου έκπληξη, κανένας από τους γύρω παίκτες που συνέχιζαν τις παρτίδες τους δεν έδειξε να ενοχλείται ή έστω και να αντιλαμβάνεται το συμβάν! Μετά το τέλος του γύρου υπέβαλα πλήρη αναφορά για το συμβάν και η Οργανωτική Επιτροπή του Πρωταθλήματος κάλεσε τον παίκτη σε απολογία, με την απειλή προστίμου. Στο υπόμνημα που υπέβαλε εγγράφως ο παίκτης ισχυρίστηκε ότι πέταξε την καρέκλα γιατί βρέθηκε σε πολύ κακή ψυχολογική κατάσταση, αλλά δεν πρέπει να τιμωρηθεί γιατί κανένας δεν χτύπησε και η καρέκλα δεν έπαθε καμία ζημιά!
* Ασφαλώς ο διαιτητής οφείλει να παραμένει ανεπηρέαστος όταν παίζει ο φίλος του, το παιδί του ή κάποιος σκακιστής, με τον οποίο έχει διαρκείς κόντρες. Πόσο εφικτό είναι;
Εάν θεωρείς τον εαυτό σου επαγγελματία (με την έννοια ότι θέλεις πάντα να κάνεις σωστά τη δουλειά σου), τότε δεν σε απασχολούν τέτοια θέματα. Ο διαιτητής άλλωστε, σύμφωνα με τους κανόνες του σκακιού, πρέπει πάντα να είναι απόλυτα αντικειμενικός. Εάν αντιμετωπίζει τέτοια κωλύματα, μπορεί πάντα να ζητήσει εξαίρεση από έναν τέτοιο αγώνα.
* Ελληνική Σκακιστική Ομοσπονδία και διαιτητές: Σχέση, συμβολή, λάθη, παραλείψεις;
Το επίπεδο των Ελλήνων διαιτητών είναι από τα υψηλότερα στο κόσμο. Αυτό το έχουν παραδεχθεί τόσο η FIDE όσο και η ECU σε πολλές περιπτώσεις.
Και αυτό οφείλεται στη καλή δουλειά που κάνει η ΕΣΟ, τόσο με τη λειτουργία της Κεντρικής Επιτροπής Διαιτησίας (που διοργανώνει ένα μεγάλο αριθμό σεμιναρίων σε ετήσια βάση για τη δημιουργία νέων διαιτητών αλλά και την προαγωγή και την επιμόρφωση των ήδη υπαρχόντων διαιτητών), όσο και με τη διοργάνωση των πολλών πανελληνίων πρωταθλημάτων και τουρνουά, αλλά και πολλών παγκόσμιων και πανευρωπαϊκών διοργανώσεων στη χώρα μας την τελευταία εικοσαετία (που δίνουν την ευκαιρία στους Έλληνες διαιτητές να αποκτήσουν την απαραίτητη εμπειρία).
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου εννιακόσιοι ογδόντα (980) ενεργοί Έλληνες διαιτητές, από τους οποίους 70 είναι διεθνείς (International και FIDE Arbiters).
Αρκετοί Έλληνες διαιτητές προσκαλούνται πλέον σε διοργανώσεις του εξωτερικού.
Ο στόχος που είχε βάλει η ΕΣΟ τη δεκαετία 1980-90 («καμία σκακιστική συνάντηση ή τουρνουά να μη διεξάγεται χωρίς διαιτητή») έχει επιτευχθεί προ πολλού και ο νέος στόχος πλέον είναι να οργανωθεί ακόμα καλύτερα η μεγάλη βάση των Ελλήνων διαιτητών και να ανέβει ακόμα περισσότερο το επίπεδό τους.
* Παλαιοί και νέοι διαιτητές: Τι κοινά και τι διαφορές βλέπεις;
Δεν θεωρώ ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ παλιών και νέων διαιτητών. Οι καλοί διαιτητές έχουν πολύ καλή γνώση των κανόνων και των κανονισμών και δεν διστάζουν να δίνουν ερμηνείες και να παίρνουν αποφάσεις.
* Διαιτητές και διαιτήτριες: συγκρίσεις ανά δεκαετία.
Ο αριθμός των γυναικών διαιτητών έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, τόσο στον ελληνικό όσο και στον παγκόσμιο σκακιστικό χώρο, χάρη στη πολιτική που ακολουθούν τόσο η ΕΣΟ όσο και η FIDE. Θεωρώ ότι είναι ευκολότερο για μια γυναίκα διαιτητή από έναν άντρα να φτάσει στην κορυφή, λόγω του μικρότερου ανταγωνισμού που συναντά, εξαιτίας ασφαλώς του μικρότερου αριθμού γυναικών διαιτητών.
Στη χώρα μας διαθέτουμε αρκετά καλές γυναίκες διαιτητές, που μάλιστα έχουν διακριθεί συμμετέχοντας σε μεγάλες διοργανώσεις (Ολυμπιάδες, παγκόσμια πρωταθλήματα κ.λπ.).
* Έχεις εντοπίσει λάθη που επαναλαμβάνεις;
Όχι, φροντίζω να διορθώνω τα λάθη που κάνω, γιατί θέλω πάντα να βελτιώνομαι και να παρουσιάζομαι καλύτερος κάθε φορά.
* Κάτι που σε έκανε να νιώθεις περήφανος και κάτι -ίσως μια ανυποχώρητη στάση ή αντίθετα ένας συμβιβασμός- που σε έκανε να μετανιώσεις;
Το γεγονός ότι έχω κάνει επικεφαλής διαιτητής στον μεγαλύτερο αριθμό Παγκόσμιων Πρωταθλημάτων όλων των ηλικιών από κάθε άλλον διαιτητή μέχρι τώρα ασφαλώς με κάνει περήφανο.
Γενικά προσπαθώ να εφαρμόζω τους κανονισμούς και να αποφεύγω μια ανυποχώρητη στάση ή έναν συμβιβασμό που θα μπορούσε να βάλει σε κίνδυνο τη διεξαγωγή μιας διοργάνωσης.
* Κατέχεις τους τίτλους του FIDE Lecturer από το 2004 και του FIDE Instructor από το 2015 και διδάσκεις σε σεμινάρια διαιτησίας σε όλο τον κόσμο: Τι προσφέρουν; Πώς σε υποδέχονται; Προσαρμόζεις την ύλη και τις απαιτήσεις ανάλογα με την χώρα;
Τα σεμινάρια διαιτησίας σε όλο τον κόσμο προσφέρουν τη δυνατότητα σε όλους να έρθουν σε επαφή με τη διαιτησία στο σκάκι και να γίνουν διαιτητές, συνεισφέροντας έτσι στην ανάπτυξη και διάδοση του σκακιού στη χώρα τους.
Έχω διδάξει ως κύριος εισηγητής σε περισσότερα από 40 σεμινάρια διαιτησίας σε περισσότερες από 20 χώρες σε όλο τον κόσμο. Παντού η υποδοχή που έτυχα ήταν εξαιρετική, καθώς όλοι εκτιμούσαν τον τρόπο παρουσίασης και διδασκαλίας που έκανα στα σεμινάριά μου. Η ύλη των σεμιναρίων είναι καθορισμένη βάσει των κανονισμών της Επιτροπής Διαιτησίας της FIDE (κανονισμών που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως προέδρου της Επιτροπής αυτής). Προσαρμόζω όμως πάντοτε τον τρόπο διδασκαλίας, ανάλογα με το επίπεδο των συμμετεχόντων στα Σεμινάρια.
* Πολλοί μιλάνε για το κόστος της επιτυχίας και για το κέρδος της αποτυχίας. Τι πιστεύεις;
Πιστεύω ότι χρειάζεται συνεχής προσπάθεια, υπομονή και επιμονή για να φτάσεις στην επιτυχία και να διατηρηθείς σε κορυφαίο επίπεδο. Στη πορεία αυτή είναι πιθανόν να υπάρξουν «παραχωρήσεις» σε τομείς όπως η οικογένεια, η προσωπική ζωή κ.λπ. Είναι στο χέρι και εξαρτάται από τη προσωπικότητα του καθενός να διατηρήσει μια χρυσή τομή ανάμεσα στα θέματα αυτά.
Στη περίπτωση μιας αποτυχίας, το μεγάλο όφελος που μπορεί να προκύψει είναι η αποφυγή για το μέλλον των λαθών που οδήγησαν σ’ αυτήν.
* Γενικότερα για το σκάκι: Τι είναι σκακιστικό ταλέντο;
Κατά την άποψή μου, η ικανότητα γρήγορης αφομοίωσης των κανόνων που διδάσκεται, η διαρκής βελτίωση από μάθημα σε μάθημα και η ικανότητα να παίζει γρήγορα και σωστά, είναι χαρακτηριστικά στοιχεία που συνθέτουν ένα ταλαντούχο σκακιστή.
* Πώς ορίζεις τον καλό σκακιστή;
Ένα άτομο που έχει ταλέντο, μεγάλη επιθυμία για μελέτη, που μαθαίνει γρήγορα από τα λάθη του και που βελτιώνεται συνεχώς χρησιμοποιώντας την εμπειρία του.
* Πιστεύεις ότι ο σκακιστής γεννιέται ή γίνεται;
Πιστεύω ότι ο σκακιστής γίνεται. Οπωσδήποτε για έναν κορυφαίο σκακιστή το ταλέντο είναι απαραίτητο, αλλά για να φτάσει στην κορυφή απαιτείται πολλή δουλειά, με καθημερινή και συστηματική ενασχόληση με το σκάκι.
* Σε τι ωφελεί το σκάκι;
Αυξάνει την ευφυΐα.
Βελτιώνει τη μνήμη.
Βοηθά στην ικανότητα για συγκέντρωση για μεγάλα χρονικά διαστήματα
Αναπτύσσει τη δημιουργικότητα και την αναλυτική σκέψη.
Βελτιώνει τις μαθητικές επιδόσεις στο σχολείο.
Αναπτύσσει την ικανότητα για σχεδιασμό και λήψη αποφάσεων.
Βοηθά στην κοινωνικοποίηση των παιδιών και στη λειτουργία τους μέσα σε ομάδα.
Προλαμβάνει τη νόσο του Αλτσχάιμερ.
* Σκακιστική αξία και προσφορά Ελλήνων και Ελληνίδων;
Η χώρα μας ανέδειξε στο σκάκι αρκετούς σημαντικούς παίκτες και παίκτριες, που με τη συμμετοχή τους στην Εθνική Ομάδα και τις επιτυχίες που σημείωσαν, αλλά και με την προσφορά τους στη συνέχεια ως συγγραφείς βιβλίων και προπονητές, βοήθησαν και βοηθούν εξαιρετικά στη διάδοση και την ανάπτυξη του αθλήματος.
Κοτρωνιάς, Γρίβας, Σκέμπρης, Νικολαΐδης, Κόντου, Μπότσαρη, Μακροπούλου, Κουβάτσου παλαιότερα, Παπαϊωάννου, Μπανίκας, Χαλκιάς, αδελφοί Μαστροβασίλη, Τσολακίδου, Αβραμίδου στη συνέχεια έχουν προσφέρει και εξακολουθούν να προσφέρουν πολλά στο ελληνικό σκάκι.
* Κατά τη διάρκεια της παρτίδας, ποιοι παράγοντες μεταβάλλουν το αρχικό σχέδιο;
Ασφαλώς η θέση των κομματιών στη σκακιέρα, που προκύπτει από τις κινήσεις του αντιπάλου. Οπωσδήποτε η γνώση των αρχών και της θεωρίας του ανοίγματος, του μέσου και του φινάλε της παρτίδας, αλλά και η μελέτη παρτίδων κορυφαίων παικτών βοηθούν στην κατάστρωση ενός σωστού σχεδίου.
* Πώς βλέπεις το μέλλον του σκακιού; Πόσο έχουν βοηθήσει ή έχουν βλάψει τα κομπιούτερ;
Το σκάκι θα παραμείνει το κορυφαίο πνευματικό άθλημα, παρά την τεράστια εξέλιξη των computers σ’ αυτόν το τομέα. Πολλοί θεωρούν ότι εξαιτίας των computers το σκάκι έχει «εξαντληθεί». Δεν το πιστεύω. Το σκάκι είναι παιχνίδι μεταξύ δύο και όσο υπεισέρχεται ο ανθρώπινος παράγων, τόσο αυτό θα παραμένει «ζωντανό».
Βέβαια, δεν νοείται σύγχρονος σκακιστής που να θέλει να φτάσει στην κορυφή του αθλήματος χωρίς τη χρήση computer. Αλλά πάντα θα υπάρχουν παραλλαγές που θα προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν την επίδραση των computers στο σκάκι, όπως το Chess 960 (ή Fischerandom) του Φίσερ, πρόσφατα το Chess without castling του Kramnik κ.ά.
* Τι χόμπι έχεις;
Ακούω πολύ μουσική, μου αρέσουν τα ταξίδια και ταξιδεύω συχνά (και όχι μόνο λόγω διαιτησίας στο εξωτερικό!) και διαβάζω βιβλία.
* Σκάκι στα σχολεία;
Είναι μια πολύ θετική εξέλιξη. Θεωρώ ότι το σκάκι πρέπει να αποτελέσει μέρος της διδασκαλίας στα σχολεία και υποστηρίζω πλήρως τις πρωτοβουλίες που έχουν αναλάβει η FIDE, η ECU και η ΕΣΟ γι’ αυτό το θέμα.
Οι ωφέλειες που προσφέρει ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά είναι ανεκτίμητες. Πιστεύω ότι σύντομα η διδασκαλία του θα ενταχθεί στα δημοτικά σχολεία της χώρας μας
* Υπάρχουν στιγμές που αποζητάς την κολακεία των γύρω σου;
Όχι, δεν την χρειάζομαι. Έχω ακριβή επίγνωση των ικανοτήτων και δυνατοτήτων μου και δεν πιστεύω ότι κάτι τέτοιο θα μου πρόσφερε κάτι.
* Από τη θέση του θεατή: Πώς κρίνεις τη μακρά διαδρομή του Τάκη Νικολόπουλου στη διαιτησία και γενικότερα στο σκάκι;
Θεωρώ ότι γενικά έχω μια επιτυχημένη παρουσία τόσο στον ελληνικό, όσο και στον παγκόσμιο χώρο του σκακιού και στη διαιτησία,. Είμαι συνεχώς και για πάνω από 20 χρόνια μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας και διετέλεσα την περίοδο 1998-2018 πρόεδρος της Επιτροπής Διαιτησίας της FIDE. Πιστεύω ότι είμαι πολύ τυχερός που μπορώ και κάνω αυτό που αγαπάω σε τέτοιο επίπεδο και είμαι ευγνώμων στην οικογένειά μου, στους φίλους και τους συναδέλφους μου στην ελληνική και την παγκόσμια σκακιστική κοινότητα για την υποστήριξή τους και την εμπιστοσύνη τους.
(Όλη η συνέντευξη με τον Τάκη Νικολόπουλο στον δικτυακό τόπο avgi.gr).
* Αργεί η ρεβάνς
Ο 16χρονος Φιρούζια είχε πολλούς λόγους να θέλει μια νίκη στην επόμενη συνάντηση με τον παγκόσμιο πρωταθλητή Κάρλσεν. Βρέθηκαν ξανά μαζί στο πολύ δυνατό Tata Steel που διεξάγεται στην Ολλανδία:
Φιρούζια (Ιράν, 2723) - Κάρλσεν (Νορβηγία, 2872) [C65]
1.ε4 ε5 2.Ιζ3 Ιγ6 3.Αβ5 Ιζ6 4.δ3 δ6 5.γ3 α6 6.Αα4 Αε7 7.0-0 0-0 8.Πε1 Πε8 9.Ιβδ2 Αζ8 10.θ3 β5 11.Αγ2 Αβ7 12.δ4 η6 13.α3 Ιβ8 14.δ5 γ6! 15.γ4 Ιβδ7 16.α4 Βγ7 17.β3 Πεγ8 18.Πα2 βxγ4! 19.βxγ4 α5 20.Ιζ1? [20.Ιβ1! γxδ5 21.γxδ5 Αα6 22.Ια3 Παβ8 23.Αε3 Ιγ5 24.Ιδ2]
20...Αα6 21.Ιε3 Ιγ5 22.Ιδ2 γxδ5 23.γxδ5 Παβ8 24.Αα3 Βδ8 25.Βζ3 θ5! 26.Παα1 Αθ6 27.Παβ1 Πxβ1 28.Πxβ1 Ρη7 29.Ιεζ1 θ4 30.Ιε3 Αζ4 31.Ιεζ1 Βγ7 32.η3 θxη3 33.ζxη3 Αθ6 34.θ4
34...Βδ7 [34...Βα7!] 35.Ρη2 Ιxα4 36.Αxα4 Βxα4 37.Αxδ6 Βδ4! 38.Βζ2 Βxζ2+ 39.Ρxζ2 Αxζ1 0-1.
O Κασπάροβ σχολίασε ότι η υψηλή τέχνη ενός σκακιστή είναι να μην αφήσει τον αντίπαλο να δείξει τι είναι ικανός να πραγματοποιήσει!
* Με νίκη επί του Αμερικανού Τσέρνιακ και της Ινδής Νάντιντα άρχισε τους αγώνες του στο Γιβραλτάρ ο Κοτρωνιάς. Ο 19χρονος Ιωαννίδης ξεκίνησε με ήττα από τον Γεωργιανό μεγάλο μετρ Τσεπαρίνοβ και με νίκη επί του Νοτιοαφρικανού Ντι Άμπρεου (https://www.gibchess.com/).
* Ο δεκαεξάχρονος Δαμιανού προηγείται στο Ανοιχτό Πρωτάθλημα Κύπρου με 5 βαθμούς σε ισάριθμες παρτίδες (απόδοση 2623, κέρδος σε ΕΛΟ 54 μονάδες). Ακολουθούν με 4 οι Κοτσέργκιν, Φλωρεντιάδης, Μαρκίδου, Στεφανίδη, Κουρουγιάννης. Οι αγώνες διεξάγονται Σάββατο και Κυριακή (https://cypruschesschampionship.com/).
* Συναρπαστική εξέλιξη στο Βλαδιβοστόκ: Η Ρωσίδα Γκοριάτσκινα νίκησε στη 12η παρτίδα του ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Γυναικών την Κινέζα κάτοχο του τίτλου Τζου Βεντζούν και ισοφάρισε το ματς (6-6). Οι δύο σκακίστριες συνέχιζαν με μπαράζ παρτίδων μειωμένου χρόνου σκέψης (https://wwcm2020.fide.com/).
* Αποτελέσματα δεύτερου γύρου στον ΠΟΑ Αττικής: Πανελλήνιος Γ.Σ. - Π.Σ. Περιστερίου 6,5-3,5, Σ.Ο. Καλλιθέας - Σ.Ο. Κορυδαλλού 6-4, Δίας Πετρούπολης - Ζήνων Γλυφάδας 5-5, Σκακιστική Άνοιξη - Κότινος Χολαργού 6-4, Α.Ο. Κηφισιάς - Σ.Ο. Αιγάλεω 6-4 (ελεύθερος ο Α.Σ. Παπάγου). Με δύο νίκες άρχισαν Καλλιθέα και Πανελλήνιος (http://essnachess.gr/).
* Αποτελέσματα δεύτερου γύρου στον ΠΟΑ Θεσσαλονίκης - Χαλκιδικής: Σ.Π. Τριανδρίας - ΑΣΟ Πολυγύρου 5-5, Κεραυνός Ωραιοκάστρου - Σ.Ο. Καλαμαριάς 7,5-2, ΧΑΝ Καλαμαριάς - Ε.Σ. Καλαμαριάς 4-6, ΣΑΧ Θεσσαλονίκης - Άρης Θεσσαλονίκης 2-8. Από δύο νίκες έχουν Άρης και Ε.Σ. Καλαμαριάς (https://theschess.wordpress.com/).
